Nếu không phân loại sẽ bị xử phạt 500.000 đồng - 1 triệu đồng

Phân loại rác tại nguồn là một trong những chính sách môi trường có hiệu lực từ 1/1/2025, theo hướng dẫn của Bộ Tài nguyên và Môi trường (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) nhằm thực hiện Luật Bảo vệ môi trường năm 2020. Chất thải rắn sinh hoạt phát sinh từ hộ gia đình, cá nhân được phân loại theo nguyên tắc như sau: Chất thải rắn có khả năng tái sử dụng, tái chế; Chất thải thực phẩm và chất thải rắn sinh hoạt khác.

Theo đó, cá nhân, hộ gia đình phân loại chất thải rắn sinh hoạt làm ba loại gồm tái chế, thực phẩm và khác. Nếu không phân loại, sẽ bị xử phạt 500.000 đồng đến 1 triệu đồng, theo Nghị định 45/2022/NĐ-CP. Với hành vi không phân loại và lưu giữ riêng chất thải rắn công nghiệp sau phân loại, tổ chức, cơ quan, cơ sở sản xuất sẽ bị phạt từ 20 triệu đồng - 30 triệu đồng.

UBND các địa phương và thanh tra ngành tài nguyên và môi trường có thẩm quyền xử phạt hành vi trên.

Tại Sóc Trăng, địa phương này cũng đang tập trung triển khai phân loại chất thải rắn sinh hoạt (CTRSH) tại nguồn, từng bước hình thành ý thức phân loại rác trong cộng đồng, hướng đến môi trường bền vững.

Theo ông Phạm Văn Tùng, Chi Cục trưởng Chi cục Bảo vệ môi trường tỉnh Sóc Trăng, từ năm 2025, tỉnh sẽ triển khai thí điểm mô hình phân loại và thu gom đồng bộ CTRSH tại nguồn, phù hợp với đặc điểm từng huyện, thị xã, thành phố. Mô hình này nhằm đảm bảo các yêu cầu kỹ thuật, đồng thời cung cấp đầy đủ thông tin, tổ chức tập huấn kiến thức và kỹ năng cho người dân về cách thức phân loại rác. Mục tiêu triển khai là 100% tổ chức, hộ dân, cá nhân trên toàn tỉnh được tiếp cận và thực hành phân loại rác đúng cách.

Không chỉ dừng lại ở việc truyền thông, tỉnh Sóc Trăng còn đặt mục tiêu đến cuối năm 2025, 100% xã, phường, thị trấn thực hiện phân loại CTRSH tại nguồn; ít nhất 30% trong số đó áp dụng đúng quy trình kỹ thuật. Đặc biệt, phấn đấu đạt tỷ lệ 2% số hộ dân thực hiện tái chế CTRSH hữu cơ tại nguồn. Mỗi địa phương cấp huyện sẽ xây dựng ít nhất một xã, phường hoặc thị trấn làm mô hình điểm để lan tỏa hiệu quả đến các khu vực lân cận.

Bước sang giai đoạn 2026-2027, tỉnh tiếp tục tăng cường công tác tuyên truyền, cải thiện kỹ năng thực hành phân loại cho người dân, với mục tiêu nâng tỷ lệ xã, phường triển khai hiệu quả lên 70%. Đồng thời, số hộ dân tái chế chất thải hữu cơ tại nguồn sẽ được nâng lên 5% vào cuối năm 2027. Những mô hình thí điểm hiệu quả sẽ được nhân rộng, phù hợp với từng điều kiện đặc thù của địa phương.

Kế hoạch dài hạn đến năm 2030 tỉnh Sóc Trăng đặt ra các chỉ tiêu cụ thể: 90% xã, phường thực hiện tốt công tác phân loại; 10% hộ dân tái chế rác hữu cơ tại nguồn và 100% CTRSH sau phân loại được thu gom tách biệt, xử lý đồng bộ. Tỉnh cũng hướng đến mở rộng phạm vi thu gom, nâng công suất các khu xử lý CTRSH hữu cơ để giảm tối đa tỷ lệ rác bị chôn lấp.

"Thí điểm, sau đó đánh giá và nhân rộng"

Từ tháng 10/2024 đến nay, gia đình bà Nguyễn Thị Thành, ở tổ 39, khu phố 7, phường Nguyễn Văn Cừ (TP. Quy Nhơn - Bình Định) đều đặn thực hiện phân loại CTRSH tại nhà theo 3 loại cụ thể. Trong đó, chất thải có khả năng tái sử dụng, tái chế (giấy, chai nhựa, kim loại, vỏ lon nhôm, thủy tinh, cao su…) được cho vào túi đựng màu trắng để bán phế liệu. Đối với chất thải nguy hại như pin, ắc quy, bóng đèn huỳnh quang…, bà Thành phân loại, lưu trữ riêng, rồi sau đó đem đến tập kết tại khu sinh hoạt khu phố 7 để được thu gom, xử lý theo đúng quy định.

Riêng CTRSH còn lại gồm thức ăn thừa; thực phẩm hết hạn; các phần thải bỏ của rau củ sau khi sơ chế; rau củ, trái cây hỏng; khăn, giấy vệ sinh, hộp xốp… được bà Thành cho riêng vào túi đựng có màu (xanh, vàng, đỏ) rồi buộc chặt, đợi sau 20 giờ hằng ngày đem để trước nhà cho nhân viên vệ sinh môi trường thu gom, đưa đi xử lý.

“Lúc mới phân loại có chút bỡ ngỡ, nhưng làm riết thành quen. Việc phân riêng các loại rác giúp nhà bếp gọn gàng, vệ sinh và giảm mùi hôi khi rác còn để trong nhà”, bà Thành chia sẻ.

Tương tự, gia đình ông Nguyễn Văn Phụng, ở tổ 42, khu phố 7 (phường Nguyễn Văn Cừ) thời gian qua cũng tích cực thực hiện phân loại CTRSH tại nhà. Không những phân thành 3 loại theo đúng quy định, ông Phụng còn tận dụng các loại thức ăn thừa; các phần thải bỏ của rau củ sau khi sơ chế; rau củ, trái cây hỏng và các sản phẩm bỏ đi từ thịt gia súc, gia cầm để ủ làm phân hữu cơ bón cho vườn rau trên sân thượng của gia đình ông. Vườn gồm các loại như rau cải, rau lang, mồng tơi, cà chua, rau má, bí đỏ, khổ qua… được bón phân hữu cơ, tạo ra sản phẩm sạch cho gia đình ông Phụng sử dụng hằng ngày.

Ông Nguyễn Ngọc Phước - Bí thư Chi bộ, Trưởng khu phố 7 (phường Nguyễn Văn Cừ), cho hay: Nhờ Ban quản lý khu phố “đi từng ngõ, gõ từng nhà” để tuyên truyền, vận động mà đến nay nhận thức, trách nhiệm của người dân đã nâng lên rõ rệt. Các hộ dân tích cực thực hiện phân loại CTRSH thành 3 loại theo đúng quy định và chấp hành nghiêm việc bỏ rác thải ra trước nhà sau 20 giờ mỗi ngày.

PGS. TS Nguyễn Thế Chinh, Phó Chủ tịch Hội Kinh tế Môi trường Việt Nam cho hay, để phân loại rác hiệu quả, cần nâng cao nhận thức của người dân. Đầu tiên, cần hướng dẫn cụ thể về kỹ thuật thu gom và phân loại rác. Tiếp theo, hạ tầng thu gom rác thải phải được cải thiện để hỗ trợ việc phân loại. Cuối cùng, cần có các chế tài về phân loại rác.

Việc phân loại rác cần được thực hiện từ hộ gia đình, trường học, cơ quan cho đến nơi thu gom, tạo thành một hệ thống đồng bộ. Ví dụ, xe thu gom rác phân hủy sinh học có màu xanh, túi đựng và các thiết bị thu gom loại rác này cũng cần đồng nhất để dễ dàng phân biệt. Công tác tổ chức cần có sự liên kết từ phân loại tại nguồn, thu gom, tập kết, vận chuyển đến xử lý.

Ông Hồ Kiên Trung, Phó Cục trưởng Cục Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết, hiện có 55 tỉnh thành đã thực hiện công tác phân loại bằng nhiều hình thức như tổ chức thí điểm ở các quận huyện, một số tỉnh thành đã thu gom theo khối lượng.

Luật Bảo vệ môi trường yêu cầu các địa phương phải phân loại tại nguồn từ năm 2025. Tuy nhiên, ông Trung cho rằng, yêu cầu là vậy nhưng các địa phương sẽ không phải thực hiện đồng loạt trên toàn bộ địa bàn tỉnh mà sẽ thí điểm ở quy mô nhỏ sau đó tổng kết, đánh giá, nhân rộng.

"Lộ trình phân loại rác tại nguồn sẽ được thực hiện trong vòng ba năm để các địa phương có thời gian chuẩn bị", ông Trung nói và chia sẻ hiện cơ sở hạ tầng cho việc thu gom rác đang rất thiếu, đối với phân loại thì càng thiếu hơn.

Trong thời gian tới, Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ tiếp tục đôn đốc, hướng dẫn các địa phương để triển khai việc phân loại rác tại nguồn.

Hướng dẫn mô hình xử lý chất thải rắn sinh hoạt tại đô thị và nông thôn vừa được Bộ Nông nghiệp và Môi trường ban hành đã chia việc xử lý rác thải ra làm hai khu vực, gồm đô thị và nông thôn, để phù hợp với thực tế phát sinh cũng như định hướng tổ chức chính quyền địa phương hai cấp.

×