3 giải pháp để phát triển công nghiệp từ hang động

Tọa đàm “Công nghiệp văn hóa – Động lực xanh cho không gian hang động” do Trung tâm Thông tin UNESCO – Liên hiệp các Hội UNESCO Việt Nam tổ chức nhằm cung cấp nhiều góc nhìn đa chiều về việc kết hợp giữa bảo tồn di sản thiên nhiên với sáng tạo văn hóa nghệ thuật.

Tọa đàm diễn ra ngay sau buổi công diễn chương trình Đi tìm dấu ngọc – chương trình nghệ thuật đầu tiên được tổ chức tại không gian hang Ngọc Rồng – một danh thắng độc đáo gắn liền với dấu ấn văn hóa – lịch sử của Quảng Ninh.

Phát biểu tại tọa đàm, TS Đỗ Trần Phương – Phó Trưởng Khoa Du lịch, Trường Đại học Văn hóa Hà Nội nhấn mạnh, tọa đàm đưa ra 3 từ khóa rất trúng và đúng đó là “công nghiệp văn hóa”, “động lực xanh” và “hang động”. Trong đó, “hang động” là không gian sống, là một loại hình cư trú gắn với loài người từ cổ xưa. Đến với thời hiện đại, chúng ta trở lại trải nghiệm hang động vì thế về cơ bản, du lịch hang động có một số hình thức trải nghiệm.

Các hình thức tham quan, khai quật khảo cổ, lễ bái tâm linh, giáo dục về văn hóa – lịch sử… ngày nay hang động còn có hình thức trải nghiệm mới đó là đưa công nghiệp văn hóa vào hang động.

“Việc đưa công nghiệp văn hóa vào hang động là chúng ta đang tạo ra sản phẩm du lịch mới. Việc tạo ra sản phẩm mới rất quan trọng vì nhu cầu của du khách luôn luôn biến đổi không ngừng. Nếu chúng ta chỉ dựa vào các loại hình du lịch truyền thống thì sẽ không đáp ứng được các nhu cầu mới của du khách ở thời điểm hiện tại.

Việc làm mới sản phẩm du lịch truyền thống để làm cho chu kỳ sống của sản phẩm dài ra, tăng thêm trải nghiệm cho du khách là việc làm hết sức cần thiết. Việc này không chỉ đối với hang Ngọc Rồng, không chỉ đối với Quảng Ninh mà nên tiến hành trên cả nước”, TS Đỗ Trần Phương nói.

Theo TS Đỗ Trần Phương, với những sản phẩm mới, mang tính tiên phong như chương trình nghệ thuật thực cảnh Đi tìm dấu ngọc tổ chức tại không gian hang Ngọc Rồng đều sẽ gặp những rào cản… Vì thế, để làm tốt được cần phải có nguyên tắc.

Theo đó, có 3 nguyên tắc có thể phát triển theo sản phẩm du lịch này đó là chân - thiện - mỹ.

“Chân có nghĩa là phải đúng, tức là phải tuân thủ pháp luật và được sự cho phép của cơ quan Nhà nước. Chúng ta cần bảo tồn môi trường và các giá trị văn hóa trong quá trình khai thác.

Thiện là phải mang lại điều tốt đẹp cho nhiều bên. Tăng trải nghiệm cho du khách và tạo sinh kế cho người dân địa phương. Mỗi du khách đến đây cần ít nhất 3 người phục vụ, vì vậy, lượng khách đông đồng nghĩa tạo cơ hội việc làm cho người dân.

Trong tương lai, hang Ngọc Rồng trở thành điểm đến rất đặc biệt thì lại trở thành điểm du lịch kiến tạo cho cả vùng Cẩm Phả. Khi du khách đến đây xem chương trình và họ có dôi dư thời gian sẽ có nhu cầu tham quan, trải nghiệm các điểm đến khác.

Bên cạnh đó cũng phải mang lại lợi nhuận cho doanh nghiệp. Vì doanh nghiệp có lãi mới có thể duy trì lâu dài được, không thể làm vài tháng phải dừng lại vì lỗ.

Mỹ là tạo được những cảm xúc và ấn tượng tốt đẹp cho du khách, không chỉ về thiên nhiên mà còn về văn hóa và nguồn cảm hứng mới.

Lấy ví dụ từ thành phố Hà Bắc (Trung Quốc), các nhà tổ chức đưa ra ý tưởng làm show lấy cảm hứng từ tác phẩm Hồng Lâu Mộng. Họ đã tạo ra 21 chương trình để du khách tham quan và có những trải nghiệm độc đáo”, TS Đỗ Trần Phương chia sẻ thêm.

Đảm bảo di sản vẫn là niềm tự hào của người dân

TS Lư Thị Thanh Lê – Giảng viên Khoa Công nghiệp Văn hóa và Di sản, Đại học Quốc gia Hà Nội cũng bày tỏ, khi bước chân vào hang Ngọc Rồng, bà cảm nhận được sự kỳ thú của thiên nhiên. Đó là một điều vô cùng đặc biệt của Quảng Ninh nói riêng, Việt Nam nói chung.

Theo TS Thanh Lê, chuyện các thắng cảnh cổ xưa được bảo tồn, phát huy giá trị trong đời sống đương đại như thế nào là một câu hỏi được rất nhiều nhà nghiên cứu di sản trăn trở. Các bên liên quan, bao gồm cả UNESCO, đều đang cố gắng tìm ra cách bảo tồn và phát huy giá trị di sản một cách bền vững, hài hòa với nhu cầu phát triển của địa phương và quốc gia.

“Tôi thấy hang Ngọc Rồng rất tuyệt mỹ và có dư địa rất lớn cho chúng ta suy nghĩ về việc có thể khai thác như thế nào để phục vụ các nhu cầu của đời sống đương đại, tạo ra động lực phát triển cho địa phương. Những hoạt động công nghiệp văn hóa dựa trên bối cảnh hang Ngọc Rồng cũng thể hiện sự nỗ lực của địa phương trong việc tạo ra sản phẩm và trải nghiệm mới”, TS Thanh Lê nói.

Theo TS Thanh Lê, phát triển công nghiệp văn hóa trên các danh lam thắng cảnh, địa điểm gắn với ký ức của người dân địa phương... cần có những giải pháp mang tính hài hòa.

Di sản địa phương cần được bảo tồn, phát huy và người dân nên được tham gia vào quá trình này để giới thiệu tài năng và văn hóa của họ.

Đơn vị tổ chức cần kết nối với cộng đồng địa phương, đảm bảo di sản vẫn là niềm tự hào của họ bên cạnh việc cân nhắc các yếu tố môi trường, đảm bảo rằng các hoạt động kinh doanh không gây hại đến hệ sinh thái.

Cần tham khảo ý kiến chuyên gia để có những quyết định tốt nhất trong quá trình vận hành. Với những cân nhắc toàn diện về văn hóa, xã hội và môi trường, tôi tin doanh nghiệp có thể phát triển sản phẩm văn hóa đặc sắc, góp phần bảo tồn di sản và tạo niềm tự hào cho cộng đồng địa phương.

Tại toạ đàm, ông Trần Văn Mạnh - Phó Chủ tịch thường trực Liên hiệp các Hội UNESCO Việt Nam đã trao chứng nhận "Sứ mệnh tiên phong trong hành trình di sản" cho đơn vị tổ chức show thực cảnh Đi tìm dấu ngọc.

Sáng kiến về Sứ mệnh tiên phong trong hành trình di sản không nhằm mục đích tôn vinh hay đánh giá một đơn vị là điển hình, mà là lời mời gọi, sự gợi mở cho một hành trình gìn giữ và phát huy di sản trong tinh thần UNESCO: Coi di sản văn hóa và thiên nhiên không chỉ là những giá trị vật chất, mà là chất liệu của đời sống, của phát triển bền vững, của đối thoại và hòa bình.

Nằm tại thành phố Cẩm Phả, hang Ngọc Rồng là minh chứng sống động cho sự hòa quyện giữa vẻ đẹp thiên nhiên và dấu ấn của bàn tay con người qua thời gian.
Với diện tích hơn 4.500 mét vuông, độ cao trung bình 11,2 mét, cùng hai cửa hang thoáng đãng và các khoảng lộ thiên tự nhiên, hang động duy trì nhiệt độ ổn định quanh năm từ 23 đến 25 độ C – tạo nên một không gian mát mẻ, dễ chịu thu hút nhiều thế hệ du khách.
Không chỉ là một danh thắng, hang Ngọc Rồng cùng quần thể hang động ở Vũng Đục còn lưu giữ câu chuyện lịch sử đặc biệt trong thời kỳ kháng chiến của quân và dân ta.
Từ những giá trị đặc biệt, khu di tích lịch sử và danh thắng Vũng Đục đã trở thành điểm đến quen thuộc với du khách từ thập niên 1990. Năm 2017, UBND tỉnh Quảng Ninh ban hành Quyết định số 3398/QĐ-UBND công nhận nơi đây là điểm du lịch của TP. Cẩm Phả. Quyết định cũng yêu cầu xây dựng phương án quản lý, khai thác, thuyết minh, đầu tư và phát triển phù hợp để đáp ứng nhu cầu của Nhân dân và du khách.

×