Afshon Ostovar, phó giáo sư về các vấn đề an ninh quốc gia tại Trường Sau đại học Hải quân và là chuyên gia về quân đội Iran, cho biết: "Có lý do khiến Iran chưa bị tấn công. Không phải đối thủ của Iran sợ Iran. Đó là họ nhận ra rằng bất kỳ cuộc chiến nào chống lại Iran đều là một cuộc chiến rất nghiêm trọng".

Iran gây ra mối đe dọa quân sự nào?

Theo đánh giá hàng năm của Viện Quốc tế, lực lượng vũ trang Iran nằm trong số những lực lượng lớn nhất ở Trung Đông, với ít nhất 580.000 quân nhân đang tại ngũ và khoảng 200.000 quân nhân dự bị đã qua đào tạo được chia thành quân đội truyền thống và Quân đoàn Vệ binh Cách mạng Hồi giáo.

Mỗi quân đội và lực lượng Vệ binh đều có các lực lượng mặt đất, không quân và hải quân độc lập và đang hoạt động, trong đó Lực lượng Vệ binh chịu trách nhiệm về an ninh biên giới của Iran. Bộ Tổng tham mưu các lực lượng vũ trang điều phối các quân chủng và đề ra chiến lược tổng thể.

Lực lượng Vệ binh cũng điều hành Lực lượng Quds, một đơn vị tinh nhuệ chịu trách nhiệm trang bị vũ khí, huấn luyện và hỗ trợ mạng lưới dân quân ủy quyền trên khắp Trung Đông được gọi là "trục kháng chiến". Các lực lượng dân quân này bao gồm Hezbollah ở Lebanon, Houthis ở Yemen, các nhóm dân quân ở Syria và Iraq, Hamas và Thánh chiến Hồi giáo Palestine ở Gaza.

Trong nhiều thập kỷ, chiến lược quân sự của Iran tập trung vào việc răn đe, nhấn mạnh vào việc phát triển tên lửa tầm xa và chính xác, máy bay không người lái và hệ thống phòng không.

Mặc dù lực lượng dân quân ủy quyền không được tính là một phần của lực lượng vũ trang Iran, nhưng các nhà phân tích nói rằng họ được coi là một lực lượng đồng minh trong khu vực – sẵn sàng chiến đấu, được trang bị vũ khí mạnh mẽ và trung thành về mặt tư tưởng – và có thể hỗ trợ Iran nếu bị tấn công.

Fabian Hinz, chuyên gia về quân đội Iran tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế ở Berlin, cho biết: "Mức độ hỗ trợ và các loại hệ thống mà Iran cung cấp cho các chủ thể phi nhà nước thực sự chưa từng có về máy bay không người lái, tên lửa đạn đạo và tên lửa hành trình. Chúng có thể được coi là một phần trong khả năng quân sự của Iran, đặc biệt là Hezbollah, lực lượng có mối quan hệ chiến lược chặt chẽ nhất với Iran".

Iran có những loại vũ khí nào?

Trong nhiều thập kỷ, chiến lược quân sự của Iran tập trung vào việc răn đe, nhấn mạnh vào việc phát triển tên lửa tầm xa và chính xác, máy bay không người lái và hệ thống phòng không. Iran đã xây dựng một đội tàu cao tốc lớn và một số tàu ngầm nhỏ có khả năng làm gián đoạn giao thông vận tải và nguồn cung cấp năng lượng toàn cầu đi qua Vịnh Ba Tư và Eo biển Hormuz.

Ông Ostovar cho biết Iran có một trong những kho vũ khí tên lửa đạn đạo và máy bay không người lái lớn nhất ở Trung Đông. Điều đó bao gồm tên lửa hành trình và tên lửa chống hạm, cũng như tên lửa đạn đạo có tầm bắn lên tới 2.000 km. Chúng có khả năng và tầm bắn để tấn công bất kỳ mục tiêu nào ở Trung Đông, bao gồm cả Israel.

Trong những năm gần đây, Tehran đã tập hợp một lượng lớn máy bay không người lái với tầm hoạt động khoảng 1.200 đến 1.550 dặm và có khả năng bay thấp để tránh radar, theo các chuyên gia và chỉ huy Iran đã trả lời phỏng vấn công khai với các phương tiện truyền thông nhà nước. Iran không giấu giếm việc tăng cường quân sự, phô trương kho máy bay không người lái và tên lửa trong các cuộc duyệt binh, đồng thời có tham vọng xây dựng một ngành kinh doanh xuất khẩu lớn về máy bay không người lái. Máy bay không người lái của Iran đang được Nga sử dụng ở Ukraine và đã xuất hiện trong cuộc xung đột ở Sudan.

Các chuyên gia cho biết, các căn cứ và cơ sở lưu trữ của nước này nằm rải rác, chôn sâu dưới lòng đất và được tăng cường phòng không, khiến chúng khó bị tiêu diệt bằng các cuộc không kích.

Iran lấy vũ khí ở đâu?

Các lệnh trừng phạt quốc tế đã khiến Iran không được tiếp cận với vũ khí công nghệ cao và thiết bị quân sự được sản xuất ở nước ngoài, như xe tăng và máy bay chiến đấu.

Trong cuộc chiến kéo dài 8 năm của Iran với Iraq vào những năm 1980, rất ít quốc gia sẵn sàng bán vũ khí cho Iran. Khi Ayatollah Khamenei trở thành lãnh đạo tối cao của Iran vào năm 1989, một năm sau khi chiến tranh kết thúc, ông đã giao cho Lực lượng Vệ binh phát triển ngành công nghiệp vũ khí nội địa và đổ nguồn lực vào nỗ lực này, điều này đã được đưa tin rộng rãi trên các phương tiện truyền thông Iran. Ông muốn đảm bảo rằng Iran sẽ không bao giờ phải phụ thuộc vào các cường quốc nước ngoài cho nhu cầu phòng thủ của mình nữa.

Các chuyên gia cho biết ngày nay, Iran sản xuất một lượng lớn tên lửa và máy bay không người lái trong nước và ưu tiên sản xuất quốc phòng. Những nỗ lực sản xuất xe bọc thép và tàu hải quân lớn của nước này đã đạt được nhiều kết quả khác nhau. Nước này cũng nhập khẩu các tàu ngầm nhỏ từ Triều Tiên đồng thời mở rộng và hiện đại hóa hạm đội sản xuất trong nước.

Các nước khác nhìn nhận quân đội Iran như thế nào và điểm yếu của nước này là gì?

Quân đội Iran được đánh giá là một trong những quân đội mạnh nhất khu vực về trang bị, sự gắn kết, kinh nghiệm và chất lượng nhân sự nhưng lại thua xa sức mạnh và sự tinh nhuệ của lực lượng vũ trang Mỹ, Israel và một số nước châu Âu, giới chuyên gia cho biết. 

Điểm yếu lớn nhất của Iran là lực lượng không quân. Phần lớn máy bay của nước này có niên đại từ thời Shah Mohammed Reza Pahlavi, người lãnh đạo Iran từ năm 1941 đến năm 1979, và nhiều chiếc đã bị vô hiệu hóa vì thiếu phụ tùng thay thế. Các chuyên gia cho biết nước này cũng đã mua một đội tàu nhỏ từ Nga vào những năm 1990.

Các chuyên gia cho biết xe tăng và xe bọc thép của Iran đã cũ và nước này chỉ có một số tàu hải quân lớn. Các quan chức Mỹ cho biết, hai tàu thu thập thông tin tình báo, Saviz và Behshad, được triển khai trên Biển Đỏ, đã hỗ trợ lực lượng Houthi xác định các tàu thuộc sở hữu của Israel để tấn công.

Cuộc tấn công của Israel sẽ làm gián đoạn quân đội Iran?

Các vụ ám sát các quan chức quân sự cấp cao dự kiến sẽ có tác động ngắn hạn đến các hoạt động trong khu vực của Iran, khiến các chỉ huy có nhiều năm kinh nghiệm và mối quan hệ với những người đứng đầu lực lượng dân quân đồng minh bị loại bỏ.

Tuy nhiên, các chuyên gia cho biết, chuỗi chỉ huy của các lực lượng vũ trang bên trong Iran vẫn còn nguyên vẹn.