Quyết định sai lầm nào của Tần Thủy Hoàng dẫn đến cái chết của con trai cả?

Dù ghi dấu ấn vĩ đại trong lịch sử, sự sụp đổ nhanh chóng của nhà Tần sau khi ông qua đời đã đặt ra nhiều nghi vấn. Và chính một quyết định sai lầm nghiêm trọng, được coi là điều mà Tần Thủy Hoàng hối hận nhất, đã đẩy nhà Tần vào vòng xoáy suy vong.

Với tư duy đầy tham vọng, Tần Thủy Hoàng thực hiện hàng loạt chính sách nhằm củng cố quyền lực và duy trì sự ổn định lâu dài cho nhà Tần. Ông bãi bỏ chế độ phân phong, thay bằng quận huyện để tăng cường sự kiểm soát của trung ương. Đồng thời, ông cũng tiêu chuẩn hóa chữ viết, đơn vị đo lường và tiền tệ, mang lại một sự nhất quán và thống nhất chưa từng có trong xã hội Trung Hoa.

Tần Thủy Hoàng là vị hoàng đế coi trọng luật pháp, ông nổi tiếng luôn áp dụng pháp luật một cách vô cùng hà khắc, đặc biệt là sự kiện "đốt sách chôn Nho" cho đến nay vẫn còn làm dấy lên nhiều lời chê trách, lên án. Tuy nhiên trên thực tế, việc đốt sách không hoàn toàn là do Hoàng đế Tần Thủy Hoàng nghĩ ra mà là do Tể tướng Lý Tư đề nghị. Tần Thủy Hoàng đã phê duyệt, nhưng việc "đốt sách" chỉ trong phạm vi nhỏ là bá quan trong triều - những người bị ảnh hưởng bởi 6 nước cũ trước đây, dùng nó để đàm luận, nghị luận việc triều chính, chứ không phải đốt sách của bá tánh.

Trên thực tế, Tần Thủy Hoàng cũng không hề có ý muốn "chôn Nho". Nhà Tần lúc bấy giờ luôn chủ trương cai trị đất nước bằng chủ nghĩa luật pháp công bằng, 460 người bị Tần Thủy Hoàng chôn là bởi Hoàng đế ghét họ vì đã lừa dối hoặc tung ra những lời lẽ vu khống ông, chứ không phải trừng trị vì họ học chữ Nho. Thời đó thật sự có một số Nho sinh phản đối chính sách của Tần Thủy Hoàng, nhưng ông chỉ cấm họ ngôn luận trong triều, chứ chưa hề dùng đến hành động.

Ngoài ra, việc Tần Thủy Hoàng cả đời không lập được hoàng hậu luôn là một bí ẩn lịch sử khó hiểu. Tuy nhiên, đây chủ yếu là vì lý do cá nhân nhưng không dẫn đến sự diệt vong của nước Tần. Mặc dù sự vắng mặt của hoàng hậu có ảnh hưởng lớn đến việc chuyển giao quyền lực của hoàng gia, nhưng điều đó không phải là tất yếu. Trong lịch sử có quá nhiều ví dụ cho thấy việc chuyển giao quyền lực của hoàng gia vẫn diễn ra suôn sẻ nếu không có hoàng hậu.

Vì vậy, đây không phải là những nguyên nhân trực tiếp nhất dẫn đến sự diệt vong của nhà Tần. Vậy đâu là thanh kiếm chí mạng nhất giết chết đế quốc Tần? Hay đó là sai lầm lớn nhất của Tần Thủy Hoàng?

Nhiều nhận định cho rằng việc con trai cả của Tần Thủy Hoàng - Phù Tô bị ông điều ra biên giới là một sai lầm chính trị nghiêm trọng của Tần Thủy Hoàng so với việc "đốt sách chôn Nho" và không lập hoàng hậu. Tại sao lại nói như vậy? Chúng ta hãy cùng tìm hiểu rõ hơn!

Phù Tô - Người con trai cả bị bỏ quên

Theo Sử ký, Phù Tô là người được Tần Thủy Hoàng lựa chọn để kế nghiệp. Nhưng do mâu thuẫn với cha về tư tưởng cai trị đất nước, Phù Tô bị Tần Thủy Hoàng điều ra biên giới, không giữ lại bên cạnh. Phù Tô không chỉ là con trưởng mà còn được nhiều người đánh giá cao về tài năng và sự nhân hậu. Điều này từng thể hiện rõ khi Phù Tô đứng lên phản đối quyết định "đốt sách chôn Nho" của Tần Thủy Hoàng, cho rằng chính sách này sẽ gây ra sự phản kháng mạnh mẽ từ giới trí thức và dân chúng. Tuy không thành công trong việc thay đổi ý chí của cha mình, nhưng hành động của Phù Tô cho thấy sự nhạy bén và ý thức trách nhiệm của một người đứng đầu.

Dù vậy, Tần Thủy Hoàng lại không hài lòng với tính cách nhân từ của Phù Tô. Ông cho rằng tính cách này thiếu đi sự cứng rắn cần thiết để trị quốc, nên đã điều Phù Tô đến vùng biên giới Tây Bắc để giám sát tướng quân Mông Điềm, người bảo vệ biên cương khỏi sự xâm phạm của các thế lực bên ngoài. Việc để Phù Tô ở nơi xa xôi vô tình tạo điều kiện cho những kẻ cơ hội, đặc biệt là thái giám Triệu Cao, có cơ hội thực hiện mưu đồ đen tối.

Mưu đồ của Triệu Cao và cái chết bất ngờ của Phù Tô

Khi Tần Thủy Hoàng qua đời trong một chuyến đi tuần hành xa xôi, không ai ở kinh thành biết được tình hình thực tế, Triệu Cao - một trong những thái giám có ảnh hưởng nhất trong triều đình đã nhìn thấy cơ hội thao túng quyền lực. Cùng với sự giúp đỡ của Tể tướng Lý Tư, Triệu Cao đã giả mạo di chiếu của Tần Thủy Hoàng, không cho Phù Tô trở về kế vị mà thay vào đó, ép buộc ông tự sát. Thay vào vị trí của Phù Tô là Hồ Hợi - con trai thứ yếu đuối và dễ bị thao túng.

Hồ Hợi, tức Tần Nhị Thế, không có kinh nghiệm lãnh đạo và thiếu khả năng quyết đoán. Triệu Cao trở thành người thao túng thực quyền, đưa ra những chính sách tàn bạo, dẫn đến sự bất mãn và phẫn nộ trong dân chúng. Lòng dân suy sụp, quân đội cũng không còn vững vàng, khởi nghĩa nổi lên khắp nơi, và nhà Tần nhanh chóng rơi vào cảnh suy vong.

Nếu Phù Tô lên ngôi – một viễn cảnh khác cho nhà Tần?

Phù Tô không chỉ là người tài năng và có phẩm chất nhân hậu, mà còn hiểu rõ những thách thức mà nhà Tần phải đối mặt sau khi thống nhất. Với trí tuệ và tầm nhìn của mình, có lẽ ông sẽ lựa chọn con đường nhân nhượng hơn thay vì tiếp tục những chính sách hà khắc của cha mình. Việc lên ngôi của Phù Tô có thể tạo ra một giai đoạn ổn định, tránh được những cuộc nổi dậy đẫm máu.

Nếu Phù Tô được xác nhận là người thừa kế ngay từ đầu, Triệu Cao sẽ khó lòng thực hiện mưu đồ phản nghịch. Hơn nữa, với tài năng và sự trung thành của tướng Mông Điềm, Phù Tô chắc chắn sẽ có đủ sức mạnh để trấn áp những âm mưu bất chính trong triều đình.

Sai lầm không thể cứu vãn của Tần Thủy Hoàng

Lịch sử không có chữ "nếu", với việc không xác lập Phù Tô làm người kế vị, Tần Thủy Hoàng đã vô tình mở đường cho những âm mưu đen tối ngay trong triều đình. Phù Tô, người con trai có đủ tài năng để tiếp nối sự nghiệp của ông, đã không thể gánh vác trọng trách lớn. Triều đại nhà Tần, chỉ tồn tại thêm đúng một thế hệ, đã nhanh chóng rơi vào cảnh suy vong khi vắng đi một nhà lãnh đạo sáng suốt và đầy năng lực.

Điều này cũng là lời nhắc nhở cho những nhà lãnh đạo về tầm quan trọng của việc lập người kế vị. Tần Thủy Hoàng, người thiết lập nền tảng cho một đế quốc thống nhất, lại quên đi chính yếu tố căn bản nhất để duy trì sự tồn tại lâu dài của nó. Nếu ông kịp nhận ra sai lầm của mình, có lẽ lịch sử Trung Hoa đã có một trang khác hoàn toàn cho triều đại nhà Tần.

×