Sự thay đổi này mang lại những lợi thế đáng kể, giúp nâng cao trách nhiệm bảo tồn thiên nhiên, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các chính sách bảo vệ loài hoang dã, đặc biệt ở các khu vực giáp ranh, đồng thời thúc đẩy chia sẻ nguồn lực và phát triển du lịch sinh thái.

Tăng cường nhận thức và trách nhiệm bảo tồn thiên nhiên trên diện rộng

Khi các tỉnh được gộp lại, mỗi tỉnh mới sẽ có diện tích lớn hơn và thường bao gồm nhiều khu vực có rừng tự nhiên, vườn quốc gia hoặc khu bảo tồn.

Trước đây, một số tỉnh nhỏ như Thái Nguyên có thể không có diện tích rừng tự nhiên lớn hoặc chỉ có diện tích rừng hạn chế, khiến người dân và chính quyền địa phương khó hình dung rõ ràng trách nhiệm bảo tồn thiên nhiên.

Nay, với việc tỉnh Thái Nguyên mới được mở rộng, bao gồm cả Vườn Quốc gia Ba Bể (thuộc địa bàn Bắc Kạn), thì nhận thức về tầm quan trọng của bảo tồn thiên nhiên sẽ được nâng cao.

Ví dụ, Vườn Quốc gia Ba Bể nằm trên địa phận huyện Ba Bể (tỉnh Bắc Kạn) là nơi bảo tồn nhiều loài động vật quý hiếm như voọc mũi hếch và các hệ sinh thái hồ nước ngọt độc đáo.

Tối ưu hóa quản lý tài nguyên thiên nhiên và đa dạng sinh học

Thay vì phân bổ ngân sách và nhân lực cho nhiều đơn vị hành chính nhỏ lẻ, các tỉnh mới với quy mô lớn hơn có thể triển khai các dự án bảo tồn quy mô lớn.

Ví dụ, loài voọc quần đùi trắng phân bố ở Kim Bảng thuộc Hà Nam, và Vườn Quốc gia Cúc Phương thuộc Ninh Bình, thì nay khi thuộc tỉnh Ninh Bình mới, sẽ giúp triển khai đồng bộ giải pháp bảo tồn loài này trên toàn tỉnh.

Hơn nữa, các tỉnh mới thường có sự đa dạng về địa hình và hệ sinh thái, tạo điều kiện để cân bằng giữa bảo tồn thiên nhiên và phát triển kinh tế, đồng thời giám sát chặt chẽ các hoạt động khai thác để tránh suy thoái môi trường.

Tăng cường phối hợp liên tỉnh và quản lý rừng giáp ranh

Trước đây, các khu vực rừng giáp ranh giữa các tỉnh thường là điểm nóng của các hoạt động phá rừng, săn bắn trái phép hoặc tranh chấp đất đai do thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các địa phương. Việc gộp tỉnh giúp giảm số lượng ranh giới hành chính, từ đó giảm thiểu các vấn đề quản lý ở khu vực giáp ranh.

Ví dụ, TP. Đà Nẵng mới (sáp nhập TP. Đà Nẵng và Quảng Nam) giờ đây có thể quản lý đồng bộ các khu vực rừng giáp ranh, bao gồm Khu Bảo tồn Thiên nhiên Bà Nà – Núi Chúa và các khu rừng nguyên sinh trước đây thuộc các huyện Đông Giang, Đại Lộc, tỉnh Quảng Nam cũ.

Các loài động vật quý hiếm như nai, hoẵng, chà vá chân nâu, vượn má hung thường di chuyển qua lại giữa các khu vực này sẽ được bảo vệ tốt hơn nhờ các chính sách chung và các cuộc tuần tra liên vùng.

Tương tự, tỉnh Đắk Lắk mới (sáp nhập Đắk Lắk và Phú Yên) có thể quản lý liên kết giữa Vườn Quốc gia Yok Đôn (trước đây thuộc Đắk Lắk) và các khu rừng giáp ranh trước đây thuộc Phú Yên (như phần giáp ranh Khu Bảo tồn Thiên nhiên Ea So), từ đó đảm bảo môi trường sống an toàn cho các loài như voi và bò tót.

Thúc đẩy chia sẻ nguồn lực cho bảo tồn thiên nhiên

Sự sáp nhập các tỉnh thành tạo điều kiện để chia sẻ nguồn lực hiệu quả hơn giữa các khu vực, đặc biệt là trong công tác bảo tồn thiên nhiên.

Trước đây, các tỉnh nhỏ có thể gặp khó khăn trong việc huy động ngân sách, nhân lực hoặc công nghệ để bảo vệ các khu vực thiên nhiên quan trọng. Nay, với quy mô lớn hơn, các tỉnh mới có thể tập hợp nguồn lực từ các khu vực trước đây để đầu tư vào các dự án bảo tồn.

Ví dụ, Vườn Quốc gia Cát Bà (thuộc Hải Phòng, nay về TP. Hải Phòng mới sau khi sáp nhập với Hải Dương) thì có thể nhận thêm nguồn lực từ khu vực Hải Dương cũ để tăng cường nguồn lực bảo tồn thiên nhiên.

Hải Dương trước đây không có các khu vực bảo tồn lớn, nhưng lại có nguồn ngân sách từ hoạt động kinh tế công nghiệp. Việc sáp nhập giúp TP.Hải Phòng mới sử dụng nguồn lực này để đầu tư vào các chương trình bảo vệ loài voọc Cát Bà – một loài linh trưởng đặc hữu chỉ còn tồn tại tại đây – cũng như cải thiện cơ sở hạ tầng cho kiểm lâm và nghiên cứu khoa học tại Vườn Quốc gia Cát Bà.

Tương tự, TP. Hồ Chí Minh mới (bao gồm Bà Rịa - Vũng Tàu, Bình Dương và TP. Hồ Chí Minh cũ) có thể tận dụng nguồn lực kinh tế mạnh mẽ từ khu vực Bình Dương và TP. Hồ Chí Minh cũ để hỗ trợ bảo tồn tại Vườn Quốc gia Côn Đảo (thuộc Bà Rịa - Vũng Tàu).

Các dự án bảo vệ rùa biển, san hô và hệ sinh thái biển tại Côn Đảo sẽ được hưởng lợi từ nguồn ngân sách lớn hơn, cũng như sự hỗ trợ từ các chuyên gia và công nghệ từ khu vực đô thị phát triển.

Thúc đẩy phát triển du lịch sinh thái bền vững

Với diện tích lớn hơn và sự đa dạng về cảnh quan, các tỉnh có thể phát triển các sản phẩm du lịch gắn với thiên nhiên, vừa mang lại nguồn thu nhập cho cộng đồng địa phương, vừa khuyến khích họ tham gia tích cực vào việc bảo vệ rừng và đa dạng sinh học.

Ví dụ, tỉnh Lào Cai mới (bao gồm Lào Cai và Yên Bái) có thể phát triển du lịch sinh thái tại Vườn Quốc gia Hoàng Liên (thuộc địa bàn Lào Cai), kết nối với các khu vực rừng phòng hộ và cảnh quan thiên nhiên thuộc Yên Bái.

Du khách có thể tham gia các hoạt động như leo núi Fansipan, khám phá hệ động thực vật đặc hữu hoặc trải nghiệm văn hóa bản địa của người Dao, H’Mông tại Mù Cang Chải.

Các nguồn thu từ du lịch sinh thái sẽ được tái đầu tư để bảo vệ các loài linh trưởng quý hiếm như sơn dương, gấu, vượn đen tuyền, voọc xám, rùa đầu to, kỳ đà hoa, đồng thời cải thiện sinh kế cho người dân địa phương, giảm áp lực khai thác rừng.

Tương tự, tỉnh Quảng Trị mới (sáp nhập 2 tỉnh Quảng Bình và Quảng Trị) có thể phát triển các sản phẩm du lịch sinh thái, du lịch mạo hiểm tại Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng (trước đây thuộc Quảng Bình) - một di sản thiên nhiên thế giới, kết hợp với các khu Bảo tồn thiên nhiên thuộc Quảng Trị như Bắc Hướng Hóa.

Các tour du lịch khám phá hang động, tìm hiểu về hệ sinh thái rừng nhiệt đới và các loài đặc hữu như voọc Hà Tĩnh sẽ không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn nâng cao nhận thức cộng đồng về bảo tồn thiên nhiên.

Tạo điều kiện hợp tác cho các chương trình bảo tồn quốc gia và quốc tế

Việc giảm số lượng tỉnh thành cũng sẽ giúp Việt Nam dễ dàng hơn trong việc triển khai các chương trình bảo tồn quy mô lớn, đặc biệt là các dự án hợp tác quốc tế. Các tổ chức như WWF, FFI, IUCN hay các quỹ bảo tồn quốc tế thường ưu tiên làm việc với các khu vực có phạm vi quản lý rộng và thống nhất để đảm bảo hiệu quả.

Tỉnh Lâm Đồng mới (sáp nhập các tỉnh Lâm Đồng, Đắk Nông và Bình Thuận) có thể trở thành một trung tâm bảo tồn lớn, với các Vườn Quốc gia Cát Tiên (một phần), Vườn Quốc gia Bidoup – Núi Bà và Vườn Quốc gia Tà Đùng (trước đây thuộc Đắk Nông).

Điều này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho các dự án bảo tồn loài nguy cấp như voi, bò tót và các chương trình giảm phát thải từ phá rừng (REDD+), đồng thời hỗ trợ nghiên cứu khoa học và lưu trữ nguồn gen động thực vật.

Việc gộp các tỉnh thành Việt Nam còn 34 tỉnh không chỉ là một cải cách hành chính mà còn là cơ hội để tái định hình cách tiếp cận bảo tồn thiên nhiên. Từ việc nâng cao nhận thức và trách nhiệm cộng đồng, giảm rào cản chính sách giữa các khu vực giáp ranh, đến tối ưu hóa quản lý tài nguyên, chia sẻ nguồn lực và thúc đẩy du lịch sinh thái bền vững, sự thay đổi này mang lại nhiều triển vọng cho việc bảo vệ rừng và đa dạng sinh học.

Các vườn quốc gia như Ba Bể, Cát Bà, Bù Gia Mập, Pù Mát, Yok Đôn, Côn Đảo hay Phong Nha - Kẻ Bàng sẽ được hưởng lợi từ các chính sách đồng bộ, nguồn lực dồi dào hơn và sự phát triển kinh tế xanh.

Tuy nhiên, để tận dụng tối đa các lợi thế này, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền Trung ương, địa phương và cộng đồng, cùng với các chính sách rõ ràng và nguồn lực đầu tư phù hợp. Chỉ khi đó, Việt Nam mới có thể đảm bảo rằng "rừng vàng" và các loài hoang dã quý giá sẽ được bảo tồn cho các thế hệ tương lai.

×