Trong bối cảnh yêu cầu đổi mới và phát triển đất nước, việc sắp xếp, tinh gọn bộ máy của hệ thống chính trị đang trở thành nhiệm vụ cấp thiết, được Đảng và Nhà nước đặc biệt quan tâm. Nhân dịp kỷ niệm 95 năm Ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (3/2/1930 -3/2/2025), PV Dân Việt có trao đổi với PGS.TS Lê Văn Cường, Phó Viện trưởng Viện Xây dựng Đảng, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh về sự đột phá của Đảng trong "cuộc cách mạng" tinh gọn bộ máy.

Thưa ông, tinh gọn bộ máy là vấn đề được Đảng đặc biệt quan tâm thời gian qua. Tổng Bí thư Tô Lâm gọi sắp xếp tinh gọn bộ máy là "cuộc cách mạng" cho thấy sự đổi mới toàn diện và rất quyết liệt?

- Sự quyết liệt của Đảng thể hiện rất rõ trong việc sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy. Đầu tiên là chủ trương, sự lãnh đạo của Đảng với hệ thống chính trị và cả xã hội. Đảng đã có chủ trương về tinh gọn bộ máy từ nhiều nhiệm kỳ nay, tuy nhiên lần này chúng ta làm quyết liệt, đề ra chủ trương và làm ngay. 

Thứ hai là quyết tâm chính trị, ý chí cao của Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư và người đứng đầu mà cụ thể là Tổng Bí thư Tô Lâm. Tổng Bí thư Tô Lâm đã quyết liệt đề ra không những chủ trương để thực hiện Nghị quyết 18 về tinh gọn bộ máy mà còn nhấn mạnh "Trung ương đi trước làm gương, không chờ đợi", điều đó tạo ra sự hưởng ứng, đồng thuận của xã hội.

Thứ ba, chúng ta tổ chức thực hiện ngay chứ không chờ đợi. Trung ương làm trước, địa phương làm sau; khuyến khích các địa phương, cơ quan, đơn vị đi trước, làm trước để tổng kết rút kinh nghiệm. Có một thời gian chúng ta muốn để việc sắp xếp, tinh gọn sang quý I/2025, tuy nhiên có 13 cơ quan Đảng, đoàn thể ở Trung ương đã làm ngay, hoàn thành sắp xếp trước 31/12/2024. 

Tại sao việc này dù động chạm đến quyền lợi của không ít người nhưng vẫn được hưởng ứng, bằng chứng rất nhiều cán bộ, đảng viên có chức đã chủ động xin nghỉ sớm để thuận lợi cho việc sắp xếp?

- Tổng Bí thư Tô Lâm đưa ra con số rất thuyết phục, 70% tổng ngân sách để nuôi bộ máy, bộ máy của hệ thống chính trị rất cồng kềnh, kém hiệu lực, hiệu quả như hiện nay mà không thay đổi thì sẽ không còn nguồn lực để đầu tư phát triển. Vì vậy, tinh gọn bộ máy là chủ trương lớn của Đảng nhưng cũng là mệnh lệnh, đòi hỏi của cuộc sống. 

Đất nước cần phải vươn mình, điểm hội tụ đến rồi. Điểm hội tụ nghĩa là chúng ta đã có kinh phí để đầu tư cho phát triển, có kinh phí để đầu tư cho tương lai và cách mạng khoa học công nghệ lần thứ tư tác động hàng ngày, hàng giờ vào cuộc sống, tạo cơ hội cho chúng ta thay đổi vấn đề quản lý. Ví dụ như trước kia có những tỉnh, huyện đường ô tô không đến được trung tâm xã thì đương nhiên phải quản lý bằng cách thủ công. Thế nhưng bây giờ mọi nhà đều có mạng, có máy vi tính, có điện thoại thông minh… nên công tác quản lý đơn giản hơn, cần ít người hơn. Rất nhiều người hiểu được việc đó nên đã chủ động xin nghỉ.

Bên cạnh đó chủ trương nêu trên vì lợi ích của đất nước, dân tộc,  là ý Đảng hợp với lòng dân. Tinh gọn bộ máy đồng nghĩa với việc cắt giảm biên chế và sắp xếp lại đội ngũ nhân sự. Đối với những cán bộ đã cống hiến, có nhiều đóng góp, nay họ nhường đường cho người sau đi lên thì chúng ta phải có cơ chế, chính sách vượt trội cho họ. Như vậy, họ sẽ cảm thấy vui vẻ, phấn khởi, vừa được thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, vừa làm tấm gương nhưng lợi ích cũng được đảm bảo. Đó chính là vấn đề dù động chạm nhưng vẫn được mọi người hưởng ứng.

Đảng viên là tiên phong trong mọi việc, chúng ta phải nhớ lời Bác Hồ đã nói "việc gì có hại cho dân thì hết sức tránh, việc gì có lợi cho dân thì ra sức mà làm".

Việc này làm tốt tạo thuận lợi cho Đại hội Đảng và những bước tiếp trong phát triển đất nước thế nào, thưa ông?

- Cuộc cách mạng này phải làm trước đại hội Đảng, bởi vì thể chế chính trị của chúng ta là nhất nguyên chính trị, một Đảng cầm quyền, như vậy đại hội Đảng là tiền đề để xây dựng bộ máy nhà nước và tổ chức của hệ thống chính trị. 

Rõ ràng làm trước đại hội sẽ rất thuận lợi bởi vì chúng ta đã có quy định, sắp xếp tổ chức bộ máy trong Đảng xong rồi chúng ta bố trí bộ máy, nhân sự khối chính quyền, khối Mặt trận và khối các đoàn thể. Nếu sau đại hội chúng ta mới làm thì lúc ấy lại phải mất công làm lại một cuộc sắp xếp nữa.

Tôi vẫn nhớ trong tác phẩm Đường kách mệnh, Chủ tịch Hồ Chí Minh có lấy 3 cuộc cách mạng để phân tích: cách mạng Pháp, cách mạng Mỹ và cách mạng Nga, làm một lần mà thành công đến nơi đến chốn, chứ đừng làm nhiều lần tốn kém xương máu của đồng bào. 

Thứ hai, nếu làm trước được Đại hội thì không phải sắp xếp lại nguồn lực. Bây giờ một địa phương sắp xếp lại là sẽ dư ra bao nhiêu trụ sở, bao nhiêu con dấu, bao nhiêu loại văn bản… nhưng chúng ta làm trước được thì thuận lợi rất nhiều.

Đất nước ta bây giờ đang bước vào một giai đoạn phát triển mới, nguồn nhân lực của chúng ta hiện nay lớn mạnh nhưng bắt đầu đang ở sườn dốc ở bên kia thời kỳ dân số vàng. Hết thời kỳ dân số vàng, chúng ta phải bước vào thời kỳ dân số già, như vậy sẽ rất khó để phát triển. Chúng ta đã thấy tấm gương của các nước phát triển trung bình trên thế giới, từ đó tự nhận thức lại để thấy những gì là nguồn lực để phát huy, những gì là điểm hội tụ để phát triển. 

Với tầm nhìn của chúng ta, ý chí quyết tâm của Đảng, sự đồng thuận của Nhà nước và của toàn xã hội, tôi nghĩ rằng nhất định mùa xuân mới đất nước sẽ bước vào kỷ nguyên vươn mình, tạo thế và lực để phát triển. Tôi rất mong muốn chúng ta vượt qua được bẫy phát triển trung bình để đưa đất nước ta bước sang kỷ nguyên mới, như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói, được "sánh vai với các cường quốc năm châu".

Từ nay đến Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng chỉ còn một năm. Theo ông, Đảng, Nhà nước ta nên tập trung vào nhiệm vụ nào để tạo ra cơ sở và tiền đề tốt nhất cho đất nước khi bước vào kỷ nguyên vươn mình? 

Tôi cho rằng việc chuẩn bị Đại hội thì đầu tiên là phải thống nhất về nhận thức, bởi nói gì thì nói, "tư tưởng không thông đeo cái bi đông cũng nặng". Đối với những người trực tiếp ảnh hưởng, đầu tiên phải nhận thức đây là chủ trương đúng đắn của Đảng, cán bộ và đảng viên phải tiên phong gương mẫu.

Thứ hai là trong Đảng, trong từng đơn vị nhỏ phải đoàn kết, thống nhất, không được đoàn kết xuôi chiều để rồi trống đánh xuôi kèn thổi ngược. Tôi nói thực, chúng tôi đi nhiều địa phương nhiều khi thấy hóa ra là đoàn kết xuôi chiều, không thực chất, không thực lòng. Cho nên đoàn kết, thống nhất thì chúng ta sẽ tạo ra sức mạnh.

Thứ ba, để Đại hội thành công thì từ cấp cơ sở, năm nay chúng ta đề ra chủ trương, nghị quyết phải sát với địa phương, đơn vị mình để rồi tổ chức thực hiện ngay. Tôi thấy nhiều khi chúng ta cứ triển khai nghị quyết nhưng cấp dưới lại cứ nhìn lên cấp trên, nửa nhiệm kỳ chưa làm được. Cho nên nghị quyết đề ra là phải tổ chức thực hiện ngay. Muốn như vậy thì nghị quyết phải sát với cơ sở, đúng với điều kiện từng địa phương.

Thứ ba là phải tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực hiện nghị quyết; kiểm tra, giám sát chuyên đề; kiểm tra khi có dấu hiệu vi phạm, ai là tấm gương người tốt, việc tốt thì chúng ta nhân ra diện rộng, lấy cái đẹp, dẹp cái xấu, còn lại ai làm chưa tốt thì chúng ta nhắc nhở, đến mức vi phạm thì chúng ta phải thi hành kỷ luật.

Tôi nghĩ đó là những việc cần phải làm ngay, quyết liệt ngay từ đầu, ngay từ khi tổ chức xong đại hội của cấp cơ sở là chi bộ, tế bào của Đảng cho đến đảng bộ cấp trên cơ sở rồi đến cấp trung ương.

Xin trân trọng cảm ơn ông!

×