Sáng 31/5, Quốc hội thảo luận tại tổ về dự thảo Nghị quyết về đánh giá bổ sung kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước năm 2022; tình hình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước những tháng đầu năm 2023.

2 nhóm cán bộ sợ trách nhiệm

Là người phát biểu đầu tiên, đại biểu Trần Quốc Tuấn (đoàn Trà Vinh) thẳng thắn nhận định, một bộ phận cán bộ, công chức còn chưa quyết liệt, có tâm lý né tránh, sợ trách nhiệm, đùn đẩy, sợ sai... gây ách tắc, làm cản trở sự phát triển kinh tế của đất nước.

"Tôi đồng tình với Chính phủ về nội dung hạn chế này, nhưng vấn đề đặt ra là tại sao từ trước đến nay không xuất hiện hiện tượng cán bộ có tâm lý sợ trách nhiệm, mà đến nay mới xuất hiện, không những thế, nó còn lang rộng từ Trung ương đến địa phương và tiếp tục lan rộng từ khu vực công đến khu vực tư…".

Đặt vấn đề trên, đại biểu cho rằng, cần xác định được nguyên phát của căn bệnh này thì mới có thể điều trị bệnh một cách hiệu quả. Đồng nghĩa với việc, cần phân hoá, phân định rõ "bộ phận cán bộ sợ trách nhiệm" ấy, gồm những kiểu cán bộ nào và nguyên nhân nào dẫn đến sự tồn tại của một bộ phận cán bộ sợ trách nhiệm như thế, để từ đó tìm ra những giải pháp, khắc phục kịp thời và hiệu quả.

Theo ông Tuấn, trong một bộ phận cán bộ sợ trách nhiệm ấy, bao gồm 2 nhóm cán bộ.

Một là, nhóm cán bộ suy thoái về tư tưởng chính trị, cán bộ né tránh, sợ trách nhiệm, đùn đẩy, sợ sai, cán bộ không muốn làm, vì không có lợi ích riêng. Hai là, nhóm cán bộ sợ vi phạm pháp luật, nên không dám làm.

Theo ông Tuấn, nhóm thứ nhất có thể khắc phục được ngay vì đây là bộ phận "cố hữu" từ trước đến nay trong bất kỳ thời điểm nào, hay ở bất kỳ cơ quan, đơn vị, địa phương nào. Chủ yếu là phải nhận diện và và phương pháp xử lý.

"Tôi cho rằng, ngay trong thời điểm dầu sôi lửa bỏng như thế này, thì giải pháp cấp thiết, cần phải làm ngay đó là ưu tiên thay thế những cán bộ ấy bằng những cán bộ tốt, những cán bộ có đủ tâm huyết và trách nhiệm…, vì chúng ta không thiếu những cán bộ tốt. Giống như trong bóng đá, khi các huấn luyện viên trưởng, vì sự phát triển của cả đội bóng và vì màu cờ sắc áo, họ sẵn sàng thay người, khi quan sát thấy cầu thủ của mình thi đấu kém hiệu quả", ông Tuấn nói.

Nhưng về lâu dài, ngoài Kết luận số 14-KL/TW của Bộ Chính trị, đại biểu đề xuất Quốc hội, Chính phủ cần chỉ đạo rà soát, hoàn thiện hệ thống pháp luật, nhất là các quy định pháp luật liên quan đến công chức, viên chức, đảm bảo tính đồng nhất, không chồng chéo, mâu thuẫn… để làm cơ sở khuyến khích, bảo vệ những cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám đột phá vì lợi ích chung.

Có những vụ việc vi phạm pháp luật từ nhiều năm trước nay mới được phát hiện

Đối với nhóm cán bộ sợ vi phạm pháp luật nên không dám làm, vị đại biểu đoàn Trà Vinh cho rằng, đây là nhóm cán bộ chiếm số đông trong số cán bộ sợ trách nhiệm. Đây cũng là trở lực lớn nhất, gây tắc nghẽn công việc trong toàn hệ thống.

Theo ông, những cán bộ này lo sợ vi phạm pháp luật là vì xuất phát từ 2 nguyên nhân chính.

Nguyên nhân thứ nhất là một số văn bản qui định pháp luật hiện hành, nhất là các văn bản dưới luật còn thiếu tính đồng nhất, khó thực hiện, điển hình như cùng một nội dung qui định, nhưng lại có 2 cách hiểu khác nhau; hay cùng 1 nội dung công việc, nhưng lại có 2 văn bản dưới luật hướng dẫn thực hiện không đồng nhất.

Ông Trần Quốc Tuấn cho biết đã chứng kiến bên lề kỳ họp này, 2 vị đại biểu Quốc hội cùng tranh luận về 1 nội dung của 1 điều khoản luật đang còn hiệu lực, cuộc tranh luận ấy đã làm cho ông hết sức tâm tư và lo lắng, bởi lẽ nó đang xảy ra trong chính cơ quan lập pháp. Cho nên không loại trừ khả năng sẽ xảy ra ở các cơ quan hành pháp, trong đó có cả cơ quan thanh tra, kiểm tra.

"Và như thế sẽ có nguy cơ dẫn đến nhiều hệ lụy khác nhau cho các cán bộ thực thi công vụ. Những bất cập này cũng đã được rất nhiều đại biểu quốc hội phản ánh thẳng thắng ngay trong phiên thảo luận hội trường ngày 29/5/2023 vừa qua" – ông nói.

Nguyên nhân thứ hai, đại biểu cho rằng công tác thanh tra, kiểm tra ngày càng đi vào thực chất, cùng với công tác phòng chống tham nhũng, tiêu cực được triển khai quyết liệt và ngày càng hiệu quả, đặc biệt là có những vụ việc vi phạm pháp luật từ nhiều năm trước, đến nay được phát hiện và do mức độ vi phạm nghiêm trọng nên bị xử lý hình sự.

Chính từ những vụ án này đã làm cho nhiều cán bộ lo sợ, bởi lẽ những cán bộ này đã từng làm các công việc tương tự vào những thời điểm trước đây. Từ đó, đã tạo ra hiệu ứng lây lan đến một số cán bộ khác, hình thành nên tâm lý ngán ngại, sợ sai, sợ bị xử lý kỷ luật, nhất là sợ bị xử lý hình sự….

Trong số  cán bộ đó, chúng ta không loại trừ có những cán bộ tâm huyết, có trách hiệm, nhưng họ không thể triển khai thực hiện công việc do sự bất cập, thiếu đồng nhất của các văn bản hướng dẫn.

Từ thực trạng nêu trên, ông Tuấn đề nghị Quốc hội, Chính phủ cần quan tâm chỉ đạo khắc phục với 3 trọng tâm.

Thứ nhất, tập trung nghiên cứu rà soát sửa đổi, bổ sung đầy đủ các nội dung quy định của pháp luật, đặc biệt là các văn bản dưới luật đảm bảo tính chặt chẻ, thống nhất, dễ áp dụng để các địa phương, đơn vị, tổ chức, cá nhân khi căn cứ vào đó là có thể triển khai thực hiện ngay.

Bên cạnh đó, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền nhiều hơn nữa như Thủ tướng Chính phủ đã nhiều lần chỉ đạo nhưng đến nay vẫn chưa chuyển biến, nếu thực hiện tốt công tác này sẽ giảm bớt áp lực, gánh nặng cho các cơ quan cấp trên, đồng thời tăng cường trách nhiệm cho các địa phương và cơ quan cấp dưới. Muốn vậy, cần xác định việc nào thuộc trách nhiệm của địa phương thì mạnh dạn phân quyền cho địa phương làm, địa phương sẽ chịu trách nhiệm trước pháp luật.

Ngoài ra, tiếp tục tăng cường kiểm tra, giám sát để hướng dẫn, nhắc nhở, đôn đốc thực thi công vụ có hiệu quả, đồng thời xử lý nghiêm các trường hợp cố tình vi phạm vì mục đích vụ lợi, cá nhân, kể cả việc xử lý trách nhiệm người đứng đầu các cơ quan ban hành văn bản quy phạm pháp luật gây ảnh hưởng, thiệt hại đến người dân và doanh nghiệp, gây cản trở sự phát triển kinh tế xã hội của quốc gia.

×