Đăng nhập/ Đăng ký
| 
Bình luận
0
Then là thể hát dân gian độc đáo của đồng bào Tày. Trong đời sống văn hóa của người Tày Bắc Kạn, Then có vai trò đặc biệt quan trọng. Người Tày nơi đây cho rằng những người thực hành Then tín ngưỡng (thầy Then) là người có khả năng thông linh với các đấng siêu nhiên.
Thầy Then Bế Ngọc Giai, thôn Bản Nhì, xã Bằng Lãng, huyện Chợ Đồn, tỉnh Bắc Kạn đang thực hành lễ giải hạn. Ảnh Chiến Hoàng
Chính bởi đó mà các hoạt động văn hóa tinh thần ở vùng Tày Bắc Kạn xưa đều có sự hiện diện của các thầy Then, từ lễ mừng nhà mới, cầu hoa, nối số, kỳ yên giải hạn cho đến lễ đầy tháng, cầu mùa hay ma chay, người ta đều thỉnh đến thầy Then.
Để trở thành thầy Then, người thực hành Then tín ngưỡng đòi hỏi phải có căn số, và được truyền thừa từ dòng họ. Người có căn số mà không có dòng, muốn trở thành thầy Then buộc phải làm con nuôi cho một thầy Then nào đó.
Thầy Then Bế Ngọc Giai đang thực hành Then tín ngưỡng tại thôn Bằng Tục, xã Đại Sảo, huyện Chợ Đồn, tỉnh Bắc Kạn. Ảnh: Chiến Hoàng
Để truyền thừa, các Slay hay còn gọi là Thầy sẽ làm lễ cấp sắc, phong ấn, cấp binh mã cho học trò của mình, nghi lễ này được gọi là lẩu Then.
Then tín ngưỡng của người Tày Bắc Kạn không chỉ có yếu tố của nền nghệ thuật tiền giai cấp mà ở đó còn thể hiện nhân sinh quan, vũ trụ quan của các cư dân vùng Tày. Yếu tô shaman giáo, thậm chí tô-tem giáo cũng đồng hiện trong các nghi lễ Then.
Then tín ngưỡng của người Tày Bắc Kạn phong phú về nội dung, đa dạng về hình thức diễn xướng. Nội dung các bài Then phản ánh khá sát với đời sống xã hội của người Tày theo quan niệm trần sao âm vậy.
Nghệ nhân Nguyễn Đăng Lưu, khu phố Mới, thị trấn Yến Lạc, huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn, người có hơn 50 năm thực hành Then tín ngưỡng cho biết, trong Then thể hiện rất rõ quan niệm về 3 tầng trời. Hành trình slống Đẳm, đưa linh hồn của người chết về mường tổ tiên (mường Đẳm) thể hiện rõ nét nhất về quan niệm trên.
Để đến được mường tổ tiên, đoàn binh mã của thầy Then phải qua rất nhiều cửa, trong đó có các mường như: mường slao báo (mường thanh niên), mường sắc (mường dành người chăm chỉ), mường chạn (mường dành cho người lười)… mường nào cũng đều có cám dỗ, đòi hỏi phải vượt qua như một thử thách.
Các mường đều rất rạch ròi, không lẫn lộn. Người Tày cổ muốn phân định rõ trong xã hội những loại người và đặt ranh giới cho họ thông qua các mường, đây cũng là khát vọng của các cư dân Tày về sự nhìn nhận thấu đáo tính cách con người và ước muốn quy hoạch lại xã hội mà ở đời sống thực không thể làm được.
Trong Khảm hải (vượt biển) của Then tín ngưỡng, yếu tố nghệ thuật được bộc lộ rõ nét hơn cả thông qua âm điệu câu Then, động tác hình thể cùng tiếng hò ới la của quan quân Then trong hành trình vượt biển…
Nghệ nhân Nguyễn Đăng Lưu, khu phố Mới, thị trấn Yến Lạc, huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn trước bàn thờ tổ nghề tại gia đình. Ảnh: Chiến Hoàng
Theo nghệ nhân Nguyễn Đăng Lưu, Then của người Tày Bắc Kạn được phân làm hai loại chính là Then văn nghệ (Then mới) và Then phục vụ tâm linh. Then phục vụ tâm linh hay còn gọi là Then tín ngưỡng gồm hai dòng là Then "Tàng bốc" (đường cạn) và Then "Tàng nặm" (đường nước).
"Sự khác biệt của hai dòng Then này không thực sự rõ nét, chỉ những người trong nghề mới nhận biết được. Then "Tàng nặm" diễn xướng có sự phức tạp hơn, đòi hỏi người thực hành phải kết hợp được tiếng đàn, giọng Then cùng tiếng nhạc ngựa; việc kết hợp này giúp cho đường Then "Tàng nặm" trở nên sinh động hơn", ông Lưu chia sẻ.
Ông Hoàng Chiến Thắng (tổ 13, phường Sông Cầu, TP. Bắc Kạn), hội viên Hội VHNT các dân tộc thiểu số Việt Nam, người có nhiều bài viết về văn hóa Tày Bắc Kạn cho hay, chính sự kết hợp này giúp các Slay dễ dàng rơi vào trạng thái của shaman, các thầy Then đã tự thôi miên mình bằng âm nhạc và các động tác hình thể trong quá trình diễn xướng. Nếu như shaman giáo, các thuật sĩ sau khi rơi vào trạng thái tự thôi miên mình sẽ có xu hướng thoát thể thì ở các thầy Then chủ yếu là nhập thể.
"Khi nhập thể (lên đồng), các thầy Then sẽ bắt giọng người âm (chủ yếu là người nhà đã khuất của gia chủ) hoặc các đấng siêu nhiên thông qua thầy Then tiết lộ với gia chủ về vận hạn, đường âm… tuy nhiên, các nội dung mà thầy Then được cho là thông linh với thế giới khác trong quá trình nhập thể truyền tải lại rất khó hoặc không thể xác thực.
Có điều, hầu hết các gia chủ sau khi thầy Then nhập thể và trò chuyện đều nhận định giọng nói rất giống với người đã khuất của gia đình; cho đến tận bây giờ, điều này vẫn mang đậm màu sắc huyền bí và rất khó lý giải", ông Thắng cho biết thêm.
Then tín ngưỡng có vai trò quan trọng trong đời sống của các cư dân vùng Tày Bắc Kạn là vậy, thế nhưng hiện nay, những người thực hành Then tín ngưỡng tại Bắc Kạn lại chỉ đếm được trên đầu ngón tay.
Nhà văn, nhà nghiên cứu, sưu tầm văn hóa dân gian Nông Viết Toại, nguyên Giám đốc Bảo tàng Việt Bắc khi nói về sự mai một của Then tín ngưỡng. Ảnh: Chiến Hoàng
Nhà văn, nhà nghiên cứu, sưu tầm văn hóa dân gian Nông Viết Toại, nguyên Giám đốc Bảo tàng Việt Bắc nhận định, Then tín ngưỡng của người Tày Bắc Kạn đang mai một.
Ông Toại khẳng định, việc mai một này chủ yếu là mai một ở khía cạnh tâm linh chứ về nghệ thuật thì hát Then sẽ không thể nào mai một bởi âm điệu Then cũng như hình thức diễn xướng vẫn còn rất được yêu thích tại Bắc Kạn.
Năm 2019, Di sản Thực hành Then của người Tày, Nùng, Thái ở Việt Nam chính thức được UNESCO ghi danh tại Danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
Theo Uỷ ban Liên Chính phủ về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể, Thực hành Then ở Việt Nam tạo thành một phần cơ bản trong đời sống tinh thần của người Tày, Nùng, Thái, phản ánh mối quan hệ giữa con người, thế giới tự nhiên và vũ trụ.
Hoàng gia vương triều nhà Nguyễn sống trong Tử Cấm Thành ở Huế. Khu vực này có khoảng 50 công trình, lâu đài, cung điện. Bên trong những lầu son, gác tía chốn kinh kỳ là cuộc sống của những cung tần, mỹ nữ mà dân gian không dễ gì đoán được…
Tìm hiểu cách bộ phim Sex Education giúp tôi hiểu con cái hơn. Lắng nghe tâm sự và yêu thương vô điều kiện là điều quan trọng.
Chia sẻ
Thủy Hử là một trong tứ đại tiểu thuyết cổ điển của Trung Quốc nói về 108 anh hùng Lương Sơn Bạc, dù là phim truyền hình làm lại từ truyện truyền hình hay tiểu thuyết, đều được mọi người vô cùng yêu thích.
Chia sẻ
Trong Tây Du Ký, có một yêu tinh, tiên giới không thu mà địa ngục không nhận, nhưng lại có mối quan hệ mật thiết với Tôn Ngộ Không. Đó là ai?
Chia sẻ
Một đám cháy lớn bùng phát dữ dội tại nhà hàng hải sản Biển Xanh ở TP.Dĩ An, Bình Dương, thực khách và nhân viên nháo nhào tháo chạy ra ngoài.
Chia sẻ
Sở GDĐT TP.HCM sẽ lần đầu tiên áp dụng phương thức công bố đồng thời điểm thi và điểm chuẩn tuyển sinh lớp 10 công lập, dự kiến từ ngày 23 đến 26/6.
Chia sẻ
Người sinh vào 3 tháng Âm lịch này vượt khó ở tuổi trẻ, đến trung niên sẽ gặt hái thành công lớn về sự nghiệp và tài chính, cuộc sống ngày càng thịnh vượng, viên mãn.
Chia sẻ
Bước ra từ cuộc thi Tiếng hát Việt toàn cầu 2023 và giành giải Á quân 1, cô gái đến từ Quảng Trị - Đức Thoa ra mắt Album Vol1 với tên gọi “Nốt mưa”.
Chia sẻ
Sau sự cố chập điện, hơn 10.000 con gà thịt tại trang trại của một người dân ở xã Diễn Phú, huyện Diễn Châu, Nghệ An bị chết ngạt. Nhận được thông tin, chính quyền địa phương đã huy động hàng chục người giúp chủ trại sơ chế gà chết, vớt vát chút tài sản.
Chia sẻ
Một đoạn clip ghi lại cảnh một con cá voi lớn há miệng ngoi lên mặt nước để săn mồi, phía trên là đàn chim biển chao liệng, vừa xuất hiện trên mạng xã hội và thu hút hàng ngàn lượt chia sẻ. Được biết, hình ảnh trên được ghi lại ở biển Bình Định.
Chia sẻ
Sau cuộc nhậu buổi tối, xuất phát từ những mâu thuẫn trong gia đình, Vàng Hừ Lòng (30 tuổi, trú tại bản Huổi Han, xã Bum Tở, huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu) đã không kiềm chế được bản thân, ra tay đánh tử vong người bố dượng.
Chia sẻ
Hai phụ nữ đi chung xe máy theo hướng TP.HCM về miền Tây qua Long An, do thắng gấp khi trời mưa, xe ngã, bị container cán tử vong.
Chia sẻ
Năm nay, mùa mưa đến sớm hơn dự kiến. Từ đầu tháng 5 đã xảy ra một số cơn mưa lớn kéo dài, người trồng mì (trồng cây sắn) ruộng mới ở tỉnh Tây Ninh mừng vì giá thu mua củ khoai mì tăng, nay lại rầu vì mưa sớm.
Chia sẻ
“Chuyền bóng chuẩn vào, chắc chắn lên, hãy đảm bảo người được nhận bóng ở tư thế thuận lợi nhất chứ đừng chỉ nghĩ đến việc chuyền đi cho có”, HLV Kim Sang-sik gằn giọng, hét lớn về phía các cầu thủ trong buổi tập của ĐT Việt Nam tại Malaysia.
Chia sẻ
Đình Triệu hoàn toàn bình phục chấn thương, Nguyễn Filip phải dự bị?; HLV Sellami vui mừng khi giúp Jordan dự VCK World Cup 2026; Arsenal đàm phán mua Sesko; cầu thủ Tottenham tức giận khi HLV Postecoglou bị sa thải; M.U quyết qua mặt Arsenal trong vụ Gyokeres.
Chia sẻ
Tỷ phú công nghệ Mỹ Elon Musk đã đề xuất thành lập "Đảng Hoa Kỳ", đánh dấu sự thay đổi mạnh mẽ trong chiến lược chính trị.
Chia sẻ
Trường Đại học Mở Hà Nội vừa thông tin sẽ bổ sung xét tuyển tổ hợp C00 đối với nhóm ngành Luật.
Chia sẻ
Tống Anh Tuấn, tài xế Lexus hành hung nam shipper gây thương tích 8%, được đình chỉ điều tra vụ án do bị hại rút đơn, được trả tự do ngay tại tòa sau gần 4 tháng tạm giam. Việc này căn cứ vào quy định nào của pháp luật?
Chia sẻ
Vận may bất ngờ gõ cửa với 3 con giáp may mắn nhất khi mọi xui xẻo tiêu tan, Thần Tài chiếu cố đặc biệt, khiến họ liên tục nhận tin vui trong cuộc sống.
Chia sẻ
Phương Mỹ Chi là một trong những ca sĩ bước ra từ sân chơi nhí giữ được sức hút hiếm hoi ở thời điểm hiện tại.
Chia sẻ
Theo báo cáo chính thức từ Kiev, các đơn vị Không quân Ukraine đã bắn hạ một máy bay tiêm kích Su-35 của Nga trong một nhiệm vụ gần hướng Kursk vào sáng sớm thứ Bảy, ngày 7/6.
Chia sẻ
Từ chỗ là món quà quê mộc mạc, trái mãng cầu-quả đặc sản Tây Ninh đang từng bước vươn xa – có mặt trong các hệ thống phân phối lớn, tham gia các hội chợ nông sản, và dần khẳng định vị thế trên thị trường trong nước lẫn quốc tế.
Chia sẻ
HLV Peter Cklamovski vừa công bố danh sách 30 tuyển thủ Malaysia tham dự cuộc đọ sức với ĐT Việt Nam tại lượt trận thứ 2 bảng F, vòng loại thứ 3 Asian Cup 2027.
Chia sẻ
Kể từ ngày 9/6, Trung tâm phục vụ hành chính công TP Hà Nội chính thức triển khai tiếp nhận 100% hồ sơ theo hình thức trực tuyến và trực tuyến toàn trình đối với các thủ tục hành chính lĩnh vực hoạt động xây dựng, trong đó có cấp phép xây dựng nhà ở.
Chia sẻ
Việc sáp nhập, sắp xếp lại các đơn vị hành chính cấp xã tại Bình Dương đang bước vào giai đoạn hoàn tất. 36 xã, phường mới Bình Dương đã sẵn sàng đi vào hoạt động từ ngày 1/7 tới.
Chia sẻ
Áng Sáng AZA thừa nhận cô hành xử thiếu suy nghĩ, làm ảnh hưởng đến anh HIEUTHUHAI - một nghệ sĩ mà cô tôn trọng, ngưỡng mộ.
Chia sẻ
Ông Phạm Văn Lắm ở khu vực 3, phường Hưng Thạnh, quận Cái Răng, với mô hình trồng rau an toàn trong nhà lưới mang lại thu nhập ổn định hàng chục triệu đồng mỗi tháng. Năm 2019, cùng với sự hỗ trợ của Hội Nông dân phường, ông Lắm cùng các nông dân lân cận thành lập Tổ hợp tác Rau an toàn Hưng Thạnh với 20 thành viên.
Chia sẻ
Trong hoạt động cuối cùng của phái đoàn công tác Bộ Nông nghiệp và Môi trường làm việc tại Mỹ, doanh nghiệp 2 nước đã ký kết 8 biên bản ghi nhớ mua bán nông sản giá trị 1,1 tỷ USD. Trong đó, có thỏa thuận lớn nhất trị giá 380 triệu USD, giữa Công ty CP Khai Anh Bình Thuận và Tập đoàn Cargill được ký.
Chia sẻ
Trước ngày sáp nhập Ninh Bình, Nam Định, Hà Nam là quê hương vị anh hùng Đinh Công Tráng với khởi nghĩa Ba Đình chống thực dân Pháp. Năm 1873, quân Pháp kéo về chiếm đóng vùng đồng bằng Hà Nam, chỉ sau 10 ngày, Đinh Công Tráng lập tức đứng lên kêu gọi văn thân, chiêu mộ nghĩa quân dựng cờ khởi nghĩa ngay tại quê hương-đất Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam ngày nay.
Chia sẻ
Từ một cây trồng đại trà trong vườn nhà, hiện nay nông dân (xã Cẩm Thịnh, huyện Cẩm Xuyên, tỉnh Hà Tĩnh) đã và đang từng bước mở rộng diện tích trồng sả, thành lập tổ hợp tác để thuận lợi trong việc tiêu thụ sản phẩm. Nhờ được mùa, được giá nên người nông dân nơi đây có thu nhập ổn định, có nhiều hộ thoát nghèo nhờ trồng sả.
Chia sẻ
Tuy không thể đoạt mạng đối thủ từ xa như trong phim kiếm hiệp, nhưng Nhất Dương Chỉ là bí kíp võ công hoàn toàn có thật ngoài đời.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Lam Chi 
