Thời cổ đại, xả rác lung tung có thể bị... chặt tay

Theo ghi chép của "Hán Phi Tử", những người vứt rác bữa bãi trên đường có thể chịu nhận mức phạt là "chặt tay".

Pháp luật triều Thương quy định, vứt rác bừa bãi, làm ô nhiễm vệ sinh trên đường sẽ bị hình phạt chặt tay. Học trò của Khổng Tử là Tử Cống cho rằng xử phạt quá nặng bèn đi thỉnh giáo Khổng Tử. Tử Cống nói: "Vứt rác trên đường là tội rất nhẹ, mà chặt tay của người là xử phạt quá nặng. Người xưa sao mà tàn khốc như thế?"

Khổng Tử đáp rằng: "Không vứt rác trên đường là việc dễ làm được, còn bị chặt tay là cách xử phạt mà mọi người rất sợ. Người xưa cho rằng, để bách tính làm việc dễ, tránh cách xử phạt đáng sợ, là biện pháp dễ làm được, cho nên chế định pháp luật như vậy mà thi hành".

Quy định "bẻ gẫy tay" cũng được duy trì đến thời Tần Hán, đồng thời cũng có quy định rằng: "Người rải bụi bừa bãi và làm bẩn vệ sinh chung cũng sẽ nhận hình phạt thích đáng".

Vào thời nhà Đường thì quy định xem ra "nhàn hạ" hơn một chút, trong "Đường Luật Sơ Nghị" có ghi chép: "Kẻ nào đi qua đường mà làm ô uế, sẽ bị phạt sáu mươi gậy; người chủ quản cũng phải chịu tội đồng dạng".

Vào thời nhà Tống là thời kỳ phát triển đô thị cực thịnh ở Trung Quốc, Khai Phong và Hàng Châu lúc bấy giờ có hàng triệu dân. Mỗi ngày, có tới 10.000 con lợn sống từ vùng ngoại ô Biện Lương đổ xô vào thành phố để giết mổ. Vào thời nhà Minh, có sách ghi chép là: "Đường phố rộng rãi và sạch sẽ nhất ở Kim Lăng, ô uế nhất là Biện Lương, khói bụi bay ngút trời, không nhìn thấy mặt mũi người đâu cả". Qua đó có thể tưởng tượng được lượng rác thải ở Biện Lương nhiều đến mức độ nào.

Vậy người thời Tống xử lý rác thải đô thị như thế nào? Theo sách" Tống Hình Thống "của triều đại nhà Tống có ghi chép lại: " Kẻ nào xâm phạm, làm ô uế đường phố, ngõ hẻm sẽ nhận 70 gậy". Hình phạt cho tội xả rác bừa bãi là: "Chui vào các ngõ hẻm, khe tường để dọn dẹp, sau đó nhận 60 gậy".

Nhà Tống cũng cho thành lập một cơ quan đặc biệt gọi là "Nhai Đạo Ty" để chuyên quản lý việc vệ sinh môi trường của thành phố. Phân khu tuyển dụng 500 lao dịch, mỗi người được trả lương hàng tháng "2.000 nhân dân tệ và áo sơ mi cổ xanh", là quần áo lao động, trách nhiệm của họ bao gồm sửa đường và thu gom rác thải sinh hoạt.

Những người chuyên lao dịch được gọi với cái tên là "Khuynh Cước Đầu", tức là những người dọn dẹp.

Vào thời nhà Tống, thu nhập của những "Khuynh Cước Đầu" không phải là thấp. Trong "Triều Dã Thiêm Tải" có ghi chép lại: "Bùi Minh Lễ người Hà Đông, Trung Quốc, rất giỏi quản lý kinh doanh, ông chuyên thu nhập phế thải, sau khi tích lũy ông sở hữu khối gia sản to lớn".

Không ngờ nghề thu gom phế liệu vào thời xưa lại có được "khối tài sản khổng lồ", khiến nhiều người ngỡ ngàng.

Vào thời nhà Thanh, người dân cũng không được phép đổ rác bừa bãi, hình phạt nhẹ hơn một chút. Luật nhà Thanh thay đổi so với luật nhà Tống, thay "bảy mươi gậy" thành "bốn mươi gậy". Mặc dù có ít hơn 30 gậy, nhưng hình phạt đó xem ra cũng không dễ chịu chút nào!

Có thể thấy rằng, người xưa rất coi trọng lễ tắc, tính kỉ luật, chú trọng vệ sinh môi trường xung quanh. Những hình phạt tuy rất "khắt khe", nghe có vẻ "kì lạ" nhưng lại tạo nên nét độc đáo, thể hiện sự tuân thủ nguyên tắc cao của người xưa.

×