Đóng phí tác quyền để bán thanh long giá cao

Những ngày qua, nông dân và cộng đồng doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu thanh long khu vực Long An xôn xao trước thông tin phải trả phí tác quyền khi xuất khẩu thanh long ruột đỏ giống LĐ1.

Cụ thể, Công ty TNHH Hoàng Phát Fruit (Long An) đã gửi công văn lên Cục Hải quan TP.HCM yêu cầu các doanh nghiệp xuất khẩu thanh long phải tuân thủ các quy định về quyền sở hữu trí tuệ (SHTT) đối với giống thanh long ruột đỏ LĐ1.

Trao đổi với Dân Việt, ông Nguyễn Khắc Huy, Giám đốc Công ty Hoàng Phát Fruit cho rằng, từ năm 2017, Viện Cây ăn quả miền Nam đã chuyển giao bản quyền giống thanh long ruột đỏ LĐ1 do Viện lai tạo cho Công ty TNHH Hoàng Phát Fruit với giá 5 tỷ đồng, thời hạn bảo hộ đến năm 2037.

Viện Cây ăn quả miền Nam đã chuyển giao bản quyền giống thanh long ruột đỏ LĐ1 cho Công ty Hoàng Phát Fruit từ năm 2017. Ảnh: Nguyên Vỹ

Ông Huy cũng đã làm việc với một số bà con nông dân trồng giống LĐ1 do Viện Cây ăn quả miền Nam cung cấp trước đó và các doanh nghiệp thu mua, xuất khẩu trái cây về việc tuân thủ các quy định bảo hộ giống cây trồng.

“Mục tiêu của việc này là nhằm giữ giá bán sản phẩm thanh long ruột đỏ LĐ1 vào các thị trường lớn ở mức cao, đảm bảo lợi nhuận cho nông dân và doanh nghiệp trong thời gian lâu dài. Vì nếu xuất khẩu tràn lan, cạnh tranh theo kiểu giảm giá sẽ khiến Việt Nam mất lợi thế trên thị trường”, ông Huy nói.

Ông Huy cho ví dụ, hiện tại có 3 nhà máy đang bán thanh long ruột đỏ LĐ1 vào Nhật Bản. Ban đầu bán được 4USD/kg, sau đó, một nhà máy cạnh tranh giảm giá còn 3USD/kg, rồi thêm nhà máy khác giảm chỉ còn có 2USD/kg… nên giá thu mua trong nước cũng giảm theo.

Hay như một số giống xoài, ban đầu Hoàng Huy xuất khẩu được với giá 23 USD/thùng vào Hàn Quốc nên mua giá của nông dân rất cao, từ 30.000 – 40.000 đồng/kg và nông dân rất vui lòng hợp tác với Hoàng Huy để sản xuất ra những lô sản phẩm chất lượng.

Tuy nhiên, về sau, nhiều doanh nghiệp cạnh tranh giảm giá nên hiện giờ chỉ còn ở mức 15-17USD/thùng và tương lai sẽ còn giảm nhiều nữa. Kéo theo đó là giá thu mua của nông dân cũng giảm theo.

Doanh nghiệp đồng ý hợp tác hướng dẫn kỹ thuật và bao tiêu sản phẩm cho nông dân trồng giống thanh long LĐ1. Ảnh: Nguyên Vỹ

Riêng đối với các doanh nghiệp xuất khẩu thanh long LĐ1, ông Huy cho rằng, nếu chấp nhận bán ra thị trường với giá từ 3 – 3,5USD/kg, thì Hoàng Phát sẽ không ý kiến gì về việc bản quyền. Vì khi giá bán giữ được ở mức cao, doanh nghiệp có lãi mà người nông dân cũng được thu mua giá cao.

“Chúng tôi sẵn sàng hợp tác, hướng dẫn kỹ thuật và bao tiêu sản phẩm cao hơn thị trường 10% cho nông dân trồng giống LĐ1, điều chúng tôi muốn là hạn chế cạnh tranh không lành mạnh, giảm giá quá sâu làm mất giá sản phẩm trên thị trường”.

Nông dân không hề… “thấy phiền”

Ông Cao Văn Xị (Tư Xị, ngụ ấp Thanh Hòa, xã Thanh Phú Lâm, huyện Châu Thành, tỉnh Long An) cho biết, gia đình ông có gần 3 mẫu đất (1 mẫu khoảng 10.000m2) trồng thanh long ruột trắng và ruột đỏ giống LĐ1. Nguồn giống LĐ1 được mua từ Viện Cây ăn miền Nam với giá 20.000 đồng/hom.

Trước đây, khi chưa nắm bắt được kỹ thuật nên thanh long ruột đỏ có năng suất thấp hơn so với ruột trắng, tuy nhiên, nếu ruột trắng chỉ bán được với giá 10.000 đồng/kg thì thanh long ruột đỏ có giá đến 20.000 – 25.000 đồng/kg. Vào vụ nghịch (vụ chong đèn), giá ruột đỏ có thể lên mức 40.000 – 50.000 đồng/kg.

Hiện nay, sau 6 năm chăm sóc, năng suất vườn thanh long ruột đỏ LĐ1 của vợ chồng ông Tư Xị cũng đã tương đương với giống ruột trắng, khoảng 1,5 tấn/công.

“Lúc mua giống phía Viện Cây ăn quả miền Nam cũng có giải thích rõ vấn đề bản quyền, tôi thấy không vấn đề gì, vì giá bán ruột đỏ cao hơn rất nhiều so với ruột trắng, hiệu quả kinh tế cao hơn nhiều. Tôi trồng giống LĐ1 và được thu mua giá cao nên rất ham”, ông Tư Xị chia sẻ khi được hỏi về vấn đề nông dân phải trả tiền tác quyền khi sử dụng giống LĐ1.

Nông dân biết rõ vấn đề tác quyền giống khi  chọn canh tác giống thanh long từ Viện Cây ăn quả miền Nam. Ảnh: Nguyên Vỹ

Ông Xị kể, ngày trước trồng lúa gia đình rất khó khăn, khi bắt tay vào trồng thanh long thì kinh tế gia đình đã cải thiện nhiều. Hiện, cứ 15 ngày ông cắt bán khoảng 5 tấn thanh long các loại.

Năm 2016, thu nhập của gia đình ông đạt khoảng 1 tỷ đồng, trong khi năm 2017 chỉ còn khoảng 800 triệu. Năm nay, có thể còn giảm hơn vì giá thu mua đang trên đà giảm. Ông bà vừa đầu tư trồng mới hơn 1.100 trụ thanh long từ ruột trắng sang giống LĐ1.

“Tôi vừa đầu tư 5,5 tỷ đồng mua thêm một mẫu đất vườn trồng thanh long. Ngày xưa “làm liều” mua giống LĐ1 trồng mà nay thu được lợi nhuận khá nên thấy ham lắm. Trong khi thời điểm đó, hom giống ruột trắng được nhiều vườn cho không”, ông Tư Xị chia sẻ.

Theo TS Trần Thị Oanh Yến – Phó Viện trưởng Viện Cây ăn quả miền Nam, tác giả nghiên cứu giống thanh long ruột đỏ LĐ1, việc tuân thủ các yêu cầu về bảo hộ giống cây trồng đem lại nhiều lợi thế cho nông dân.

Khi Viện bán giống ra cho người sản xuất, Viện đã cấp chứng nhận đây là giống hợp pháp. Về mặt nguyên tắc thì người sản xuất đã sử dụng đúng giống LĐ1 được Viện cấp chứng nhận. Phía Hoàng Phát cũng chấp nhận phần diện tích sản xuất mà Viện đã bán giống ra này.

Việc tuân thủ các yêu cầu về bảo hộ giống cây trồng đem lại nhiều lợi thế cho nông dân. Ảnh: Nguyên Vỹ

Tuy nhiên, cái khó là số diện tích mà nông dân tự ý nhân giống từ nguồn giống Viện bán ra. Ở nước ngoài, một khi giống đã được bảo hộ, thì chủ sở hữu sẽ quản lý được diện tích sản xuất, tức quản lý được đầu ra của giống và các sản phẩm ra từ giống. Điều này giúp giống được bảo hộ không mất giá trị.

Còn ở Việt Nam chưa làm được việc này nên mới có chuyện có một số vùng trồng giống lậu, xảy ra tranh chấp giữa chủ sở hữu giống và người sản xuất, kinh doanh. Ngay cả Cục Trồng trọt cũng khó có được con số thống kê chính xác diện tích vùng trồng thanh long ruột đỏ hiện nay là bao nhiêu.

“Trên thị trường có rất nhiều giống thanh long ruột đỏ, giống nhập từ Đài Loan và nhiều giống dòng lai của Viện, không riêng gì LĐ1. Do đó, khi doanh nghiệp xuất khẩu muốn xác nhận nguồn gốc giống thì Viện làm chức năng của một cơ quan khoa học, phân tích, xác nhận giống cho doanh nghiệp”, bà Yến cho biết.

×