Nhà ngoại giao này cũng cho biết, các nhà lãnh đạo Hamas đã rất ngạc nhiên trước sự thành công của chiến dịch. “Họ (Hamas nói rằng đó là một tình huống hỗn loạn, rất nhiều người đã đột nhập vào (Israel)”, nhà ngoại giao này giấu tên nói, đề cập đến việc người Palestine tràn vào miền nam Israel sau khi các chiến binh Hamas vượt qua hàng rào biên giới ở khoảng 30 địa điểm.

Đồng thời, các quan chức Israel, phẫn nộ trước việc Hamas giết hại hàng trăm thường dân, cho biết họ “không sẵn sàng tham gia vào bất kỳ cuộc trò chuyện nào với Hamas”, nhà ngoại giao này cho biết thêm, “không có sự tin tưởng nào giữa hai bên”. 

Quá trình đàm phán 'căng thẳng, khốn khổ'

Một quan chức chính quyền Biden sau đó đã mô tả các cuộc đàm phán là một “quá trình kéo dài 5 tuần cực kỳ căng thẳng, khốn khổ” trong bối cảnh các cuộc không kích của Israel ở Gaza không ngừng tăng cường,

Đồng thời, các đại diện từ Qatar, quốc gia Ả Rập giàu dầu mỏ, nơi nhiều nhà lãnh đạo chính trị của Hamas sống, cũng một lần nữa cố gắng làm trung gian cho các cuộc đàm phán.

Thủ tướng Netanyahu, người đang tập trung tiêu diệt Hamas, đã giao cho David Barnea, người đứng đầu Mossad, cơ quan tình báo nước ngoài của Israel, phụ trách cuộc đàm phán.

Moti Cristal, một nhà đàm phán con tin kỳ cựu của Israel nói với NBC News rằng Israel muốn điểm khởi đầu cho các cuộc đàm phán là thả ngay lập tức tất cả các con tin, một yêu cầu mà Yahye Sinwar, thủ lĩnh theo đường lối cứng rắn của Hamas ở Gaza, nhất định từ chối.

Ông Cristal nói, đề cập đến Sinwar: “Anh ta quyết giữ một số con tin để làm lá chắn sống cho chính mình. Vì vậy, Israel bắt đầu đàm phán, thông qua các bên trung gian là Mỹ, Qatar và Ai Cập, để thả những phụ nữ và trẻ em bị bắt".

Tại Washington, các quan chức Hội đồng An ninh Quốc gia đã yêu cầu Brett McGurk, điều phối viên Trung Đông của Nhà Trắng và Joshua Geltzer, luật sư hàng đầu của Hội đồng An ninh Quốc gia, bí mật tham gia các cuộc đàm phán.

Vào ngày 13/10, Tổng thống Biden đã có một cuộc trò chuyện đầy đau đớn qua Zoom với gia đình của những người Mỹ được cho là đã bị Hamas bắt làm con tin. Một tuần sau, một mô hình tiềm năng để thả những người bị bắt đã xuất hiện. Vào ngày 20/10, hai  con tin người Mỹ, Judith Raanan và con gái bà, Natalie, đã được trả tự do.

Nhưng khi cuộc ném bom dữ dội của Israel tiếp tục diễn ra, số người Palestine thiệt mạng ngày càng tăng, các cuộc đàm phán đã bị chậm lại. Theo cơ quan y tế do Hamas kiểm soát của vùng này, hơn 14.000 người, trong đó có 5.000 trẻ em, đã thiệt mạng ở Gaza.

Việc Israel yêu cầu Hamas cung cấp thông tin nhận dạng và “bằng chứng về sự sống” cho các con tin cũng làm chậm các cuộc đàm phán. Hamas cũng yêu cầu nhiều xe tải chở viện trợ và nhiên liệu được phép vào Gaza.

'Bước đột phá thực sự'

Nhà ngoại giao giấu tên tiếp tục cho biết, các cuộc thảo luận cuối cùng bắt đầu tiến triển khi lực lượng mặt đất của Israel giành được quyền kiểm soát vững chắc phần lớn phía bắc Gaza. “Bước đột phá thực sự xảy ra khi miền bắc Gaza bắt đầu bị người Israel kiểm soát nhiều hơn. Họ trở nên linh hoạt hơn", nhà ngoại giao này tiết lộ. 

Các quan chức chính quyền Mỹ và Israel cho biết, ông Biden vẫn tham gia sâu sắc vào quá trình đàm phán, liên tục nói chuyện với Thủ tướng Netanyahu và người Qatar, đồng thời nhận được thông tin cập nhật đôi khi hàng giờ từ các trợ lý.

Khi một thỏa thuận bắt đầu hình thành, giám đốc CIA William Burns đã gặp David Barnea, người đứng đầu Mossad, và Sheikh Tamim bin Hamad al-Thani, tiểu vương của đất nước, tại Qatar vào ngày 9/11.

Theo các nhà ngoại giao trong khu vực và các quan chức Israel, một số vấn đề vào phút cuối gần như đã làm hỏng cuộc đàm phán. Hamas yêu cầu Israel thả tù nhân Palestine, cho phép thêm xe tải viện trợ vào Gaza và chấm dứt các chuyến bay giám sát bằng máy bay không người lái của Israel.

“Yêu cầu chấm dứt các chuyến bay giám sát là một trong những trở ngại. Đó là một yếu tố phá vỡ thỏa thuận đối", nhà ngoại giao này nói. 

Tuy nhiên, cuối cùng, các bên đã đạt được sự thỏa hiệp. Hai bên nhất trí rằng Israel sẽ thả 150 tù nhân Palestine, hàng trăm xe tải viện trợ sẽ vào Gaza và sẽ không có chuyến bay giám sát bằng máy không người lái nào diễn ra trong 6 giờ mỗi ngày.

Khi trình bày các điều khoản cuối cùng của thỏa thuận, Thủ tướng Netanyahu đã từ chối yêu cầu của Hamas về một lệnh ngừng bắn kéo dài 5 ngày, chỉ đồng ý 4 ngày. Một quan chức cấp cao của chính phủ Israel xác nhận với NBC News rằng: “Chỉ vài ngày trước, ông Biden đã đưa ra thỏa thuận cuối cùng nói rằng sẽ tạm ngừng bắn 5 ngày nhưng ông Netanyahu nói 4 ngày”. Sau khi Hamas đồng ý ngừng bắn 4 ngày, có vẻ như cuối cùng một thỏa thuận đã đạt được.

Trở ngại cuối cùng

Trở ngại cuối cùng xuất hiện ở Jerusalem, nơi các chính trị gia Israel cánh hữu phản đối lệnh ngừng bắn kéo dài 4 ngày, cho rằng nó sẽ có lợi cho Hamas về mặt quân sự.

“Một cuộc tranh luận đã nổ ra trong ba hoặc bốn ngày (về) ưu tiên số 1 của Israel là gì. Rằng đó là thả con tin hay tiếp tục phá hủy khả năng quản lý và quân sự của Hamas", ông Cristal nhớ lại.

Sau cuộc tranh luận kéo dài 7 giờ vào thứ Ba tuần này, đa số thành viên Nội các Israel đã bỏ phiếu ủng hộ thỏa thuận với Hamas. Hôm thứ Tư, các quan chức Qatar thông báo rằng một thỏa thuận đã được ký kết. 

Nhà ngoại giao am hiểu về các cuộc đàm phán cho biết họ hy vọng lệnh ngừng bắn và trao đổi tù nhân sẽ đóng vai trò là biện pháp xây dựng lòng tin. Các quan chức Israel cho biết, cứ 10 con tin được thả thêm thì lệnh ngừng bắn có thể được kéo dài thêm một ngày.

Những thách thức to lớn vẫn còn đó, đặc biệt là tuyên bố của Hamas rằng họ không có quyền kiểm soát tới 100 trong số khoảng 240 con tin.

Nadav Eyal, một nhà bình luận nổi tiếng của Israel cho biết, nhiều người Israel tin rằng việc tiêu diệt Hamas phải là mục tiêu hàng đầu của đất nước. Một khảo sát của Viện Dân chủ Israel mới đây cho thấy 45% phản đối việc trao đổi tù nhân, trong khi 40% ủng hộ chúng.

“Điều mà người Mỹ nên biết là người Israel hoàn toàn không coi thỏa thuận này là cánh cổng cho một lệnh ngừng bắn lâu dài vì mục đích cuối cùng là loại bỏ lực lượng quân sự của Hamas. Đó là sự đồng thuận ở Israel và nó sẽ không biến mất sau 4 ngày tạm dừng hoặc đình chiến", Eyal tuyên bố.