Về việc thành lập tỉnh mới, căn cứ trên Quyết định số 759/QĐ-TTg ngày 14/4/2025 do Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình ký phê duyệt Đề án sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính (ĐVHC) các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp (Đề án) thì tỉnh An Giang sáp nhập với tỉnh Kiên Giang.

Như vậy, sau sáp nhập, các số liệu về điều kiện tự nhiên, địa giới hành chính, trung tâm hành chính, thống kê về kinh tế-xã hội, quốc phòng-an ninh...của tỉnh mới thành lập cũng sẽ hình thành trên cơ sở số liệu có sẵn từ 2 tỉnh An Giang và tỉnh Kiên Giang.

Đối với dân gian, nhất là những người trẻ đam mê "phượt" thì sau sáp nhập, tỉnh mới được thành lập, tỉnh này sẽ có 2 điều đặc biệt. Đó là tỉnh duy nhất miền Tây Nam bộ sở hữu núi đá vôi; tỉnh mới có ngọn núi thoạt nghe tên khiến khối người "bất an"-đó là núi Ma Thiên Lãnh; là tỉnh duy nhất của miền Tây có một địa danh ví như "Tuyệt tình cốc".

Ngọn núi Ma Thiên Lãnh ở ngoài khơi biển Kiên Giang

Tên gọi "Ma Thiên Lãnh" của ngọn núi ở xã đảo Lại Sơn, huyện đảo Kiên Hải Kiên Giang, cũng như nhiều địa danh khác ở Nam Bộ mang tên này, có một số cách giải thích và liên tưởng thú vị, tạo nên cảm giác vừa rùng rợn vừa kỳ bí.

Núi Ma Thiên Lãnh, xã đảo Lại Sơn, huyện Kiên Hải, tỉnh Kiên Giang với hướng nhìn từ trên rừng núi xuống biển. Ảnh: Kiêng Giang News.

Theo cách giải thích phổ biến, "Ma Thiên Lãnh" trong tiếng Hán Nôm có thể hiểu là một vùng đất hoang vu, ít người lui tới, hiểm trở và khó khăn. Chữ "Ma" ở đây không nhất thiết chỉ "ma quỷ" mà có thể ám chỉ sự hoang sơ, xa xôi, bí ẩn.

"Thiên Lãnh" gợi lên sự lạnh lẽo, vắng vẻ của chốn cao. Với địa hình đá granite đặc trưng, nhiều dốc đá cheo leo và rừng cây rậm rạp, núi Ma Thiên Lãnh ở Hòn Sơn thực sự là một nơi có địa hình khá hiểm trở so với các khu vực dân cư trên đảo. Điều này có thể là một trong những lý do ban đầu cho tên gọi.

"Ma Thiên Lãnh" cũng gợi liên tưởng đến "lãnh địa của các linh hồn" hay một nơi có "ma thiêng". Điều này có thể xuất phát từ những câu chuyện truyền miệng, những sự kiện kỳ lạ hoặc cảm giác huyền bí mà địa hình và cảnh quan hoang sơ của núi mang lại.

Tại Hòn Sơn, có những truyền thuyết kể về việc các tiên nữ từ trời xuống vui chơi, múa hát ở khu vực đỉnh núi (Sân Tiên).

Cũng có chuyện về những người tu hành ẩn dật trong các hang động trên núi. Những yếu tố này có thể góp phần tạo nên sự linh thiêng và bí ẩn cho ngọn núi, củng cố thêm tên gọi "Ma Thiên Lãnh".

Núi Ma Thiên Lãnh là một ngọn núi nằm trên đảo Hòn Sơn (còn gọi là đảo Lại Sơn), thuộc xã đảo Lại Sơn, huyện đảo Kiên Hải, tỉnh Kiên Giang của Việt Nam. Đảo Hòn Sơn nằm cách thành phố Rạch Giá khoảng 65km về phía Tây.

Ở xã Lại Sơn, huyện Kiên Hải của tỉnh Kiên Giang, ngoài chinh phục đỉnh núi Ma Thiên Lãnh, nhiều người còn thích tham quan, chụp hình bên một cây thiên tuế là một cây cổ thụ có hình cuộn tròn lạ mắt như một con rắn hổ mây khổng lồ. Ảnh: Ái Lam.

Ngọn núi Ma Thiên Lãnh có địa hình đá granite đặc trưng với nhiều tảng đá lớn, hình thù độc đáo xếp chồng lên nhau tạo nên những hang động nhỏ và mái che tự nhiên. Trên núi còn có những khe đá bị chẻ đôi và những vách đá khắc chữ bí ẩn.

Độ cao của núi Ma Thiên Lãnh là khoảng 450 mét so với mực nước biển, là đỉnh núi cao nhất trong số 7 ngọn núi trên đảo Hòn Sơn, huyện Kiên Hải, tỉnh Kiên Giang.

Cảnh quan ở núi Ma Thiên Lãnh được mô tả là hoang sơ, kỳ bí và hùng vĩ.

Ngọn núi Ma Thiên Lãnh với rừng cây rậm rạp với nhiều loại cây cổ thụ, cây thuốc quý và hoa rừng. Những tảng đá lớn với nhiều hình dáng độc đáo, tạo nên các điểm tham quan như "Sân Tiên".

Từ đỉnh núi Ma Thiên Lãnh có thể phóng tầm mắt bao quát toàn bộ đảo Hòn Sơn và vùng biển xung quanh với làn nước trong xanh và bãi cát trắng mịn.

Không khí, khí hậu ở núi Ma Thiên Lãnh mát mẻ, trong lành với sương mù bao phủ vào buổi sáng. Trên núi Ma Thiên Lãnh có tiếng chim hót, tiếng vượn hú và tiếng suối chảy róc rách tạo nên một không gian tự nhiên sống động.

Đường lên đỉnh núi Ma Thiên Lãnh ở huyện Kiên Hải, tỉnh Kiên Giang phải xuyên qua rừng rậm. Ảnh: Hoàng Hải (Tinhte.vn).

Đường lên đỉnh Ma Thiên Lãnh là đường mòn xuyên rừng, có đoạn dốc đá cheo leo, đòi hỏi người leo núi phải có sức bền. Dọc đường có thể gặp những ngôi chùa cổ và những điểm dừng chân do người dân địa phương tạo ra.

Tên gọi "Ma Thiên Lãnh" của ngọn núi ở Kiên Giang có lẽ là sự kết hợp của yếu tố địa hình hiểm trở, hoang sơ cùng với những truyền thuyết, giai thoại mang màu sắc tâm linh và sự liên tưởng đến những vùng đất bí ẩn.

Dù nghe có vẻ rùng rợn, nhưng chính sự kỳ bí này lại tạo nên sức hút đặc biệt cho ngọn núi, thôi thúc du khách đến khám phá vẻ đẹp hoang sơ và những câu chuyện ẩn chứa nơi đây.

Tỉnh mới sau sáp nhập Kiên Giang với An Giang sẽ sở hữu hệ thống núi đá vôi độc đáo nhất miền Tây

Vùng núi đá vôi duy nhất ở phía Nam Việt Nam, với khoảng 21 ngọn núi nhỏ nằm rải rác trong vùng đồng bằng ngập nước Hà Tiên, tỉnh Kiên Giang. Các núi đá vôi ở Hà Tiên - Kiên Lương chứa đựng tài nguyên sinh học phong phú, có ý nghĩa rất lớn về văn hóa, quốc phòng, lịch sử và kinh tế...

Theo nghiên cứu của nhiều nhà khoa học, những hang động trong các núi đá vôi của tỉnh Kiên Giang đã được sử dụng cách đây hàng ngàn năm.

Hệ thống núi đá vôi Kiên Lương - Hà Tiên nằm trong quần thể núi đá vôi kéo dài từ Kiên Giang (Việt Nam) sang Kampot (Campuchia). 

Tuy diện tích chỉ 3,6 km2 nhưng tính đa dạng sinh học ở khu vực núi đá vôi này cực kỳ quan trọng. 

Những khám phá đầu tiên về tính đa dạng sinh học của các hòn núi đá vôi Kiên Giang đã tạo nên sức hấp dẫn, động lực kêu gọi sự quan tâm và nghiên cứu của các nhà nghiên cứu khoa học trong và ngoài nước.

Khu vực núi đá vôi tại TP Hà Tiên, các huyện Kiên Lương, Hòn Đất của Kiên Giang chứa đựng đa dạng sinh học về hệ động vật hoang dã, thực vật đặc hữu, có vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế-xã hội, đa dạng sinh học và môi trường, cảnh quan. Ảnh: Hải Nam.

Kiên Lương - Hà Tiên là vùng núi đá vôi duy nhất ở phía Nam Việt Nam, với khoảng 21 ngọn núi nhỏ nằm rải rác trong vùng đồng bằng ngập nước Hà Tiên.

Chính sự biệt lập về địa lý đã tạo nên tính đặc hữu và đa dạng riêng biệt cho vùng núi đá vôi này. Theo các nhà khoa học thì hệ thống hang động vùng Hòn Chông - Kiên Lương chứa đựng các di tích khảo cổ học của thời kỳ trước văn minh Phù Nam (đầu Công Nguyên đến nửa thế kỷ Bảy). 

Nhiều di chỉ khảo cổ học của nền văn hóa Phù Nam đã được tìm thấy tại các hang động như Hang Tiền và Chùa Hang.

Ngoài giá trị cảnh quan và văn hóa lịch sử, núi đá vôi ở Kiên Giang được đánh giá là một trong những khu vực có tính đa dạng sinh học với tỷ lệ các loài đặc hữu rất cao. 

Tính đa dạng về sinh cảnh và hệ sinh thái được đánh giá rất cao, do đặc điểm vi khí hậu và địa hình gồ ghề, có nhiều hang động,...

Bên cạnh đó, vùng núi đá vôi tại đây còn ghi nhận loài động vật quan trọng khác là Voọc bạc Đông Dương.

Một trong những nơi cư trú cuối cùng của loài Voọc bạc Đông Dương chính là vùng núi đá vôi thuộc Kiên Giang. Voọc bạc Đông Dương được ghi nhận ở Bãi Voi, Khoe Lá, Chùa Hang, Hang Tiền, và hòn Lô Cốc.

Hiện nay, loài voọc bạc được đưa vào Sách Đỏ Thế giới với mức độ nguy cấp (EN).

Ngoài giá trị cảnh quan, khu hệ núi đá vôi tại Kiên Giang còn có giá trị cao về đa dạng sinh học và tính đặc hữu không nơi nào có.

Tỉnh mới thành lập có tiềm năng to lớn từ núi đá vôi độc nhất miền Tây

Núi đá vôi là một đặc điểm địa hình phổ biến ở Kiên Giang, đặc biệt tập trung ở các huyện như Hà Tiên, Kiên Lương, Hòn Đất và một phần của thành phố Rạch Giá. Chúng mang lại nhiều lợi ích kinh tế và môi trường quan trọng cho tỉnh.

Về lợi ích kinh tế

Khai thác vật liệu xây dựng llà lợi ích kinh tế trực tiếp và quan trọng nhất của núi đá vôi ở Hà Tiên, Kiên Lương... Đá vôi là nguyên liệu chính để sản xuất xi măng. Kiên Giang có nhiều nhà máy xi măng lớn, sử dụng nguồn đá vôi dồi dào tại địa phương, đóng góp lớn vào ngân sách tỉnh và tạo công ăn việc làm.

Loài thu hải đường, loài thực vật bản địa quý hiếm gần đây đã được phát hiện tại núi Bà Tài (hệ thống núi đá vôi Kiên Lương-Hà Tiên, tỉnh Kiên Giang), bổ sung vào danh mục thực vật cho khoa học thế giới. Ảnh: Hải Nam.

Đá vôi dùng để sản xuất vôi công nghiệp và vôi nông nghiệp. Vôi được sử dụng rộng rãi trong xây dựng (vữa, chất kết dính), công nghiệp (luyện kim, hóa chất, xử lý nước), và nông nghiệp (cải tạo đất chua, khử phèn, phòng trừ sâu bệnh).

Đá vôi Hà Tiên, Kiên Lương được khai thác làm đá xây dựng. Các loại đá vôi có chất lượng tốt được khai thác để làm đá dăm, đá hộc phục vụ các công trình xây dựng cầu đường, nhà ở.

Một số loại đá vôi có vân đẹp, màu sắc độc đáo ở Hà Tiên, Kiên Lương được khai thác để chế tác các sản phẩm mỹ nghệ như tượng, đồ trang trí, góp phần phát triển ngành thủ công mỹ nghệ địa phương.

Lợi ích về phát triển du lịch

Các khu vực núi đá vôi Kiên Giang thường có cảnh quan thiên nhiên độc đáo, với các hang động kỳ vĩ, vách đá dựng đứng, thung lũng karst đẹp mắt. Điều này tạo tiềm năng lớn cho phát triển du lịch sinh thái, du lịch khám phá, thu hút du khách và tạo nguồn thu cho địa phương. Ví dụ điển hình là khu vực Hà Tiên với nhiều hang động đá vôi nổi tiếng.

Các vùng ven biển có núi đá vôi thường có địa hình thuận lợi cho việc xây dựng các ao, đầm nuôi tôm, cá, do địa chất ổn định và nguồn nước phong phú. Các hệ thống karst trong núi đá vôi Hà Tiên, Kiên Lương thường là nguồn nước ngầm quan trọng, cung cấp nước sinh hoạt và sản xuất cho người dân và các ngành kinh tế.

Lợi ích về môi trường

Các dãy núi đá vôi Hà Tiên, Kiên Lương, Hòn Đất với hình thù kỳ lạ, hang động huyền bí tạo nên vẻ đẹp tự nhiên đặc sắc cho Kiên Giang, góp phần làm phong phú tài nguyên du lịch.

Các hệ sinh thái karst (hệ sinh thái trên núi đá vôi) thường là nơi cư trú của nhiều loài động thực vật đặc hữu, quý hiếm, có giá trị bảo tồn cao. Các hang động đá vôi cung cấp môi trường sống đặc biệt cho nhiều loài sinh vật.

Loài voọc bạc Đông Dương, động vật hoang dã có tên trong sách Đỏ đang ở khu vực núi đá vôi Kiên Giang. Ảnh: Hải Nam.

Các khối đá vôi có khả năng thấm nước và giữ nước, góp phần điều hòa nguồn nước ngầm và giảm nguy cơ ngập lụt trong mùa mưa. Các hệ thống hang động và khe nứt trong núi đá vôi tạo thành các bể chứa nước tự nhiên.

Quá trình hình thành đá vôi (cacbonat hóa) có khả năng hấp thụ một lượng nhất định khí CO2 từ khí quyển, góp phần giảm thiểu hiệu ứng nhà kính. Tuy nhiên, quá trình khai thác và chế biến đá vôi lại có thể phát thải CO2.

Các núi đá vôi là đối tượng nghiên cứu quan trọng cho các nhà khoa học về địa chất, địa mạo, cổ sinh vật học và đa dạng sinh học. Các hóa thạch tìm thấy trong đá vôi cung cấp thông tin về lịch sử phát triển của trái đất và sự sống.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng việc khai thác núi đá vôi cũng tiềm ẩn những tác động tiêu cực đến môi trường nếu không được quản lý chặt chẽ, như: Phá hủy cảnh quan tự nhiên; mất đa dạng sinh học do phá hủy môi trường sống; ô nhiễm không khí và nguồn nước do bụi và chất thải từ quá trình khai thác và chế biến; sạt lở đất và thay đổi địa hình...

Sáp nhập tỉnh An Giang, Kiên Giang, tỉnh mới có "Tuyệt tình cốc" duy nhất của miền Tây Nam bộ

Nhắc đến Hồ Tà Pạ ở xã Núi Tô, huyện Tri Tôn, tỉnh An Giang, nơi được nhiều người ví von như "Tuyệt Tình Cốc" của miền Tây bởi vẻ đẹp hoang sơ và làn nước trong xanh đặc biệt.

Hồ Tà Pạ không phải là một hồ nước tự nhiên mà được hình thành do quá trình khai thác đá trước đây trên ngọn đồi Tà Pạ.

Sau khi hoạt động khai thác đá dừng lại, một hố sâu lớn đã tích tụ nước mưa và nước ngầm từ núi, tạo thành một hồ nước. Chính những vách đá nham nhở còn sót lại từ quá trình khai thác đã tạo nên vẻ đẹp độc đáo và hiểm trở cho hồ.

Hồ Tà Pạ sở hữu một vẻ đẹp kỳ ảo và hoang sơ làm say đắm lòng người, thu hút khách du lịch tìm đến, tỷ lệ áp đảo là các người trẻ tuổi, sinh viên...

Nước hồ Tạ Pạ có màu xanh ngọc bích đặc trưng, có thể thay đổi sắc độ tùy theo ánh sáng và thời tiết. Du khách có thể nhìn thấy rõ đáy hồ. Hồ được bao quanh bởi những vách đá cao, nhiều chỗ dựng đứng và có hình thù kỳ lạ, là dấu tích của quá trình khai thác.

Nằm trên đỉnh đồi, bao quanh là núi non và cánh đồng Tà Pạ trải dài, hồ "Tuyệt tình cốc miền Tây" mang đến một không gian yên bình, tĩnh lặng, tách biệt với sự ồn ào của phố thị.

Sự kết hợp giữa làn nước xanh biếc, vách đá xám trắng và thảm thực vật xanh tươi tạo nên một bức tranh thiên nhiên đầy màu sắc và ấn tượng. Từ trên cao nhìn xuống, du khách có thể chiêm ngưỡng cánh đồng Tà Pạ, huyện Tri Tôn, tỉnh An Giang với những thửa ruộng xanh mướt hoặc vàng óng mùa lúa chín, điểm xuyết những hàng cây thốt nốt đặc trưng của An Giang.

Hồ Tà Pạ-Tuyệt tình cốc miền Tây không phải là một hồ nước tự nhiên mà là hồ nước nhân tạo. Hồ Tà Pạ hình thành do quá trình khai thác đá làm vật liệu xây dựng ở vùng núi đá Núi Tô, huyện Tri Tôn, tỉnh Kiên Giang. Ảnh: C. Phương.

Vẻ đẹp độc đáo và hoang sơ của Hồ Tà Pạ đã thu hút đông đảo du khách, đặc biệt là giới trẻ và những người yêu thích khám phá, chụp ảnh.

Màu nước xanh biếc và khung cảnh hùng vĩ của hồ là background tuyệt vời cho những bức ảnh "sống ảo". Du khách có thể tận hưởng không khí trong lành, ngắm cảnh và cảm nhận sự yên bình của thiên nhiên của "Tuyệt tình cốc miền Tây".

Những vách đá và con đường dẫn lên hồ mang đến những trải nghiệm khám phá thú vị. Hồ Tà Pạ nằm gần chùa Tà Pạ (chùa Núi) và không quá xa các địa điểm du lịch nổi tiếng khác của tỉnh An Giang như cánh đồng Tà Pạ, rừng tràm Trà Sư, núi Cấm,... tạo điều kiện thuận lợi cho việc kết hợp tham quan.

Mặc dù được ví như "Tuyệt Tình Cốc", Hồ Tà Pạ mang một vẻ đẹp riêng, gần gũi với thiên nhiên miền Tây hơn. Đây là một điểm đến không thể bỏ qua khi du lịch An Giang, hứa hẹn mang đến những trải nghiệm đáng nhớ cho du khách.

Nhiều nơi ở Việt Nam được liên tưởng đến một địa danh nổi tiếng trong tiểu thuyết kiếm hiệp "Thần điêu đại hiệp" của nhà văn Kim Dung.

Trong truyện, Tuyệt Tình Cốc là một thung lũng hẻo lánh, có vẻ đẹp nên thơ, tách biệt với thế giới bên ngoài và ẩn chứa những câu chuyện tình bi thương, lãng mạn.
Như vậy, Tuyệt tình cốc có thể hiểu là một nơi có thung lũng đẹp, ẩn chứa những câu chuyện tình, hoặc một thung lũng đẹp khiến người ta muốn đoạn tuyệt với thế giới bên ngoài.
Một số địa danh ở Việt Nam được ví như Tuyệt tình cốc: Tuyệt Tình Cốc (Động Am Tiên) ở tỉnh Ninh Bình; Tuyệt Tình Cốc ở TP Đà Lạt của tỉnh Lâm Đồng (Hồ Thủy Điện Ankroet); Tuyệt Tình Cốc ở TP Hải Phòng (Hồ nước xã An Sơn); Tuyệt tình cốc miền Tây là Hồ Tà Pạ ở huyện Tri Tôn, tỉnh An Giang

×