Bình luận
0
Là Trạng nguyên triều Mạc nhưng sau lại làm quan triều Lê, Nguyễn Thiến không chỉ là người bạn tâm giao của Trạng Trình, mà còn là viễn tổ của thi hào Nguyễn Du.
Đình làng Canh Hoạch, xưa thuộc phủ Thanh Oai (nay là làng Canh Hoạch, xã Dân Hòa, huyện Thanh Oai, thuộc TP Hà Nội)
Theo sách “Đại Việt sử ký toàn thư”, Nguyễn Thiến sinh năm nào không rõ, chỉ biết ông mất năm 1557 tại Thanh Hoa. Sinh thời, ông được nhà Mạc phong là Thư quận công, rồi Thượng thư. Tuy nhiên, gần đây phát hiện một số nguồn sử liệu cho rằng ông sinh năm 1495.
Nguyễn Thiến quê nội ở làng Tảo Dương, quê ngoại làng Canh Hoạch thuộc phủ Thanh Oai (làng Canh Hoạch, xã Dân Hòa, huyện Thanh Oai, thuộc TP Hà Nội). Ông đỗ Trạng nguyên khoa Nhâm Thìn, năm Đại Chính thứ ba (1532) triều vua Mạc Thái Tông, và từng được phong giữ chức Thượng thư bộ Lễ.
Làng Canh Hoạch có Trạng nguyên Nguyễn Đức Lượng cũng là bác của Nguyễn Thiến. Mẹ ông là Nguyễn Thị Hiền giỏi giang, xinh đẹp lại thi thư quý phái.
Bà làm vợ của công tử Nguyễn Doãn Toại, con trai Thám hoa Nguyễn Doãn Địch. Việc Nguyễn Doãn Toại làm chồng Nguyễn Thị Hiền và chết ngay trong đêm đó, sau này được người đời truyền tụng khá ly kỳ, khó tin.
Cuộc tình duyên này cho bà Hiền một con trai là Nguyễn Thiến. Ông ngoại của Nguyễn Thiến là Tiến sĩ Nguyễn Bá Ký (khai khoa làng Canh Hoạch).
Ông nội Nguyễn Thiến là Nguyễn Doãn Địch, quê gốc là thôn Tảo Dương, sang cư trú ở Canh Hoạch từ lâu. Khi Nguyễn Thiến lên 6 tuổi đã được mẹ cho theo học bác ruột là Trạng nguyên Nguyễn Đức Lượng.
Trạng nguyên Nguyễn Thiến đỗ và làm quan triều Mạc, nhưng sau phải theo triều Lê. Ảnh minh họa: IT.
Một số nguồn sử liệu cũng cho rằng, Nguyễn Thiến là bạn học của Nguyễn Bỉnh Khiêm. Ông rất quý trọng, tin phục và giao du thân tình với Nguyễn Bỉnh Khiêm.
Ông được Trạng Trình đánh giá là người “thành tín, chính trực, hiểu biết nhiều”. Nguyễn Bỉnh Khiêm đã từng ở nhờ nhà Nguyễn Thiến và làm thầy dạy cho Nguyễn Quyện (con trai Nguyễn Thiến) trước khi đỗ Trạng nguyên năm Ất Hợi (1535).
Nguyễn Thiến được nhà Mạc trọng dụng. Ông cùng Thái tể Lê Bá Ly là thông gia. Sau khi vua Mạc Đăng Doanh mất (1540), Thượng hoàng Mạc Đăng Dung đau buồn mà chết (1541), vua Mạc Phúc Hải cũng chết yểu (1546). Nhà Mạc biến loạn, nội bộ lục đục.
Năm 1550, Thái tể Lê Bá Ly mâu thuẫn với cha con sủng thần Phạm Quỳnh - Phạm Dao và bọn Nguyễn Văn Thái, Đặng Văn Trị... từ ngấm ngầm đến chia rẽ, đối địch. Thượng thư Nguyễn Thiến đứng về phía Thái tể Bá Ly. Khiêm vương Mạc Kính Điển phụ chính đại thần lo phe phái mạnh của Mạc Chính Trung và có ơn với nhà Phạm Quỳnh nên không làm chủ được chính sự.
Trong khi tình hình phe phái lục đục, vua Mạc Phúc Nguyên còn trẻ lại tin lời xúc xiểm của loạn thần. Cha con Phạm Quỳnh, Phạm Dao bất ngờ đưa quân cấm vệ đến vây dinh Thái tể Lê Bá Ly và Thượng thư Nguyễn Thiến. Hai ông trốn thoát đã đem binh Sơn Tây và Kinh Bắc về đánh lại quân của Phạm Quỳnh và Phạm Dao.
Vua Mạc Phúc Nguyên trốn ra ngoài thành và xuôi thuyền bí mật về Kinh Dương để gặp Mạc Kính Điển. Trong tình thế cấp bách, Lê Bá Ly và Nguyễn Thiến đã không kịp hỏi kế Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm mà vội dẫn gia quyến đi suốt đêm trốn vào ải Thanh Hóa xin hàng nhà Lê.
Trong các con đi theo có Nguyễn Quyện và nhiều người đang làm tướng triều Mạc như Lê Khắc Thận, Nguyễn Miễn... Mỗi người đem hơn trăm quân bản bộ.
Khu lăng mộ bác cháu Trạng nguyên Nguyễn Đức Lượng - Nguyễn Thiến.
Quân Mạc thua chạy, Trịnh Kiểm chiếm được kinh thành nhưng lường được binh lực nhà Mạc còn mạnh, trong khi vùng đất căn bản của Nam triều đang để ngỏ nên đã kéo quân vào lại Thanh Hoa.
Nguyễn Bỉnh Khiêm vì nhà Mạc đã làm bài thơ gửi cho Nguyễn Thiến với ý thuyết phục ông trở về với nhà Mạc. Trong đó có câu: Cố ngã tồn cô duy nghĩa tại/ Tri quân xử biến khá cam tâm…/Vận chuyển nhất chu ly phục hợp/Tràng giang khởi hữu hạn đông nam.
Nghĩa là: Ta giúp con côi vì nghĩa trọng/ Ông khi xử biến khá cam lòng…/Vận chuyển một vòng tan lại hợp/Trường giang đâu có hạn đông nam.
Nguyễn Thiến xem thư, trong lòng cảm thấy bứt rứt. Năm 1557, cả Lê Bá Ly và Nguyễn Thiến cùng mất ở Thanh Hoa. Các con ông là Nguyễn Quyện, Nguyễn Miễn đã cùng nhau trở về theo lại nhà Mạc và Nguyễn Quyện trở thành danh tướng dưới quyền Mạc Kính Điển – phụ chính đại thần giỏi của vua Mạc Phúc Nguyên.
Việc Nguyễn Quyện trở về hàng Mạc đã góp phần tạo nên nhiều thắng lợi to lớn của Bắc triều trong cuộc chiến với phe Lê – Trịnh. Trong sự kiện tướng Nguyễn Quyện về hàng nhà Mạc có vai trò thuyết phục quan trọng của Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm.
Năm 1557, Tuyên Tông Mạc Phúc Nguyên biết Nguyễn Quyện là tướng tài nhà Lê - Trịnh nên lấy làm lo ngại, hỏi kế của Nguyễn Bỉnh Khiêm. Trạng Trình đã xin vua Mạc mang theo một trăm tráng sĩ sai đi phục sẵn ở bờ Bắc sông và gửi thư mời anh em Nguyễn Quyện, Nguyễn Miễn sang bên thuyền để cùng uống rượu, nói chuyện tâm tình.
Nhờ uy tín của Trạng Trình cộng với ơn thầy dạy là Nguyễn Bỉnh Khiêm nên tháng 8/1557, Nguyễn Quyện và Nguyễn Miễn nghe lời rủ nhau trốn khỏi nhà Lê về với nhà Mạc. Sự trở về của hai anh em Nguyễn Quyện làm Mạc Tuyên Tông và Khiêm Vương Mạc Kính Điển rất vui mừng.
Mạc Kính Điển gả con gái Ngọc Tỷ cho Nguyễn Quyện và Ngọc Điểm cho Nguyễn Miễn. Mạc Tuyên Tông cũng phong cho Nguyễn Quyện tước Văn Phái hầu, Nguyễn Miễn làm Phù Hưng hầu.
Ngôi đình làng Canh Hoạch gọi là đình Vác, còn có tên nữa là đình Đụn, một ngôi đình với kiến trúc thời Lê - Mạc. Cách đình không xa, có nhà thờ Trạng nguyên cũng là nhà thờ họ Nguyễn có ba nhà khoa bảng lớn là: Bá Ký, Đức Lượng và Khuông Lễ.
Trong nhà thờ này còn có đôi câu đối (tạm dịch): “Cậu Trạng nguyên, cháu Trạng nguyên, khoa danh đỗ đầu sáng danh sử sách/ Cha Tiến sĩ, con Tiến sĩ, tám đời quyền quý phúc ấm đầy nhà”. Ngoài nhà thờ Trạng nguyên, ở Canh Hoạch có nhà sắc - còn gọi là Đình sắc, tọa lạc trên nền nhà cũ của bà Hiền thân mẫu Trạng nguyên Nguyễn Thiến.
Nam Dương hầu Nguyễn Nhiệm (cháu nội Nguyễn Thiến) vào Tiên Điền ẩn cư và lập ra họ Nguyễn Tiên Điền. (Ảnh: Thi hào Nguyễn Du là hậu duệ đời thứ 8 của Trạng nguyên Nguyễn Thiến).
Thoạt đầu Đình sắc được dân làng dựng lên để quản giữ những đạo sắc vua phong cho các vị Thành hoàng làng. Về sau, thành là nơi thờ danh tướng Nguyễn Quyện và là nơi ghi giữ công tích của gia tộc Trạng nguyên Nguyễn Thiến.
Sách “Nhị Khê Nguyễn thị thế phả” và một số nguồn sử liệu ghi Nguyễn Thiến là viễn tổ của thi hào Nguyễn Du. Con trai thứ của Trạng nguyên Nguyễn Thiến là Phù Hưng hầu Nguyễn Miễn. Con trai thứ ba của Nguyễn Miễn là Nam Dương hầu Nguyễn Nhiệm, năm 1601 đã tụ binh ở vùng Hoàng Giang (Ninh Bình) để chống lại nhà Lê.
Thất bại, Nguyễn Nhiệm chạy vào ẩn cư ở Tiên Điền và là tổ của họ Nguyễn ở Tiên Điền. Về Đình sắc có liên quan đến hai người con gái của danh tướng Nguyễn Quyện. Người chị là Nguyễn Thị Nguyệt đoan trang tươi đẹp, được tấn phong Hoàng hậu của Mạc Mậu Hợp. Người em là Nguyễn Thị Niên, làm vợ Quận công Bùi Văn Khuê.
Nhưng khi thấy bà Nguyễn Thị Niên dung nhan mỹ lệ, vua Mạc Mậu Hợp liền yêu mê và có ý nài hoa ép nguyệt. Bùi Văn Khuê đã phải đưa vợ và một số thủ hạ vào giữ đất Ninh Bình, rồi cho con là Bùi Văn Nguyên vào Thanh Hóa xin quy thuận nhà Lê.
Vua Lê và chúa Trịnh Tùng chưa thực tin, cho tướng Phan Ngạn ra quản thúc vợ chồng Bùi Văn Khuê. Rồi Phan Ngạn lại mê mẩn trước sắc đẹp của bà Niên, đã lập mưu giết ông Khuê và ép bà làm vợ mình. Bà Niên xin làm tuần chay tế chồng cũ rồi mới dám lấy chồng mới.
Và đêm đó trên sông Gián Khẩu, sau tuần chay, Phan Ngạn xuống thuyền bà Niên đúng như bà trù liệu. Có hiệu lệnh, thủ hạ của bà giết chết Phan Ngạn. Bày rượu tế chồng xong, bà Niên bảo đưa thuyền ra vực Bông, chỗ sâu nhất khúc sông Gián rồi trẫm mình tự vẫn.
Người chị Nguyễn Thị Nguyệt, sau bị quân của Trịnh Tùng bắt, rồi chết ngày 25 tháng 11 năm 1592… Hiện ở Đình sắc có đôi câu đối chữ Nôm: “Bến Gián nhô lên gươm tiết nghĩa/ Vực Bông gieo xuống gánh cương thường”.
Một người tài nữ nữa là em ruột của tướng Nguyễn Quyện, bà Nguyễn Thị Ngọc Cẩm, hiệu là Nữ chúa Huệ Lan, dân chúng gọi bà là Bà Chúa Thuận. Là vợ Chúa Trịnh, bà có uy thế lập bàn thờ Nguyễn Quyện ngay nơi Đình sắc.
Như vậy, Đại thi hào Nguyễn Du là hậu duệ đời thứ 8 của Trạng nguyên Nguyễn Thiến. Tính từ đời Nguyễn Thiến trở đi, gia tộc họ Nguyễn tổ làng Canh Hoạch liên tục thi đỗ, làm quan hoặc trở thành các tướng lĩnh lẫy lừng thời loạn.
Nguyễn Thiến qua đời năm 1557 đời vua Lê Anh Tông, thọ 63 tuổi. Ông có hiệu là Cảo Xuyên, là danh sĩ có tiếng thế kỷ 16. Ông đỗ Trạng nguyên trước Nguyễn Bỉnh Khiêm một khoa – và là hai người bạn văn chương tâm đắc. Tác phẩm của ông còn lại 16 bài thơ chép trong sách “Toàn Việt thi lục”.
Phó Chủ tịch UBND xã Thu Cúc (tỉnh Phú Thọ mới, sau sáp nhập Hòa Bình, Phú Thọ, Vĩnh Phúc) Hà Thị Tố Nguyệt cho biết thêm: Xã có gần 30 cán bộ, công chức là cán bộ của huyện Tân Sơn cũ và các xã lân cận được điều động đến làm việc. Tuy khoảng cách từ nhà đến xã gần 20km nhưng các cán bộ đều nỗ lực làm viêc, có những hôm làm xong việc đã 23 giờ đêm mới về nhà, nhưng sáng hôm sau đã có mặt sớm tại trụ sở làm việc.
Chương trình truyền hình "Đoán sự thật" vừa công bố nhiều tài liệu, lời khai và phân tích mới về những giờ phút cuối cùng của Lý Tiểu Long.
Chia sẻ
Nhiều doanh nghiệp vận tải bày tỏ sự ủng hộ đối với việc CSGT tổng kiểm tra, xử lý phương tiện kinh doanh vận tải vi phạm trên toàn quốc. Họ cho rằng việc này sẽ tạo ra một môi trường cạnh tranh lành mạnh, loại bỏ các đơn vị làm ăn thiếu chuyên nghiệp, thường xuyên vi phạm quy định…
Chia sẻ
Sáng 25/7, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Tây Ninh-Nguyễn Văn Út chủ trì hội nghị tại trụ sở UBND tỉnh (cơ sở 2) để nghe các sở, ngành báo cáo tiến độ các dự án trọng điểm trên địa bàn tỉnh Tây Ninh (cũ).
Chia sẻ
Theo một số nguồn tin, CLB Công an TP.HCM đã đạt được thoả thuận với Hugo Alves - ngoại binh đến từ Bồ Đào Nha.
Chia sẻ
Năm 2024 Trung tâm Khuyến nông và Dịch vụ nông nghiệp tỉnh Hậu Giang cũ (trước sáp nhập tỉnh Hậu Giang, Cần Thơ, Sóc Trăng) nuôi tôm càng xanh trên ruộng lúa thông qua mô hình, dự án "Nuôi thủy sản trên ruộng lúa gắn với tiêu thụ sản phẩm".
Chia sẻ
Fitch Ratings đã đưa ra cảnh báo về những tác động tiêu cực tiềm tàng đối với đánh giá tín nhiệm của ngành ngân hàng Việt Nam nếu gỡ bỏ "room" tín dụng. Theo chuyên gia, lo ngại này xuất phát từ nguy cơ tăng trưởng tín dụng quá nóng trong bối cảnh bộ đệm vốn của các ngân hàng vẫn còn hạn chế.
Chia sẻ
Mong mỏi con khỏe mạnh, tăng cân, mẹ của A. liên tục bồi bổ cho con bằng đủ loại thuốc, từ loại kê đơn, không kê đơn đến thực phẩm chức năng dẫn tới cô bị hỏng hết chức năng thận. Ở tuổi 18, cô gái trẻ phải sống nhờ máy chạy thận.
Chia sẻ
Dù từng nắm thế thượng phong trên bầu trời tiền tuyến nhờ các loại UAV đa dạng và sáng tạo, Ukraine hiện đang đánh mất lợi thế này vào tay Nga – một diễn biến có thể làm thay đổi cục diện toàn bộ cuộc chiến, theo tạp chí Foreign Policy.
Chia sẻ
Cục Đường bộ Việt Nam vừa đề nghị Sở Xây dựng thành phố Đà Nẵng kiểm tra, xử lý về kinh doanh và điều kiện kinh doanh đối với tổ chức, cá nhân là chủ sở hữu xe chở khách biển kiểm soát 43F-007.76.
Chia sẻ
Mặc dù Đảng, Nhà nước có nhiều chủ trương nhằm hiện thực hóa giấc mơ có nhà cho người lao động có thu nhập thấp, nhưng đến giờ giấc mơ có được một căn nhà ở xã hội vẫn khá xa vời với nhiều người.
Chia sẻ
Vũ Xuân Bình (tức rapper Bình "Gold") thuê taxi từ khu đô thị Ciputra rồi bất ngờ quàng kẹp tay qua cổ tài xế, đe dọa cướp xe và tài sản khi đang di chuyển trên đường vành đai 3, Hà Nội. Đối tượng bị bắt sau chưa đầy 1 giờ gây án, đối tượng còn dương tính với ma túy.
Chia sẻ
Tại vùng chè xã La Bằng (tỉnh Thái Nguyên) nhiều nông dân nỗ lực nâng cao giá trị loại cây trồng truyền thống này bằng những phương pháp khác nhau. Một trong những phương pháp mang lại hiệu quả rõ rệt là việc sử dụng phân bón hữu cơ đặc biệt, được ủ từ trứng gà.
Chia sẻ
Ban Quản lý Khu bảo tồn loài và sinh cảnh voi (thuộc Ban Quản lý rừng đặc dụng thành phố Đà Nẵng) vừa ghi nhận sự xuất hiện thêm một cá thể voi con thông qua hệ thống bẫy ảnh được lắp đặt trong lâm phận quản lý.
Chia sẻ
Lindsay Lohan thu hút sự chú ý của truyền thông và khán giả khi góp mặt tại các sự kiện công chiếu phim “Freakier Friday”.
Chia sẻ
Trước tình trạng lợn chết do dịch bệnh bị vứt bừa bãi ra môi trường, gây ô nhiễm và nguy cơ lây lan dịch tả lợn châu Phi, các cơ quan chức năng tỉnh Quảng Trị đã khẩn trương vào cuộc kiểm tra, thu gom và tiêu hủy đúng quy định.
Chia sẻ
Cái chết của Nhân Hiếu Hoàng hậu đã ảnh hưởng nặng nề đến Hoàng đế Khang Hi, khiến ông phải phá lệ với Thái tử.
Chia sẻ
Chiều 26/7, ĐT cầu mây nữ Regu thua người Thái ở chung kết. Tuy nhiên cầu mây Việt Nam còn cơ hội vô địch khi góp mặt ở 2 trận chung kết vào ngày 27/7.
Chia sẻ
Nhà ở xã hội luôn là "hàng hot" tại các đô thị lớn với tình trạng khan cung kéo dài. Việc Bộ Chính trị yêu cầu mở rộng diện được mua, thuê nhà ở xã hội được kỳ vọng sẽ gỡ “nút thắt” về đối tượng thụ hưởng, song cũng đặt ra thách thức trong quản lý và bảo đảm đúng mục tiêu an sinh.
Chia sẻ
Cơ quan điều tra đã khởi tố vụ án, tạm giữ hình sự tài xế Lê Ngọc Thành (36 tuổi, trú tại Thanh Hóa) sau vụ tai nạn giao thông đặc biệt nghiêm trọng vào sáng ngày 25/7 ở phường Sông Trí (Hà Tĩnh), khiến 10 người tử vong và 15 người bị thương.
Chia sẻ
Tiền đạo Hoàng Đình Tùng là cựu cầu thủ Đông Á Thanh Hóa, từng có 3 lần giành Cúp Quốc gia cùng 2 CLB.
Chia sẻ
Lễ hội Văn hóa Việt Nam đã chính thức khai mạc tại Quảng trường Đỏ (Manezhnaya), Matxcơva và sẽ kéo dài đến ngày 3/8/2025.
Chia sẻ
Ngày 25/7, Công an xã Hà Bắc (TP Hải Phòng) đã ngăn chặn thành công vụ lừa đảo, giúp bà P.T.N. bảo toàn số tiền 600 triệu đồng.
Chia sẻ
Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố Israel sẽ phải quét sạch Hamas khỏi Gaza, trong bối cảnh các cuộc đàm phán ngừng bắn tiếp tục rơi vào bế tắc. Phát biểu của ông cũng như của Thủ tướng Israel Netanyahu cho thấy họ muốn từ bỏ các cuộc đàm phán ngừng bắn tại Gaza với Hamas.
Chia sẻ
Nhiều tài xế cho biết khá lo lắng, thậm chí đến mức mất ăn, mất ngủ cả tuần qua khi biết thông tin TP.HCM có kế hoạch thay thế toàn bộ xe máy xăng của tài xế công nghệ, shipper sang xe điện. Bởi, xe là tài sản có giá trị lớn và nhiều chuyện éo le xung quanh “cần cầu cơm” mỗi ngày của họ.
Chia sẻ
Lực lượng chức năng tỉnh Quảng Ninh vừa tìm thấy một thi thể gần khu vực hang Trống, nghi nạn nhân cuối cùng trong vụ lật tàu trên vịnh Hạ Long.
Chia sẻ
UBND TP.HCM vừa có tờ trình trước Hội đồng nhân dân (HĐND) TP.HCM khóa X về dự toán thu ngân sách trên địa bàn TP.HCM mới năm 2025. Theo UBND TP.HCM, việc thu ngân sách của TP.HCM trên cơ sở sáp nhập 3 địa phương trước đây, với số thu cộng lại lớn nhất nước.
Chia sẻ
Tính đến trước trận chung kết giải U23 Đông Nam Á 2025, U23 Việt Nam hoàn toàn vượt trội U23 Indonesia về thành tích đối đầu trong quá khứ.
Chia sẻ
N. rủ nhóm bạn đến gặp người yêu cũ đến xã Nhơn Trạch, Đồng Nai để giải quyết mâu thuẫn, tại đây, N. bị Lợi dùng dao đâm tử vong, còn người bạn bị thương.
Chia sẻ
Xung đột biên giới giữa Campuchia và Thái lan kéo dài sang ngày thứ ba, trong đó máy bay chiến đấu của Thái Lan không kích các mục tiêu họ cho là trận địa hỏa lực của Campuchia. Trong khi đó phía Campuchia tuyên bố dã trả đũa các trận pháo kích dữ dội từ bên kia biên giới.
Chia sẻ
Theo chỉ đạo của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, thời gian qua, Quân chủng Hải quân đã khẩn trương phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan xây dựng kế hoạch tổ chức diễu binh lực lượng vũ trang trên biển.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
Trần Siêu 
