Báo chí không thể đứng ngoài xu thế chuyển đổi số

Chuyển đổi số là xu thế tất yếu đã được nhiều quốc gia áp dụng từ lâu và đến nay đã gặt hái được nhiều thành công. Nhận thấy điều đó, năm 2020 được xác định là năm khởi động chuyển đổi số quốc gia, là năm tuyên ngôn về chuyển đổi số. Năm 2021 là năm tổng diễn tập chuyển đổi số, năm 2022 và những năm tiếp theo sẽ là giai đoạn thúc đẩy mạnh mẽ chuyển đổi số ở mọi ngành, mọi cấp, trên phạm vi toàn quốc, toàn dân và toàn diện.

Để đẩy mạnh chuyển đổi số quốc gia trong giai đoạn mới theo chủ trương của Đảng, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ quyết định lấy ngày 10 tháng 10 hàng năm là Ngày Chuyển đổi số quốc gia với ý nghĩa số 1 và 0 là hai số của hệ thống số nhị phân - là ngôn ngữ của công nghệ thông tin và công nghệ số; gắn với chuyển đổi số là quá trình thay đổi tổng thể và toàn diện của cá nhân, tổ chức về cách sống, cách làm việc và phương thức sản xuất dựa trên các công nghệ số.

Trong lĩnh vực báo chí, chuyển đổi số cũng đóng vai trò vô cùng quan trọng khi độc giả dần chuyển xu hướng độc báo trên các thiết bị di động thay vì báo giấy như trước đây.

Trong khuôn khổ chương trình đào tạo “Chuyển đổi số báo chí” do Cục Báo chí (Bộ Thông tin và Truyền thông) phối hợp với Google tổ chức, chuyển đổi số báo chí được quan tâm, chú trọng và nhắc đến nhiều trong thời gian qua.

Đồng chí Lê Quốc Minh - Ủy viên Trung ương Đảng, Phó trưởng ban Tuyên giáo Trung ương, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam, Tổng biên tập Báo Nhân Dân cho rằng, chuyển đổi số là con đường đi của cả nước và báo chí không nằm ngoài xu thế này. Trong bối cảnh kỷ nguyên số với rất nhiều sự thay đổi. Chuyển đổi số là con đường tất yếu của tất cả các cơ quan báo chí nếu không muốn bị "đào thải", cần chủ động thay đổi, hợp tác với các cơ quan truyền thông khác để tạo chỗ đứng, vị thế trong làng báo chí công nghệ. Tuy nhiên, nhiều cơ quan báo chí ở Việt Nam vẫn chưa hiểu rõ phải chuyển đổi thế nào và bắt nguồn từ đâu.

Cũng theo Tổng biên tập Báo Nhân Dân, trong quá trình chuyển đổi số báo chí như hiện nay, công nghệ đóng vai trò vô cùng quan trọng. Báo chí không thể phát triển được nếu không có công nghệ song hành, đặc biệt trong một thế giới “Digital First” luôn thay đổi một cách nhanh chóng.

Mặc dù vậy, muốn chuyển đổi số thành công, các cơ quan báo chí cần bắt đầu thay đổi tư duy chứ không phải bắt đầu từ công nghệ.

Đồng chí Lê Quốc Minh cho biết, chuyển đổi số không phải bắt đầu từ vấn đề công nghệ mà trước hết phải bắt đầu từ chuyển đổi tư duy, đặc biệt là tư duy người lãnh đạo. Trong một cơ quan báo chí, nếu người lãnh đạo có tư duy về chuyển đổi số và muốn chuyển đổi số thì tỷ lệ thành công đã được 60%. Nếu lan tỏa tư duy chuyển đổi số đến mọi ngóc ngách, hoạt động trong tòa soạn thì sẽ có thể chuyển đổi số thành công. 

Trong lĩnh vực báo chí, chuyển đổi số không phân biệt tờ báo lớn hay tờ báo nhỏ. Một tờ báo nhỏ nếu có chiến lược chuyển đổi số hiệu quả, giữ chân được lượng độc giả trung thành và duy trì được nội dung cung cấp cho độc giả thì khả năng chuyển đổi số thành công sẽ cao hơn các tờ báo lớn không có chiến lược đúng đắn.

"Cùng với chuyển đổi nội dung, chuyển đổi số báo chí còn là chuyển đổi văn hóa trong tòa soạn, từ khâu quản lý cơ sở hạ tầng bằng hệ thống trí tuệ nhân tạo cho tới quy trình vận hành từ quản trị viên đến biên tập viên, phóng viên…", ông Lê Quốc Minh nhấn mạnh.

Cách mà mỗi cơ quan báo chí thực hiện chuyển đổi số trong tòa soạn sẽ khác nhau, chuyển đổi số nhanh, quyết liệt thì thành quả sẽ đến sớm hơn và ngược lại.

"Chuyển đổi số rõ ràng là con đường mà báo chí cần phải bước đi, thậm chí đi nhanh và quyết liệt, nếu không muốn bị tụt hậu, mất đi độc giả và hậu quả đương nhiên là sự sống còn của chính cơ quan báo chí. Nhưng dù đang trong kỷ nguyên số, các tòa soạn vẫn phải luôn ghi nhớ những giá trị cơ bản của báo chí. Tin cậy, chính xác, công bằng và cân bằng trong mỗi bài viết là những giá trị vô cùng quan trọng và giờ đây càng quan trọng hơn bao giờ hết", Tổng Biên tập báo Nhân Dân chia sẻ.

Trí tuệ nhân tạo sẽ đồng hành với chuyển đổi số trong báo chí

Trong thời gian vừa qua, Trí tuệ nhân tạo là một trong những chủ đề "nóng" ở lĩnh vực công nghệ. Bên cạnh những mặt tích cực, AI cũng bị các đối tượng xấu lợi dụng để lừa đảo, chiếm đoạt tài sản. Đồng thời, AI cũng sẽ đồng hành cùng báo chí, theo dõi báo chí trong quá trình chuyển đổi số.

Chia sẻ vấn đề này tại Hội thảo Trí tuệ nhân tạo AI và quản trị sáng tạo nội dung trong tòa soạn trong khuôn khổ Hội Báo toàn quốc 2023, Thạc sỹ Trần Lệ Thủy - Học giả nghiên cứu báo chí Đại học Oxford, giám đốc công ty sáng kiến truyền thông và phát triển MDI cho rằng, báo chí hiện nay đã có nhiều thay đổi, những bước đi nhanh hơn để không bị thụt lùi lại phía sau. Đặc biệt, mảng Multimedia hay ứng dụng AI vào báo chí hiện nay càng phổ biến, từ việc Voice AI đến những công việc dẫn chương trình thay cho con người.

Theo vị nữ giám đốc này, khi công nghệ AI phát triển và được ứng dụng nhiều trong báo chí, những tờ báo lớn trên thế giới đều đang có những cách tiếp cận riêng để không bị bỏ lại phía sau.

Thạc sỹ Trần Lệ Thủy cũng có chia sẻ rất thú vị khi cho rằng không chỉ báo chí đang theo dõi sự phát triển của AI mà chính AI đang theo sát từng bước đi của báo chí.

"Tôi có một lớp học chia sẻ về cách làm báo chuyên sâu, các học viên cũng đều là nhà báo. Tuy nhiên, có 1 anh đang nghiên cứu, phát triển AI. Anh này cho biết, tôi đến đây học các cấu trúc của bài báo để phân tích, nghiên cứu để phát triển AI hiểu và dựa vào cấu trúc đó viết ra được những bài báo phân tích chuyên sâu dựa vào dữ liệu đã có. Như vậy, chúng ta cứ nghĩ báo chí đang theo AI nhưng thực ra AI đang theo dõi báo chí để học hỏi", vị Thạc sỹ này cho hay.

Về ChatGPT, bà Thủy chia sẻ nhà báo cần biết cách sử dụng công cụ AI này trong tác nghiệp. "ChatGPT có thể viết những bài báo theo cấu trúc tam giác ngược, nhưng với những bài theo dạng cấu trúc kim cương, công cụ AI này vẫn chưa thể viết", bày Thủy nói.

Trong khi đó, Nhà báo Lê Quốc Minh nhấn mạnh sự cần thiết phải đầu tư vào AI trong báo chí. Trong bối cảnh bùng nổ mạnh mẽ công nghệ AI như hiện nay, các cơ quan báo chí nên có cái nhìn rộng hơn, đầu tư AI không phải đơn giản chỉ là có những công cụ để viết bài, mà còn để ứng dụng trong rất nhiều lĩnh vực khác nhau, đơn cử như là để nắm bắt hành vi của người dùng. Các cơ quan báo chí cần hiểu rõ hành vi của người dùng để cá nhân hóa nội dung, đưa nội dung đến từng người đọc dựa vào sự nắm bắt về sở thích của họ.

Sự thành công của mỗi bài viết giờ đây không chỉ dựa vào traffic mà đo đạc bằng độ sâu của người dùng, tức là thời gian người dùng lưu lại trên website (time on site).

Tổng Biên tập báo Nhân Dân khẳng định, con đường của báo chí đang đi chắc chắn là đồng hành với công nghệ, công nghệ trí tuệ nhân tạo sẽ hỗ trợ chúng ta làm được rất nhiều việc, giảm bớt những việc lặp đi lặp lại tốn nhiều công sức.

Tuy nhiên, ở góc độ chuyên môn, đòi hỏi sự sáng tạo và cảm xúc thì AI hiện vẫn chưa thể thay thế nhà báo, nhưng có thể trong tương lai. Chính vì vậy, nhà báo cần kiểm soát AI để nó phục vụ công việc, cuộc sống chứ đừng lệ thuộc vào AI.

Trong lĩnh vực báo chí, chuyển đổi số chắc chắn có lợi ích cho mỗi tờ báo. Đặc biệt, AI sẽ đồng hành với báo chí trong công cuộc chuyển đổi số, nhưng sử dụng AI thế nào để hiệu quả thì phóng viên, BTV cần phải quản lý hiệu quả, kiểm soát và tận dụng nó trong công việc, các diễn giả đều đồng quan điểm trên./.

×