Ung Chính - Vị hoàng đế gây tranh cãi nhất lịch sử nhà Thanh

Hoàng tử Dận Chân đã phải nỗ lực rất nhiều để giành được ngôi vị. Với xuất phát điểm như vậy, khi lên ngôi hoàng đế, phong cách cai trị của ông càng cương quyết và quyết đoán hơn. Điều này khiến ông trở thành vị hoàng đế gây nhiều tranh cãi trong lịch sử nhà Thanh. 

Trên cột trụ sơn mài màu đỏ ở Dưỡng Tâm Điện trong Thế Hồng Viên có khắc đôi câu đối thâm sâu: “Chỉ có một người thống trị thiên hạ, há để một người phụng sự cả thiên hạ?” Triết lý này đã hình thành niềm tin cho Ung Chính và là nguồn động viên lớn để ông mạnh mẽ hoàn thành sứ mệnh.

Trong thời gian tại vị, Ung Chính nhận được sự tôn trọng và tín nhiệm nhờ những chính sách cai trị rất quyết đoán của mình. Tuy nhiên, ngay trước khi chết, ông đã ra lệnh xử tử con trai của mình. Quyết định gây sốc này khiến nhiều người không thể tin được. Nó gây ra một cuộc tranh luận sâu sắc về nhân tính của ông. 

Hoàng đế Khang Hi được đánh giá là vị hoàng đế tài ba lỗi lạc nhất. Ông là người đã thiết lập sự thịnh trị kéo dài 134 năm của nhà Thanh sau một loạt các cuộc chiến tranh và những chính sách tích cực khiến dòng họ Ái Tân Giác La giữ vững ngôi vị hoàng đế Trung Nguyên. Ông được đánh giá là một trong những vị hoàng đế vĩ đại nhất lịch sử Trung Quốc và được xưng tụng là Khang Hi Đại đế. Dưới thời cai trị của ông, Đế quốc Đại Thanh đã hoàn thành thống nhất và kiểm soát toàn bộ lãnh thổ Trung Hoa, Mãn Châu, Đài Loan, nhiều phần của vùng Cận Đông nước Nga, bảo hộ Mông Cổ và Triều Tiên.

Nhưng trong những năm cuối đời, vua Khang Hi phải đau đầu khi các con của ông chia bè kéo cánh hòng chiếm đoạt hoàng vị, sử gọi là “Cửu tử đoạt đích” và phần thắng thuộc về Tứ A Ca Dận Chân. Việc Khang Hi băng hà tại Sướng Xuân viên và việc Dận Chân kế thừa di mệnh lên ngôi đến nay vẫn còn gây tranh cãi.

Vì đã từng trải, Hoàng đế Ung Chính hiểu rõ hậu quả tai hại của “cuộc cạnh tranh ngai vàng” cho vị thế và uy tín của hoàng đế trong triều đình và lòng dân như thế nào. Do vậy, khi lên ngôi, ông đã lên kế hoạch ngăn chặn điều này xảy ra một lần nữa. 

Ung Chính lên ngôi khi đã 44 tuổi. Đây đã là giai đoạn mùa thu của cuộc đời. Để cai trị quốc gia, ông đã vắt kiệt sức mình cho những chính sách tốt nhất có thể. Tuy nhiên sức người và đời người có hạn, việc cần thiết vẫn là phải đào tạo một người kế vị phù hợp càng sớm càng tốt. 

Hoàng đế Khang Hi đã thay đổi người nối ngôi nên Ung Chính bị nghi kỵ là có âm mưu lật đổ thái tử chính thức để đăng cơ. Do đó, khi chọn người thừa kế, Ung Chính đã vạch ra một chiến lược độc đáo. Đây cũng là dấu mốc đầu tiên cho truyền thống “lập thái tử trong bí mật”. Tất cả các thần tử và hoàng tử đều không biết ai sẽ là người kế vị. Điều này khiến họ không có mục tiêu cụ thể để lựa chọn kết bè phái. Mục đích là tránh những mối đe dọa tiềm tàng, bảo vệ uy tín cũng như quá trình kế vị suôn sẻ của hoàng đế tương lai.

Mặc dù sự lựa chọn của Ung Chính là Hoằng Lịch nhưng ông không bỏ quên những người con trai khác của mình. Ý định ban đầu của ông khi lập “thái tử bí mật” là ngăn cản các hoàng tử tranh giành nhau. Ông không muốn các con bị cuốn vào tranh đấu làm tổn hại lẫn nhau, giống như ông đã phải chịu. Cuối cùng dù có được ngai vàng nhưng Ung Chính đã mất đi niềm tin yêu và các mối quan hệ khác.

Ung Chính tuy làm hoàng đế, tâm lo cho thiên hạ nhưng ông cũng là một người cha. Chỉ khi thật sự cần thiết, người cha mới phải dùng biện pháp khắc nghiệt để trừng trị con cái mình. Vậy Hoằng Thời là người như thế nào mà khiến Ung Chính phải đưa ra quyết định “lạnh lùng” như vậy? 

Hoằng Thời

Bốn năm sau khi lên ngôi hoàng đế, Ung Chính bắt đầu nghĩ đến việc bổ nhiệm thái tử để sớm có người giúp ông xử lý các công việc triều chính. Tuy nhiên, trong số bốn người con trai, ông đã cho Hoằng Chiêm làm con thừa tự cho Quả Nghị Thân vương Dận Lễ (con trai thứ 17 của Hoàng đế Khang Hi), nên chỉ có ba người thực sự có thể trở thành thái tử. Trong số đó, Hoằng Thời và Hoàng Lịch là hai ứng cử viên sáng giá nhất.

Một số người ủng hộ việc để hoàng tử lớn tuổi hơn nên kế vị và dường như Hoằng Thời có khả năng trở thành thái tử. Tuy nhiên, tính nết Hoằng Thời không ổn định. Cách xử lý công việc xảy ra nhiều sai lầm khiến Ung Chính phải chú ý đến Hoằng Lịch người con trai trẻ tuổi hơn nhưng thông minh. Hoằng Lịch được sử sách ghi nhận là người có học thức uyên bác và tư duy mẫn tiệp.

Sau khi quan sát cẩn thận, Ung Chính không ngần ngại chọn Hoằng Lịch kế vị. Sau đó vì tương lai của quốc gia và thái tử mới, Hoàng đế Ung Chính bắt đầu loại bỏ mọi rủi ro có thể xảy ra. Lúc này Hoằng Thời trở thành mục tiêu số một. Dã tâm của hắn cũng không đơn giản như Hoằng Trú, nếu để cho phát triển, hắn sẽ thành mối uy hiếp lớn.

Tuy nhiên, những điều này không thể khiến Ung Chính ban chết cho Hoằng Thời. Điều khiến ông thật sự thất vọng đến mức phải loại bỏ vĩnh viễn đứa con trai thứ ba của mình là bởi Hoằng Thời đã thỉnh cầu cho kẻ thù của mình – Bát A Ca Dận Tự (con trai thứ tám của Hoàng đế Khang Hi).

Trước đây, “trận chiến” tranh ngôi báu giữa Dận Chân và Dận Tự gần như đã đến mức huynh đệ tương tàn. Giờ đây, con trai của Ung Chính lại đi cầu thỉnh miễn tội cho Dận Tự. Hành vi này chẳng khác nào phản bội Ung Chính. 

Điều này không chỉ chạm đến nỗi đau của Ung Chính mà còn mở ra khúc dạo đầu cho cái chết của Hoằng Thời. Cộng với những hành vi sai trái không biết hối cải của Hoằng Thời trong quá khứ, nếu không được ngăn chặn kịp thời, hắn chắc chắn sẽ trở thành vấn đề gai góc khi Hoằng Lịch lên ngôi.

Vì vậy, Ung Chính – người đã rút ra bài học xương máu trong cuộc tranh giành ngai vàng trước đó, đã ra mật lệnh cho Hoằng Lịch kế vị và xử tử Hoằng Thời. 

Đối với Hoằng Lịch mà nói, đây chắc chắn là kết quả tốt nhất. Ông không phải gánh chịu tội ác giết anh trai cướp ngôi, cũng không cần phải cân nhắc nên đối phó với vị thân vương đầy tham vọng này như thế nào cho phải đạo.

Nhưng đối với Ung Chính, đây là một lựa chọn khó khăn. Trong lịch sử, có rất ít ví dụ về các vị hoàng đế kết án tử hình con trai mình, đó là lý do tại sao Ung Chính lại khét tiếng vì điều này đến như vậy.

Việc lựa chọn hoàng đế có ý nghĩa quyết định đối với vận mệnh và sự ổn định của một quốc gia. Quyết định của Ung Chính cũng vì an toàn của Hoằng Lịch, để người xứng đáng có thể ngồi vững trên ngai vàng.

Nếu Hoằng Thời còn ở đó, với tham vọng không nhượng bộ, chắc chắn hắn sẽ gây ra đấu tranh nội bộ. Cuộc chiến không khói lửa này chỉ mang lại tiếng xấu cho hoàng tộc. Do đó, để đảm bảo sự cai trị ổn định của đế chế Càn Long và sự yên bình của nhà Thanh trong vài thập kỷ tới, Ung Chính đã phải đưa ra một quyết định tàn nhẫn. 

Hoàng đế Càn Long

Về sau Hoàng đế Càn Long cũng minh chứng quyết định đúng đắn của vua cha bằng thành tích xuất sắc của mình.

Trong thời gian trị vì, ông đã sửa đổi điển tịch, thống nhất biên cương. Dưới sự cai trị của ông, nhà Thanh không cần lo lắng về sự xâm nhập của giặc ngoài và sự tranh chấp nội bộ. Vì chính quyền tập chung nên các chính sách đều được thực thi rất nghiêm túc và toàn diện, giúp ích cho việc củng cố vị thế quốc gia và làm phong phú thêm khuôn khổ của nhà Thanh, khiến triều đình phát triển mạnh mẽ hơn, thịnh vượng hơn.

Vì hoàn cảnh phức tạp, các quyết định của Ung Chính gây ra nhiều tranh cãi, thậm chí là chỉ trích, nhưng ông đã cương nghị quyết định bảo vệ nền tảng của đế chế Càn Long, làm gương cho các thế hệ quân chủ tương lai. Hành động của ông có thể tàn nhẫn nhưng cần thiết.

Những đánh giá trong lịch sử có thể đa dạng, nhưng đối với Ung Chính, mọi việc ông làm không vì danh tiếng hay lợi ích cá nhân. Đó cũng có thể là sứ mệnh của ông với tư cách là một bậc quân vương.

×