Bình luận
0
Trạng nguyên Nguyễn Hiền là một hiện tượng độc đáo trong lịch sử khoa cử Việt Nam khi ông đỗ Trạng nguyên năm 12 tuổi, trở thành Trạng nguyên đầu tiên và cũng là Trạng nguyên nhỏ tuổi nhất lịch sử.
Trong lịch sử văn hóa của dân tộc Việt Nam có hai người làm nên sự nghiệp hiển hách ở tuổi thơ ấu và tuổi thiếu niên, đó chính là Thánh Gióng đánh đuổi giặc Ân khi mới lên 3 và Nguyễn Hiền 12 tuổi đỗ Trạng nguyên. Nhưng Thánh Gióng là chuyện lịch sử mang màu sắc thần thoại, truyền nối dưới dạng văn hóa dân gian.
Còn Trạng nguyên Nguyễn Hiền là người thật việc thật và được ghi chép rõ ràng trong nhiều tài liệu cổ sử.
Nếu như Thánh Gióng là biểu tượng hư cấu, tượng trưng cho lòng yêu nước và sức mạnh chống giặc ngoại xâm của nhân dân ta, thì Trạng nguyên Nguyễn Hiền là con người có thật, bằng xương, bằng thịt, được các sử gia ghi lại trong sử sách và được dân gian hóa với lòng tôn sùng, ngưỡng mộ của nhân dân.
Trạng nguyên Nguyễn Hiền, tên tự là Khôi Nguyên, sinh năm Ất Mùi (1235), người làng Dương Miện, huyện Thượng Hiền, phủ Thiên Trường, lộ Sơn Nam, nay là thôn Dương A, xã Nam Thắng, huyện Nam Trực, tỉnh Nam Định.
Trạng nguyên Nguyễn Hiền là một hiện tượng độc đáo trong lịch sử khoa cử Việt Nam, là niềm tự hào của vùng đất học Nam Định.
Theo "Việt Nam văn hóa sử cương" của Nhà Sử học Đào Duy Anh, năm 1075, dưới thời vua Lý Nhân Tông, Triều đình mở khoa thi đầu tiên nhằm chọn hiền tài phục vụ đất nước.
Năm 1247, Nhà Trần lần đầu tiên đặt ra khoa thi Tam khôi gồm Trạng nguyên, Bảng nhãn, Thám hoa. Chính trong năm này, thần đồng 12 tuổi Nguyễn Hiền đã thi đỗ Trạng nguyên, trở thành Trạng nguyên đầu tiên và cũng là Trạng nguyên nhỏ tuổi nhất trong lịch sử Việt Nam.
Nguyễn Hiền thông minh từ thuở nhỏ, khi 6, 7 tuổi, ông học nhà sư ở chùa, chỉ đọc qua bài là thuộc ngay, năm 11 tuổi đã nổi tiếng là thần đồng, tài học của ông nổi tiếng khắp nơi, vang đến tận kinh thành, nhiều chí sỹ xa gần đến thử tài đều bái phục.
Có giai thoại rằng, thuở nhỏ, ông học thông viết thạo, được mọi người quý mến. Tương truyền, khi lên 10 tuổi, gia đình cho ông đi học thầy chùa. Thầy chùa mới viết được 10 trang giấy, Hiền liền đọc được ngay như người đã từng đi học rồi.
Năm 11 tuổi, tiếng tăm Hiền đã lừng lẫy ở kinh đô và được mệnh danh là thần đồng. Bấy giờ có người họ Đặng tự thấy mình đã đọc hết các sách, nghe tiếng tăm Hiền muốn đến thử tài văn bút, liền tìm đến nhà Hiền và lấy đầu đề theo bài phú "Phượng hoàng sào a, kì lân du úc". Khách ra hạn số câu và mỗi câu đều có tiếng chỉ về một loài cầm thú.
Hiền ứng khầu đáp ngay rằng: "Phi long kiên chiểu/Mã bất xuất hà /Ý bỉ Hữu Hùng chi thế/ Ấp vu Duyên Lộc chi a". Nghĩa là: "Rồng không bay lên nơi ao, hồ/Ngựa không từ sông phi ra/ Đẹp thay đời có họ Hữu Hùng/Làm nhà ở nơi Duyên Lộc.
Người họ Đặng hết sức thán phục và tấm tắc khen “Thiên tài! Thiên tài!”. Năm ấy, Hiền thi hương đỗ đầu (Giải nguyên). Vào năm Thiên ứng Chính Bình thứ 16 (âm lịch năm Tân Mùi), vua Trần Thái Tông trọng dụng hiền tài, chiêu đãi kẻ sĩ.
Vua nhà Lê cho mở khoa thi lớn. Nguyễn Hiền mới mười ba tuổi về kinh ứng thí và lập tức được lấy đỗ trạng nguyên. Khóa thi này, ngoài Nguyễn Hiền đỗ Trạng Nguyên còn có 2 người khác đỗ cao và cũng cùng có một điểm chung. Đó là họ đều còn rất trẻ tuổi.
Khoa thi Hương Bính Ngọ (1246) đời Vua Trần Thái Tông, Nguyễn Hiền đỗ Giải nguyên. Tiếp đến khoa thi Hội Đinh Mùi (1247) đỗ Hội nguyên. Đến kỳ thi Đình niên hiệu Thiên ứng Chính Bình, Nguyễn Hiền đỗ Trạng nguyên.
Nguyễn Hiền là người đầu tiên ở nước Việt đỗ thủ khoa liên tiếp 3 kỳ thi Hương, thi Hội, thi Đình, được vua Trần Thái Tông phong là "Khai quốc Trạng nguyên" - vị Trạng nguyên đầu tiên ở nước ta.
Năm Nguyễn Hiền đỗ Trạng nguyên là niên hiệu Thiên ứng Chính Bình năm thứ 16, đời Vua Trần Thái Tông, cùng khoa thi này với Nguyễn Hiền có Lê Văn Hưu đỗ Bảng nhãn, là người sau này viết bộ sử lớn của nhà Trần và Đặng Ma La đỗ Thám hoa. Khoa thi này có 48 người thi đỗ.
Theo sử sách chép lại, sau khi thi đỗ Trạng nguyên, vì Trạng còn quá trẻ nên nhà vua cho Nguyễn Hiền về học lễ, vài năm sau sẽ bổ dụng.
Không lâu sau đó, Trạng nguyên Nguyễn Hiền giải đố xuất sắc bài thơ chữ "Điền" của sứ giả phương Bắc, làm rạng danh triều đình nước ta, khiến nhà Nguyên phải nể phục. Danh tiếng Trạng nguyên vang lừng hai nước. Chức “Lưỡng quốc Trạng nguyên” cũng được phong cho ông từ đó.
Sau đó, Trạng Hiền về triều giữ chức Ngự Sử đài, kiêm Đông Các Đại học sỹ-Thượng thư Bộ Công.
Hai năm sau, sứ thần nhà Tống lại mang thông điệp gửi Vua nước ta chỉ có hai chữ “ Thanh Thúy.” Nhà Vua không hiểu thì được Trạng giải thích về ẩn ý của vua Tống: chữ “Thanh” là "thập nhị nguyệt," tức là tháng 12. Chữ “Thúy” nghĩa là hẹn đến tháng 12 thì xuất quân. Ông tâu vua Trần nên đưa quân ra biên giới phòng thủ vì tháng 12 giặc sẽ động binh.
Đến tháng 12, Vua Trần cho 3 vạn binh mã ra bố phòng biên ải, quân giặc thấy chúng ta đã đề phòng nên bỏ ý đồ xâm lược.
Những năm làm quan trong triều, Trạng nguyên Nguyễn Hiền có nhiều công trạng phò vua, giúp nước, cứu dân như đối phó với giặc phương Bắc, đánh giặc cỏ ở Mường La, chiêu mộ dân đi khai hoang, phục hóa, đắp đê sông Hồng, đào kênh mương dẫn nước cho ruộng đồng.
Về quân sự, ông cho mở các xưởng rèn vũ khí, thành lập các võ đường rèn luyện quân sỹ, sẵn sàng chiến đấu chống quân xâm lược.
Ngày 14/8 (âm lịch) năm Ất Mão (1255), Trạng nguyên Nguyễn Hiền qua đời khi mới 20 tuổi. Người dân quê hương tỏ lòng tôn kính đã xây đền thờ ông trên nền ngôi nhà cũ của gia đình tại thôn Dương A, xã Nam Thắng và suy tôn ông làm Thành Hoàng làng.
Đền thờ Trạng nguyên Nguyễn Hiền hiện còn lưu giữ cuốn ngọc phả cùng nhiều sắc phong, câu đối, đại tự kể về thân thế, sự nghiệp, ca ngợi công lao của ông.
Không chỉ có ý nghĩa lịch sử, Đền thờ Trạng nguyên Nguyễn Hiền còn là di tích mang đậm giá trị nghệ thuật kiến trúc đặc sắc.
TP Hải Phòng đã thống nhất tên gọi tổ chức tự quản của cộng đồng dân cư tại xã, phường, đặc khu trên địa bàn thành phố là thôn hoặc tổ dân phố.
Giữa vô vàn lựa chọn trên thị trường, việc chọn loại nước lọc tinh khiết, an toàn ngày càng là ưu tiên hàng đầu nhằm bảo vệ sức khỏe cho những người thân yêu.
Chia sẻ
Phút 54 trận bán kết giải U23 Đông Nam Á 2025 với U23 Philippines, Nguyễn Xuân Bắc lập công, nâng tỷ số lên 2-1 cho U23 Việt Nam.
Chia sẻ
Sau 7 năm chung sống với người chồng ngoại quốc, diễn viên Lan Phương mới đây đã khiến công chúng bất ngờ khi thông báo đang tiến hành thủ tục ly hôn.
Chia sẻ
Lực lượng chức năng tỉnh Quảng Ninh vừa trục vớt một thi thể tại khu vực Cửa Dứa, gần đảo Titop, nghi là nạn nhân vụ lật tàu trên vịnh Hạ Long.
Chia sẻ
Theo Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Quốc gia, nhiều hình thái thời tiết nguy hiểm xảy ra trong 3 ngày, từ ngày 25-27/7.
Chia sẻ
Ngân Văn Đại là tiền vệ cánh thuộc biên chế CLB Quảng Nam và từng khoác áo ĐT Việt Nam.
Chia sẻ
Kiểm lâm TP.Huế đã gửi công văn tố giác tội phạm kèm theo 58 bút lục tài liệu liên quan trong vụ xã bán gần 2,6 ha rừng phòng hộ cho cơ quan công an điều tra.
Chia sẻ
Giữa dòng chảy mạnh mẽ của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và làn sóng chuyển đổi số đang diễn ra từng ngày, bài toán "học gì để không lo thất nghiệp" trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Trường Cao đẳng Quốc tế Hà Nội (HIC) đã khẳng định vị thế của mình như một lời giải thực tiễn, hiệu quả và bền vững cho thế hệ trẻ hôm nay.
Chia sẻ
Ngân hàng Nhà nước (NHNN) nhấn mạnh, trong quá trình thực hiện các giải pháp để hỗ trợ người dân khắc phục hậu quả do cơn bão số 3, trường hợp phát sinh khó khăn, vướng mắc vượt thẩm quyền các tổ chức tín dụng, NHNN chi nhánh tại các Khu vực kịp thời báo cáo NHNN để được xem xét, xử lý.
Chia sẻ
Đài JTBC công bố sự trở lại của Don Spike trong một chương trình trò chuyện thời sự ngay sau khi anh thụ án ma túy khiến dư luận Hàn Quốc phản ứng mạnh mẽ.
Chia sẻ
U23 Việt Nam áp đảo U23 Philippines về tỷ lệ cầm bóng trong hiệp 1, thế nhưng lại gặp bế tắc trong khâu ghi bàn. Thậm chí, các học trò của HLV Kim Sang-sik còn bị ghi bàn trước và phải nhờ cú đá bồi cận thành của Nguyễn Đình Bắc mới có thể gỡ hoà 1-1.
Chia sẻ
Đầm hơn BMW, cảm giác lái phấn khích như Porsche 911 trong khi sạc tiện lợi đâu cũng có là những tiết lộ từ chính các chủ xe VF 8 về lý do “phải lòng” mẫu D-SUV của VinFast.
Chia sẻ
Sáng sớm 25/7, Ukraine bất ngờ mở cuộc tấn công bằng máy bay không người lái (UAV) quy mô lớn nhất từ trước đến nay nhằm vào vùng Stavropol, miền nam nước Nga. Mục tiêu chính là nhà máy hóa chất Nevinnomyssk Azot – được cho là đầu mối sản xuất và cung cấp các chất nổ công nghiệp và quân sự cho Nga.
Chia sẻ
Theo Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP.Hải Phòng Lê Anh Quân, TP.Hải Phòng sẽ phê duyệt kế hoạch xử lý trụ sở dôi dư và ưu tiên chuyển các trụ sở dôi dư sang các mục đích y tế, giáo dục công cộng như ý kiến và nguyện vọng của cử tri.
Chia sẻ
Ngày 25/7, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chủ trì cuộc họp với các bộ ngành, kết nối trực tuyến với 15 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đóng góp ý kiến cho Dự thảo Nghị quyết của Chính phủ về một số cơ chế, chính sách đặc thù tháo gỡ khó khăn trong triển khai Luật Địa chất và Khoáng sản năm 2024.
Chia sẻ
Ngày 25/7, CATP Hải Phòng tổ chức Lễ thông báo Quyết định của Chủ tịch nước cho sĩ quan đi thực hiện nhiệm vụ gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc tại Phái bộ MINUSCA, Cộng hòa Trung Phi năm 2025.
Chia sẻ
Từ một tì thiếp trong cung điện Thái Tông... cuối cùng Võ Tắc Thiên đã thực hiện được nguyện vọng của mình, trở thành quốc mẫu vương triều Đại Đường.
Chia sẻ
Với sự vào cuộc tích cực của cả hệ thống chính trị và sự đồng thuận của người dân, đến nay, xã Nậm Cuổi (Lai Châu) đã hoàn thành công tác xóa nhà tạm, nhà dột nát cho hơn 200 hộ nghèo, cận nghèo trên địa bàn.
Chia sẻ
Một số màn hình quẹt thẻ lên tàu “tạm ngưng dịch vụ”, thang cuốn không hoạt động, nhiều bộ phận mái che bong tróc khiến nhà ga Yên Nghĩa, Phùng Khoang, Văn Quán… mất điểm trong mắt hành khách.
Chia sẻ
Mặc dù còn gặp nhiều khó khăn, song với sự vào cuộc quyết liệt của cấp ủy, chính quyền và tinh thần đoàn kết, nỗ lực của người dân, xã Nậm Hàng (Lai Châu) đã từng bước ổn định và triển khai hiệu quả các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội.
Chia sẻ
Gần một tuần trôi qua kể từ trận dông lốc mạnh quét diễn ra ở Hà Nội, hàng loạt cây xanh bị gãy đổ vẫn nằm la liệt ở công viên, vỉa hè, đường phố, gây cản trở giao thông và ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống sinh hoạt của người dân.
Chia sẻ
Rác khắp nơi, hồ ô nhiễm, cá dọn bể cũng chết, cảnh hoang vắng và nhếch nhác là hiện trạng của Công viên Võ Thị Sáu (trước là công viên Tuổi trẻ Thủ đô - đổi tên theo Nghị quyết về việc đặt tên, đổi tên, điều chỉnh độ dài một số đường, phố và công trình công cộng trên địa bàn thành phố Hà Nội năm 2025).
Chia sẻ
Địa chỉ siêu thị: Nằm tại tầng 1 của trung tâm thương mại Hinode Mall thuộc tòa The Wisteria - Km14-Km16, Quốc lộ 32, xã Kim Chung – Di Trạch, huyện Hoài Đức, Hà Nội.
Chia sẻ
Trước tình trạng lợn chết hàng loạt, ngành chức năng TP.Huế lấy mẫu xét nghiệm và ghi nhận ổ dịch tả lợn Châu Phi đầu tiên trên địa bàn trong năm 2025.
Chia sẻ
CLB Công an TP.HCM chiêu mộ “trò cưng” của HLV Park Hang-seo? Luke Shaw sẵn sàng đến Saudi Arabia để "cày tiền”; ĐT nữ Việt Nam thuộc nhóm hạt giống số 2 tại VCK giải bóng đá nữ châu Á 2026; Enrick sẵn sàng mạo hiểm suất dự World Cup 2026 vì Real Madrid; Barcelona mở tiệc chiêu đãi Marcus Rashford.
Chia sẻ
Với 71.500 giờ hoạt động của lò phản ứng hạt nhân ở Lâm Đồng đã góp phần phục vụ hoạt động nghiên cứu khoa học, sản xuất sản phẩm, dịch vụ và huấn luyện, đào tạo nguồn nhân lực.
Chia sẻ
Hàng Việt được xác định đầy tiềm năng và triển vọng trên Amazon. Nhiều doanh nghiệp học cách đưa hàng lên sàn này. Các chương trình hỗ trợ trong thời gian tới sẽ tiếp sức cho doanh nghiệp.
Chia sẻ
Thủ tướng lâm thời Thái Lan Phumtham Wechayachai hôm 25/7 đã lên tiếng cảnh báo rằng xung đột biên giới với Campuchia, khiến hơn 138.000 người dân phải sơ tán "có thể phát triển thành chiến tranh" nếu tiếp tục leo thang.
Chia sẻ
Mùa cá ngần sông Đà ở tỉnh Hòa Bình (cũ) chỉ kéo dài từ tháng 4 đến tháng 6 dương lịch hằng năm; với hương vị thơm ngon đặc trưng, dù là món chiên giòn hay canh chua thanh mát, cá ngần đều mang đến trải nghiệm ẩm thực tuyệt vời.
Chia sẻ
Đại diện Công ty May 10 cho biết, có hiện tượng nhiều fanpage và gian hàng online sử dụng chiêu xả hàng để dụ khách mua hàng hiệu giá rẻ, hàng giả, hàng kém chất lượng của thương hiệu May 10.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
Đông Hoàng (t/h) 
