Thời gian qua, Báo NTNN/Điện tử Dân Việt đã đăng tải loạt bài điều tra "Ăn thú rừng, rưng rưng người khóc". Tư liệu, thông tin khi thực hiện loạt bài này đã được nhóm PV chuyển đến Phòng Cảnh sát Môi trường, Công an tỉnh Nghệ An. 

Từ đó, Công an tỉnh Nghệ An đã triệt phá 2 điểm nuôi nhốt hổ trái phép tại xã Đô Thành, huyện Yên Thành, thu giữ 17 cá thể hổ trưởng thành. Trước đó, cơ quan Công an cũng bắt giữ 2 đối tượng đang vận chuyển 7 cá thể hổ con. 

Vụ việc đã gây chú ý trong dư luận, đặt ra nhiều vấn đề trong công tác quản lý địa bàn, quản lý vấn đề buôn bán, nuôi nhốt động vật hoang dã quý hiếm cũng như công tác cứu hộ động vật hoang dã. 

PV Dân Việt đã có cuộc phỏng vấn bà Nguyễn Thị Lệ Thủy - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường của Quốc hội về vấn đề này. 

Tội phạm buôn bán động vật hoang dã không thua gì tội phạm ma túy

Thưa bà, sau khi đọc loạt bài "Ăn thú rừng, rưng rưng người khóc" trên Báo Dân Việt, bà có đánh giá gì về tình trạng buôn bán động vật hoang dã, đặc biệt là có cả động vật trong "sách đỏ" ở nước ta hiện nay?

Đúng như tựa đề bài báo "Ăn thú rừng, rưng rưng người khóc", tôi thấy rằng không chỉ tình trạng buôn bán, mà cả săn bắt, sử dụng động vật hoang dã, hợp pháp hóa động vật hoang dã thành động vật nuôi nhốt để buôn bán, bất kể động vật hoang dã trong sách đỏ hay ngoài sách đỏ ở nước ta hiện nay rất phức tạp, khó kiểm soát và đáng báo động.

Không chỉ động vật sống mà cả sản phẩm từ động vật hoang dã từ thịt, da, vảy, răng, mật, xương… đều được buôn bán, sử dụng trái phép; tội phạm trong lĩnh vực này manh động, trang bị đủ loại vũ khí không thua gì tội phạm về ma túy. 

Có cung mới có cầu, việc tiêu thụ chỉ tập trung vào người có tiền, theo những thông tin từ các bài báo và cách xưng hô của các tay buôn thì có thể đoán được người tiêu thụ, sử dụng động vật hoang dã là thành phần nào rồi. 

Trên thực tế, ở nhiều địa phương, vẫn còn tình trạng quảng cáo, buôn bán, sử dụng động vật hoang dã công khai, thậm chí nuôi nhốt, buôn bán những cá thể sống động vật hoang dã dọc các tuyến quốc lộ, các chợ truyền thống, kể cả rao bán trên không gian mạng.

Các quy định của pháp luật về buôn bán động vật hoang dã của Nhà nước ta được đánh giá là khá đầy đủ nhưng theo bà, vì sao tình trạng buôn bán động vật hoang dã vẫn diễn ra với thủ đoạn ngày càng tinh vi và liều lĩnh như nhận định kể trên?

Tình trạng buôn bán động vật hoang dã vẫn diễn ra với thủ đoạn ngày càng tinh vi và liều lĩnh, có thể vì lợi nhuận quá lớn, nhu cầu quá cao và tiêu thụ nhanh. 

Bên cạnh đó hệ thống pháp luật cũng còn nhiều kẻ hở như chế tài xử lý vi phạm pháp luật về động vật hoang dã còn chưa đồng bộ; ranh giới xử lý hành chính và hình sự còn chưa rõ ràng; mức xử phạt vi phạm hành chính còn thấp so với lợi nhuận đem lại từ hoạt động khai thác buôn bán, vận chuyển bất hợp pháp động vật hoang dã, nguy cấp, quý hiếm. 

Bên cạnh đó, việc xử lý, bảo quản, lưu giữ, giám định tang vật bị bắt giữ còn gặp nhiều khó khăn; Lực lượng thực thi công vụ về lĩnh vực này còn mỏng, kinh phí đầu tư còn hạn chế.

Thực hiện nghiêm pháp luật, gắn với trách nhiệm người đứng đầu

Công an tỉnh Nghệ An đã lập chuyên án, đột kích thu giữ 17 cá thể hổ nuôi giữ trái phép. Đây được coi là vụ việc thu giữ nhiều cá thể hổ lớn nhất trước đến nay, thể hiện trách nhiệm của cơ quan Công an quyết tâm xử lý hành vi buôn bán, nuôi nhốt trái phép động vật hoang dã. 

Đáng tiếc, khi cứu hộ đã có 8/17 cá thể hổ bị chết. Vấn đề này cũng có ý kiến trái chiều trong những ngày qua. Bà có đánh giá như thế nào về thực trạng cứu hộ của nước ta hiện nay?

Thời gian qua, những vụ giải cứu động vật hoang dã trong trường hợp chúng bị bẫy, bị săn bắn, bị nhốt, bị bắt, vận chuyển trái phép… là chủ yếu, rất ít trường hợp động vật hoang dã được cứu nạn do lý do khách quan. 

Qua khảo sát cho thấy việc tổ chức giải cứu, vận chuyển "nạn nhân" đến năng lực tiếp nhận, chăm sóc, bảo dưỡng, điều trị và kinh phí thực hiện của những trung tâm cứu hộ động vật hoang dã hiện nay cũng còn nhiều vấn đề, chưa đáp ứng yêu cầu do đặc điểm sinh học đa dạng của các loài động vật hoang dã. 

Trong cụ thể vụ việc thu giữ 17 cá thể hổ bị nuôi nhốt bất hợp pháp tại Nghệ An, việc giải cứu trong  trường hợp là chuyên án vừa qua đòi hỏi phải nhanh, gọn, vừa đảm bảo sự thành công của chuyên án, đảm bảo an toàn cho lực lượng tham gia chuyên án và vừa đảm bảo an toàn tang vật. Do đó, hoàn toàn có thể xảy ra những sự cố ngoài ý muốn, như việc các cá thể hổ bị chết trong khi giải cứu là khó tránh khỏi.        

Việc buôn bán, tiêu thụ động vật hoang dã đã và đang dẫn tới tuyệt chủng một số loài, đặc biệt là một số động vật nằm trong "sách đỏ". Theo bà, để hạn chế tình trạng buôn bán động vật hoang dã, cần có những giải pháp gì?

Tình hình buôn bán, vận chuyển trái phép động vật hoang dã, nguy cấp, quý hiếm có yếu tố nước ngoài có xu hướng ngày càng phức tạp, trong đó Việt Nam nổi lên là địa bàn trung chuyển giữa các nước trong khu vực Đông Nam Á, Châu Phi và Trung Quốc. Nếu không quyết liệt ngăn chặn nạn buôn bán, tiêu thụ động vật hoang dã việc tuyệt chủng một số giống loài sẽ sớm hiện hữu. 

Thời gian qua Quốc hội đã tăng cường giám sát và đề xuất nhiều giải pháp, ngoài những giải pháp về hoàn thiện chính sách pháp luật, tăng cường hoạt động giám sát việc thực thi chính sách pháp luật về động vật hoang dã thì cần nâng cao hơn nữa nhận thức của cộng đồng trong việc tiêu thụ, sử dụng động vật hoang dã.

Nhất là phải tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục, nâng cao năng lực cho cán bộ và cơ quan hữu quan nhằm ngăn chặn hiệu quả và xử lý nghiêm các loại tội phạm liên quan đến động vật hoang dã.

Qua những phản ánh của Báo Dân Việt về thực trạng này, với vai trò là Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường của Quốc Hội, bà có những đề xuất, kiến nghị gì để hạn chế tình trạng buôn bán động vật hoang dã?

Tôi cho rằng, cần thực hiện nghiêm pháp luật về động vật hoang dã gắn với trách nhiệm người đứng đầu địa phương; Gắn trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên trong việc nuôi nhốt, tiêu thụ, sử dụng động vật hoang dã.

Đồng thời, siết chặt quản lý nhà nước, hạn chế cấp phép, tăng cường giám sát việc nuôi nhốt động vật hoang dã, tiến tới cấm nuôi nhốt động vật hoang dã. 

Cần bổ sung các căn cứ khoa học về công dụng thật sự của việc sử dụng động vật hoang dã để tuyên truyền hiệu quả trong cộng đồng. Đẩy mạnh hợp tác quốc tế để chia sẻ thông tin, tiếp nhận, chuyển giao và ứng dụng khoa học công nghệ trong điều tra, khảo sát, giám định, bảo tồn động vật hoang dã và phòng chống tội phạm về buôn bán, tiêu thụ, sử dụng động vật hoang dã.

 Trân trọng cảm ơn bà!

×