Vận động hiến tạng từ người cho chết não còn quá nhiều khó khăn

Ngày 5/3, Bộ Y tế, Trung tâm Điều phối quốc gia về ghép bộ phận cơ thể người và các đơn vị phối hợp tổ chức hội thảo "Tăng cường vai trò truyền thông, vận động hiến tặng mô, tạng từ người hiến sau khi chết/chết não". 

Chưa có chính sách rõ ràng cho hoạt động tư vấn hiến mô tạng

PGS.TS Đồng Văn Hệ, Giám đốc Trung tâm Điều phối Quốc gia về ghép bộ phận cơ thể người chia sẻ, chỉ tính riêng 2 tháng đầu năm 2025, cả nước đã có 16 ca chết não hiến tạng; trong khi từ năm 2022 - 2023, cả nước chỉ có 14 ca/năm. 

"Trước năm 2022, chỉ có 5 bệnh viện ghép thực hiện hiến mô tạng từ người chết não; hiện đã có 18 bệnh viện thực hiện chẩn đoán chết não hiến mô tạng”, PGS Hệ cho biết. 

Tuy nhiên, con số này vẫn còn quá thấp so với người chết não, tỷ lệ ca ghép tạng từ người cho chết não còn quá thấp so với thế giới. 

Phát biểu tại hội thảo, Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn cũng nhận định, Việt Nam có tỉ lệ ghép tạng cao nhất Đông Nam Á (hơn 1.000 ca/năm) nhưng tỉ lệ hiến tạng từ người cho chết não lại thuộc nhóm thấp nhất thế giới.

Thứ trưởng Thuấn cho biết, để tăng cường nguồn tạng từ người cho chết não, việc tư vấn, vận động đóng vai trò rất quan trọng, tuy nhiên, hiện nay chưa có cơ chế, chính sách rõ ràng cho hoạt động tư vấn hiến tặng mô, tạng từ người chết não, chết tim.

Chỉ một số bệnh viện thành lập được tổ tư vấn, vận động hiến tạng do chưa có chế độ đãi ngộ phù hợp. Công tác truyền thông dù đã được đẩy mạnh nhưng chưa đủ rộng và hiệu quả, nhiều người dân vẫn e ngại, hiểu biết hạn chế, thậm chí lo ngại về tâm linh, đạo đức.

"Ở nhiều nước phát triển, tư vấn hiến tặng mô, tạng tại bệnh viện là một phần quan trọng trong hệ thống y tế. Đội ngũ tư vấn được đào tạo bài bản, hưởng chế độ đãi ngộ hợp lý, giúp gia đình người bệnh hiểu rõ ý nghĩa nhân văn của hiến tạng và đưa ra quyết định đúng đắn. Đây là mô hình Việt Nam cần nghiên cứu, áp dụng phù hợp", Thứ trưởng Bộ Y tế nói.

TS Dương Đức Hùng - Giám đốc Bệnh viện Việt Đức chia sẻ, từ trước đến nay, việc vận động hiến tạng đều là hoạt động tình nguyện, mọi người làm việc bằng "trái tim". Bệnh viện Việt Đức có hơn 100 người làm công tác vận động hiến tạng, làm việc không kể ngày đêm, không có nghỉ lễ, việc vận động gặp nhiều khó khăn trắc trở.

Theo TS Hùng, trong thời gian qua, bệnh viện đã tư vấn, vận động hơn 740 ca chết não, mỗi ca vận động 8-10 lượt, nhưng chỉ có 36 ca đồng ý hiến tạng. Tuy nhiên, đến bước cuối lại chỉ có 20 ca có thể lấy tạng. Nhiều khi nguyên nhân chỉ do "bỗng nhiên trong nhà có 1 người không đồng ý".

Cần tạo ra "chuẩn mực mới của cuộc sống"

Ông Thuấn cho biết, Bộ Y tế đang nghiên cứu, đề xuất các cơ chế, chính sách cụ thể để hỗ trợ, tạo điều kiện cho các tổ chức, bệnh viện thành lập đội ngũ tư vấn hiến tặng mô, tạng, đảm bảo có chế độ đãi ngộ phù hợp, giúp họ yên tâm công tác.

Đồng thời, tăng cường hợp tác quốc tế để học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia có hệ thống hiến tặng mô, tạng phát triển; xây dựng các chương trình đào tạo chuyên sâu về tư vấn hiến tạng; đẩy mạnh tuyên truyền, xây dựng mạng lưới kết nối giữa các bệnh viện có thực hiện ghép tạng để chia sẻ thông tin, kinh nghiệm...

Đến tham dự hội nghị, ông Shinozaki Naoshi - Tổng Giám đốc điều hành và Chủ tịch Nikko Academy Inc đã chia sẻ kinh nghiệm về hoạt động hiến mô tạng tại Nhật Bản. 

Ông Shinozaki Naoshi cho biết, không ai mong muốn làm tổn thương cơ thể người thân của mình, vì vậy để tăng được nguồn tạng từ người cho chết não, cần tăng cường giáo dục về ý nghĩa của việc hiến tạng để cứu giúp người khác. 

"Cần tạo ra "chuẩn mực mới của cuộc sống" một cách có nhận thức và hiểu biết và mỗi quốc gia có cách hiểu riêng (văn hóa, tôn giáo…) cần được tôn trọng", ông Shinozaki Naoshi nói. 

Ngoài ra, Việt Nam cần tiếp tục xây dựng khung pháp lý; tiếp tục giáo dục về hiến tặng và phẫu thuật ghép mô tạng; giáo dục cộng đồng; đào tạo chuyên môn cho nhân viên y tế… 

×