Vẫn phải "ôm" điện than, khí, thuỷ điện vì... để "chèn" với điện tái tạo!

Theo ông Diên, điện gió, điện mặt trời phát triển khá mạnh ở nước ta trong mấy năm gần đây do nhu cầu điện năng tăng nhanh, do cơ chế, chính sách khuyến khích của nhà nước khá hấp dẫn và Việt Nam được đánh giá là quốc gia có tiềm năng lớn để phát triển điện gió và mặt trời.

Tuy nhiên, ông Diên cho rằng có một số nghịch lý là nơi có tiềm năng về nắng và gió, lại là nơi có phụ tải thấp. Vì thế, muốn sử dụng nguồn năng lượng này phải đầu tư khá lớn cho hệ thống truyền tải hoặc lưu trữ điện. 

"Để duy trì thường xuyên, an toàn hệ thống điện và phát huy hiệu quả điện tái tạo thì phải có một số nguồn điện nền ổn định", ông Diên nói.

Bộ trưởng Công Thương cắt nghĩa: "Nguồn điện nền là phải có khả năng phát liên tục 24/24 để bù đắp cho những khi không có cái nắng, cái gió thì phải có cái đó để mà "chen vào", Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh.

Theo ông Diên, nguồn điện nền của Việt Nam hiện nay là nhiệt điện than, điện dầu, điện khí, sinh khối và cả thủy điện là nguồn điện nền, các nước thì còn có cả điện hạt nhân. Bởi vậy dù có đắt hơn, dù có phát thải carbon có nhiều hơn trong ngắn hạn chúng ta chưa có nguồn hoặc giải pháp khác thay thế, thì điện chạy bằng than, bằng dầu, bằng khí vẫn được duy trì, huy động để bảo đảm an toàn hệ thống điện.

Theo ông Diên, về lâu dài, năng lượng tái tạo có thể là nguồn điện năng có giá rẻ nhất nếu chưa tính các phí truyền tải và lưu trữ điện. Về cơ chế tính giá năng lượng tái tạo, cơ sở pháp lý là căn cứ vào Luật Điện lực, Luật Giá và các nghị định của Chính phủ, Bộ Công Thương đã xây dựng khung giá được xác định trên cơ sở số liệu thống kê của 102 nhà máy điện mặt trời, 109 nhà máy điện gió đã ký hợp đồng mua bán điện.

Ông Diên nhấn phân tích, theo số liệu giám sát đầu tư của tổ chức quốc tế IRENA thì suất đầu tư dự án điện mặt trời nối lưới giai đoạn 2018 từ 2021 giảm 11 % /năm, suất đầu tư điện gió trên bờ nối lưới giảm 6,3 % /năm. Đối với Việt Nam, giá mặt trời, giá FIT 2 ban hành năm 2020 của Chính phủ ban hành đã giảm 8 % so với Giá FIT 1 ban hành năm 2017. khung giá phát điện theo Quyết định 21 của Bộ Công Thương đã ban hành tháng 1 năm 2023 là giảm khoảng 7,3 % so với giá FIT 2 được ban hành năm 2020, tỷ lệ giảm suất đầu tư của nhà máy điện mặt trời và điện gió đã được tính toán và lấy ý kiến của các chuyên gia thuộc Hội đồng tư vấn.

"Có thể khẳng định cơ chế giá cho các dự án năng lượng tái tạo chuyển tiếp như khung giá hiện hành là phù hợp với giá thế giới và thực tiễn trong nước", Bộ trưởng Bộ Công Thương giải đáp thắc mắc của đại biểu Quốc hội.

Về vấn đề xử lý đối với dự án điện gió mặt trời không đủ điều kiện tham gia giá FIT, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho rằng không thể phủ nhận lãng phí nếu hàng chục dự án điện mặt trời và điện gió được đầu tư mà trước giờ khai thác, sử dụng. 

"Tuy nhiên, để không lãng phí nhưng cũng không bị xem là hợp thức hóa cái sai, thậm chí là sai vi phạm quy định pháp luật hiện hành thì rất cần phải có chủ trương của cấp có thẩm quyền chấp nhận và nỗ lực của các chủ đầu tư vào cuộc đồng bộ của các ngành chức năng và chính quyền các địa phương thì mới tháo gỡ được", Bộ trưởng Công Thương nói.

Nhiều chủ đầu tư điện tái tạo không muốn đàm phán giá với EVN!

Theo ông này, tính đến ngày 30 tháng 3, tức là sau 2 tháng quyết định khung giá có hiệu lực, chỉ có 1 nhà đầu tư đến nộp hồ sơ. Qua nhiều nỗ lực của Bộ Công Thương từ gặp gỡ, đối thoại với các chủ đầu tư, các bên liên quan và ban hành các văn bản chỉ đạo EVN, đến ngày 31 tháng 5, đã có 59/85 nhà máy có công suất 3.389 MW, chiếm 71,6 % số dự án đã nộp hồ sơ tới EVN, trong đó có 50 dự án đang được đề xuất giá tạm thời bằng 50% khung giá để tiếp tục hoàn thiện các thủ tục. Hiện còn 26 nhà máy với công suất là 1346 MW, chiếm 28,4 % số dự án vẫn chưa gửi hồ sơ tới EVN.

Lý do chúng tôi được biết đối với các chủ đầu tư chậm hồ sơ đó là không muốn đàm phán với EVN trong khung giá mà Bộ Công Thương ban hành, với lý do là thấp và lý do thứ hai có thể chưa hoàn thiện các thủ tục pháp lý hoặc nhà máy ở vị trí khó khăn về truyền tải điện. 

Nhân diễn đàn này một lần nữa, Bộ Công Thương trân trọng đề nghị Quốc hội, Chính phủ sớm cho chủ trương, cơ chế tháo gỡ để Bộ Công Thương, các Bộ, ngành và địa phương có cơ sở chỉ đạo giải quyết dứt điểm vấn đề trên, tránh lãng phí nguồn lực, bức xúc cho xã hội, bảo đảm hài hòa lợi ích nhưng các tổ chức và cá nhân thực thi nhiệm vụ này không bị xem là vi phạm pháp luật. 

Về vấn đề nhập khẩu của Việt Nam, Bộ trưởng Diên khẳng định: Chủ trương mua bán điện của Việt Nam từ nước ngoài đã có từ lâu, nhập khẩu điện là chiến lược, Việt Nam nhập khẩu điện Trung Quốc từ năm 2010, với Lào từ năm 2016. Tỷ lệ nhập khẩu điện còn rất nhỏ, mới chỉ có 572 MW, bằng 0,73 % công suất đặt hệ thống năm 2022, mà chỉ dành cho các khu vực biên giới. 

Trưởng ngành công thương khẳng định: Nhập khẩu điện thời gian qua chỉ để cung cấp cho khu vực biên giới nên rẻ hơn giá điện năng lượng tái tạo trong nước nếu phải cộng chi phí truyền tải, hao hụt đường dây từ miền Trung, miền Nam ra Bắc là rất cao. 

"Hệ thống truyền tải điện từ các nhà máy điện trong nước ra biên giới của chúng ta hiện chưa đồng bộ, chưa thuận lợi bằng hệ thống điện của nước bạn đến biên giới của hai nước. Nhập khẩu điện, kết nối lưới điện và trao đổi điện năng giữa các nước trong khu vực là cần thiết nhằm đa dạng hóa loại hình nguồn điện, nhất là điện nền để trong tương lai chúng ta có thể khai thác, phát triển năng lượng tái tạo trong khi chưa có nguồn điện nền khác thay thế", ông Diên nêu.

×