Bình luận
0
Hành động vì dân vì nước nhẽ ra phải được khuyến khích khen thưởng, nhưng cuối cùng lại bị mất chức.
Phạm Thế Lịch (sau đổi là Phạm Thế Trung) hiệu là Trác Phong - Chỉ Trai, sinh ngày 3/10 năm Tân Hợi (1791), mất năm Tự Đức 27 (1874). Ông quê làng Quần Mông, huyện Giao Thủy, phủ Xuân Trường (nay là thôn Lạc Quần, xã Xuân Ninh, huyện Xuân Trường, tỉnh Nam Định).
Sau mấy lần thi trượt, Phạm Thế Lịch không còn hào hứng với khoa danh, mặc cho người thân khuyên bảo hết lời. Thế nhưng sau khi đỗ Tiến sĩ, ông lại thể hiện tài năng và trở thành đại thần triều Nguyễn, hết lòng vì nước vì dân.
Phạm Thế Lịch xuất thân trong một gia đình nông dân nghèo. Mẹ là bà Mai Thị Duyên - con gái Hương trưởng Mai Công Kỳ cùng làng, làm ruộng. Cha là ông Phạm Đình Kham làm nghề thuốc chữa bệnh.
Theo thông tin của nhà nghiên cứu Trần Mỹ Giống, Phạm Thế Lịch có tiếng thông minh từ nhỏ, năm 7 tuổi đi học, học đâu nhớ đấy, học một biết mười, được người làng khen là thần đồng. Năm 14 tuổi ông dự khảo thí học trò ở xã Hà Nạn trong tổng hạt, đề ra bài phú "Nhật trung vi thị " (giữa ngày họp chợ), ông làm bài ngay, văn sĩ đều thán phục là tài.
Năm Gia Long thứ 6 (1807) ông theo học Hương cống Nguyễn Hữu Bảo ở làng Hoài Bão, huyện Tiên Du (Bắc Ninh). Khi cha mất, ông về chịu tang ba năm. Sau lại tìm học Tiến sĩ Lê Huy Du (người làng Bột Thượng, huyện Hoằng Hóa, tỉnh Thanh Hóa) là bậc đạo đức, văn chương có tiếng, mở trường ở xã Trà Lũ, huyện Giao Thủy, tỉnh Nam Định xưa.
Khoa Kỷ Mão năm Gia Long 18 (1819) Phạm Thế Lịch đi thi. Quyển của ông trúng ưu hạng nhất nhưng lại bị đánh trượt vì "đài khoản viết không hợp cách". Bố vợ ông thấy con rể buồn rầu vì hỏng thi, khuyên ông nên bỏ thi cử, ra làm lý trưởng để có ruộng mà sinh sống. Phạm Thế Lịch không nghe theo, thà chịu đói khổ, quyết không làm lý dịch.
Khoa Tân Tỵ năm Minh Mệnh 2 (1821) Phạm Thế Lịch lại ứng thí nhưng tiếp tục bị hỏng. Ông quyết chí lên Thăng Long tìm thầy học, dù không có tiền. Đến Thăng Long, ông tìm học thầy Phạm Quý Thích (tức cụ Nghè Đốc học Hoa Đường). Để có tiền ăn học, ông phải vừa học vừa dạy trẻ.
Được một năm thì ông phải bỏ học vì không có người thuê dạy nữa. Ông nhận về dạy con cái trong nhà quan Thái thú họ Lê người Trà Nam (Bình Định) để kiếm sống. Ngồi dạy học ở nhà quan Thái thú, ông vẫn không bỏ một kỳ bình văn nào ở Thăng Long. Dần dần tài học của ông đã nức tiếng Đông kinh.
Năm ấy Phạm Thế Lịch về Nam Định, gặp Phan Bá Vành – thủ lĩnh nổi tiếng đang nổi dậy khởi nghĩa, lập căn cứ chính ở Trà Lũ (Xuân Trường). Với chủ trương "lấy của nhà giàu chia cho dân nghèo", ngay từ giai đoạn đầu, người đi theo Phan Bá Vành đã có hơn 5.000, về sau thêm mấy ngàn quân của thủ lĩnh Ba Hùm (người Mường) từ thượng du Thanh Hóa cùng với quân nổi dậy ở các tỉnh lân cận kéo đến hiệp lực.
Đặc biệt những năm 1824 khi nạn đói diễn ra ở nhiều tỉnh thành khiến dân nghèo theo Phan Bá Vành ngày càng đông. Lại được sự giúp đỡ của Nguyễn Hạnh (tướng cũ của nhà Tây Sơn, được Ba Vành phong chức hữu quân), Vũ Đức Cát (quan nhà Nguyễn bị cách chức)... và một số nhân vật có tiếng ở địa phương như Trần Bá Hựu, Hai Đáng, Chiêu Liễn... nên thanh thế Phan Ba Vành ngày càng tăng. Bởi vậy sau này trong "vè Ba Vành" có câu: Nghênh ngang một cõi biên thùy/ Thiếu gì tướng tá, thiếu gì binh lương...
Ở vùng Trà Lũ, Phan Bá Vành hội tụ được một số nhà nho như cụ Quận Nghé, cụ Phạm Đức Thịnh người làng Lạc Nghiệp, cụ Cai Quy làng Trà Thủy (xã Thọ Nghiệp)… Biết tiếng nho sĩ Phạm Thế Lịch tài giỏi nên Phan Bá Vành cũng muốn rước ông làm tham mưu cho nghĩa quân, nhưng ông không theo.
Tuy nhiên, cũng từ khi tiếp xúc với Phan Bá Vành, Phạm Thế Lịch không còn hào hứng với khoa cử nữa. Đến kỳ tỉnh hạch, ông không chịu nộp quyển. Anh của ông là Phạm Đình Khương tiếc công em học hành vất vả bấy lâu, liền nộp quyển thay ông.
Khoa Mậu Tý năm Minh Mệnh 9 (1828) Phạm Thế Lịch đỗ Á nguyên. Đến khoa thi Hội năm Kỷ Sửu (1829) ông đỗ Đệ tam giáp đồng Tiến sĩ xuất thân, cùng khoa với Phạm Thế Hiển và Ngô Thế Vinh. Vua nhà Nguyễn tặng ông vế đối: "Thế Lịch, Thế Hiển, Thế Vinh tam Thế đồng khoa Vinh Hiển Lịch".
Sau khi đỗ Tiến sĩ, ông được triệu vào kinh bổ làm Hành tẩu, rồi thăng Hàn lâm viện Biên tu, lĩnh Tri phủ Tư Nghĩa (Quảng Ngãi), sau lại bổ làm Viên ngoại lang bộ Lễ, Lang trung bộ Lại, thăng Án sát, Bố chính Bình Định.
Năm 1836, Phạm Thế Lịch làm Tả thị lang bộ Lễ, sung Chánh sứ đi Trung Quốc. Do tên ông là Lịch phạm huý vua Trung Quốc nên đổi lại là Phạm Thế Trung. Chuyến đi này có Nguyễn Đức Hợp và Nguyễn Văn Mô làm Phó sứ cho ông. Khi tiếp xúc với triều đình nhà Thanh, vua Thanh hỏi gì ông đều ứng đối hợp lẽ. Vua Thanh đã tặng ông hai bộ triều phục.
Sau khi đi sứ về ông được đổi làm Tả thị lang bộ Hình, chuyển làm Phủ doãn Thừa Thiên. Hoàng Thái hậu lập đàn kỳ phúc, mở khảo thi hòa thượng, sai ông làm Chánh chủ khảo. Năm Thiệu Trị 1 (1841) ông làm Biện lý bộ Hộ, đổi Bố chính sứ Hưng Hóa, rồi tiến Thự hữu Tham tri bộ Hộ, sau đổi sang bộ Lại.
Ba năm làm quan ở Hưng Hóa, ông đem nghĩa lý hiểu bảo dần dần khai hóa cho dân, thổ hào trong tỉnh đều tin phục. Hồi đó có hơn bốn mươi người Trung Quốc tự tiện vào rừng Hưng Hóa chặt gỗ tứ thiết, bị dân sở tại bắt nộp quan tỉnh.
Tổng đốc Tam Tuyên (Sơn Tây, Hưng Hóa, Tuyên Quang) là Nguyễn Công Hoán chiểu theo luật định khép vào tội chết. Phạm Thế Lịch can ngăn không nên giết họ vì họ không hiểu luật lệ của ta.
Nguyễn Công Hoán không nghe, bèn gửi mật tấu về kinh. Phạm Thế Lịch cũng gửi mật tấu về kinh trình bày rõ sự việc theo quan điểm của mình. Quan Tổng đốc nhận được chỉ của vua trước, cho trảm quyết bọn người khách.
Phạm Thế Lịch cố can ngăn xin lui ngày trảm quyết để chờ chiếu chỉ nhà vua. Quả nhiên hai ngày sau có chiếu chỉ của vua lệnh hủy chiếu chỉ trước và tha cho bọn khách. Bọn người khách được tha mạng đã nhớ ơn xin danh hiệu của ông về thờ.
Năm Thiệu Trị thứ 5 (1845), Phạm Thế Lịch làm Chánh sứ, Bạch Đông Ôn làm Phó sứ đi sứ nhà Thanh. Sau khi đi sứ về, Phạm Thế Lịch được thăng làm Hộ bộ Hữu thị lang. Ông lại được cử làm Chánh chủ khảo trường thi Nghệ An.
Năm Thiệu Trị 7 (1847) vua sắp mất, đã truyền ngôi cho con thứ là Hồng Nhậm vì con lớn là Hoàng Bảo chỉ mải ăn chơi. Hoàng Bảo rất bất bình vì không được truyền ngôi. Phạm Thế Lịch đã khéo léo khuyên răn, giữ được mối hòa hảo giữa hai anh em vua mới. Tân hoàng khen rằng: "Ngươi khéo vì ta xử chỗ cốt nhục, nay được chu toàn, cũng nhờ có công ngươi".
Nhân việc Phạm Văn Nhã và Phạm Võ Khải cãi nhau vì cho rằng văn mình hay hơn, bị vua bỏ ngục. Triều thần ghét Khải kiêu ngạo nên tâu vua xử tội. Phạm Thế Lịch can ngăn, nói rằng Khải vì quá chén mà lỡ bất tốn như thế, nên xin tha cho Khải. Vua nghe Phạm Thế Lịch mà tha cho Khải. Khải được tha rất biết ơn Phạm Thế Lịch.
Năm Tự Đức thứ nhất (1848), Tiến sĩ Phạm Thế Lịch được thăng Hữu Tham tri bộ Lại, sung Kinh Diên giảng quan, kiêm quản Hàn lâm viện. Năm đó ông lại được sung chức Khâm sai đại thần đi cùng với Đức Hoạt hội đồng tra xét vụ Tổng đốc Định – Biên Ngô Văn Giai và Án sát sứ Nguyễn Ba tham hặc lẫn nhau.
Cả hai đều vì việc riêng mà làm bậy. Phạm Thế Lịch chiểu pháp luật mà xét định tâu lên vua. Giai và Ba đều bị cách chức. Vua khen Phạm Thế Lịch là thẳng thắn không kiêng nể người quyền quý.
Năm Tự Đức 2 (1849), Phạm Thế Lịch được cử làm giảng quan hàng ngày giảng sách cho vua nghe ở tòa Kinh Diên. Năm 1850, lại được đổi làm Tuần phủ Bắc Ninh, Hộ lý Tổng đốc Ninh – Thái. Ông có công cầm quân dẹp giặc cỏ Lê Vằn và Trịnh Hải ở Lạng Giang, bắt được Vằn giam vào ngục.
Vằn vượt ngục bị bắt lại và bị chém. Khi đó quan lãnh binh không tuân pháp luật, bị Phạm Thế Lịch đánh đòn. Do mẫn cán trong công việc nên sau đó, ông được thưởng gia một cấp, thăng làm Tổng đốc.
Tuy nhiên, Phạm Thế Lịch vốn tính cương trực, gặp việc không phải là nói ngay, không kiêng huý kị nên nhiều đình thần ghét ông. Bấy giờ Vũ Đăng Dương đã 70 tuổi còn được bổ Tri phủ Thiên Phúc (nay là Phúc Yên). Khi yết kiến Phạm Thế Lịch, Vũ Đăng Dương không chịu vái lạy nên bị ông mắng là vô lễ.
Vũ Đăng Dương đem bụng thù ghét Phạm Thế Lịch. Năm ấy mất mùa đói kém, Phạm Thế Lịch mở kho thóc phát cho dân nghèo. Nhân việc đó, Vũ Đăng Dương mật tấu về triều đình vu cho Phạm Thế Lịch là mạo tấu kém đói phát thóc cho dân để có ơn riêng với dân. Dương còn vu cho ông là đã bắt Dương phải về hưu khi còn đang khỏe mạnh. Triều đình nghe lời gian thần đã cách chức Phạm Thế Lịch và bắt ông bồi thường số thóc đã phát cho dân.
Năm 1852, Phạm Thế Lịch về quê vui với thơ phú ruộng vườn. Khi đó Trương Đăng Quế làm Phụ chính đại thần, trọng Phạm Thế Lịch là người có khí tiết nên đã mời ông về kinh sung chức Kinh Diên nhưng ông không chịu, Trương Đăng Quế lại cử ông làm Đốc học bản tỉnh, Phạm Thế Lịch cũng không nghe. Năm Tự Đức 27 (1874) Phạm Thế Lịch mất ở tuổi 84.
Hậu Nghệ là một nhân vật truyền thuyết cổ đại Trung Hoa, được hình tượng hóa là một xạ thủ vĩ đại, gắn liền với truyền thuyết bắn hạ 9 mặt trời. Ít người biết rằng, Hậu Nghệ cũng là một nhân vật có thật trong lịch sử.
Trước thềm trận chung kết giải U23 Đông Nam Á 2025, khá nhiều fan hâm mộ bóng đá Indonesia bày tỏ sự tin tưởng vào khả năng đội nhà sẽ đánh bại U23 Việt Nam để lên ngôi vô địch.
Chia sẻ
Thanh tra Chính phủ cho biết, có 8 dự án thuộc quản lý của Bộ Xây dựng vào diện thanh tra, trong đó, có 7 dự án giao thông.
Chia sẻ
Tiến sĩ Trần Khắc Tâm - Đại biểu HĐND TP Cần Thơ, Ủy viên Ban Chấp hành Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, Phó Chủ tịch Hội đồng các Hiệp hội doanh nghiệp Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) cho biết, sau sáp nhập, TP Cần Thơ mới trở thành "siêu đô thị” nông nghiệp lớn nhất tại miền Tây.
Chia sẻ
Ngày 29/7, tại xã Hải Thịnh (tỉnh Ninh Bình) hai anh em ruột đã tử vong do đuối nước trong lúc đi đánh cá cùng bố.
Chia sẻ
Bộ trưởng Trần Hồng Minh yêu cầu tiếp tục rà soát, tổng hợp và thống kê các tiêu chuẩn hiện hành trong lĩnh vực đường sắt, bao gồm cả tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN) và tiêu chuẩn quốc tế.
Chia sẻ
Chiều 28-7, Tổ công tác số 7, Ban Chỉ đạo đại hội do đồng chí Nguyễn Mạnh Cường, Ủy viên Ban Thường Vụ, Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy TPHCM làm việc với Đảng ủy phường Bình Dương về công tác chuẩn bị và tổ chức Đại hội Đảng bộ phường Bình Dương lần I, nhiệm kỳ 2025-2030.
Chia sẻ
Bên cạnh những công trình chợ dân sinh phát huy hiệu quả, là nơi giao thương cho người dân trong khu vực, có không ít công trình chợ đã “chết yểu” ngay sau khi được khai sinh. PV đã tìm gặp những người trực tiếp liên quan đến quản lý các khu chợ này để tìm câu trả lời.
Chia sẻ
Sau phản ánh của Báo Dân Việt về tình trạng sạt lở nghiêm trọng tại khu vực cống C2 (xã Kim Đông, Ninh Bình), đe dọa trực tiếp đến an toàn công trình và tuyến đê Bình Minh 4, các cơ quan chức năng đã khẩn trương vào cuộc.
Chia sẻ
Các tác phẩm sơn mài của Việt Nam, với sự tham gia thiết kế của Phu nhân Tổng Bí thư Tô Lâm, bà Ngô Phương Ly, đã được giới thiệu và trưng bày tại Lễ hội Văn hóa Việt Nam.
Chia sẻ
Với quyết tâm chính trị mạnh mẽ và sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống, chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát trên cả nước đang tiến về đích với tốc độ chưa từng có. Dự kiến chương trình sẽ cơ bản hoàn thành ngay trong tháng 8/2025, sớm hơn 5 năm so với mục tiêu của Trung ương đề ra. Đây là một món quà ý nghĩa, thiết thực chào mừng 80 năm ngày thành lập nước.
Chia sẻ
Một cung nữ lén nhìn trộm cảnh tắm của Từ Hi Thái hậu đã vô cùng hoảng sợ.
Chia sẻ
Cựu tổng thống Nga Medvedev nói rằng Tổng thống Mỹ Trump không nên đưa ra các lời đe dọa và tối hậu thư khi đối phó với Moscow.
Chia sẻ
Mới đây, ông Nguyễn Việt Dũng, Giám đốc Sở VHTTDL tỉnh Quảng Ninh đã có lời kêu gọi người dân, doanh nghiệp tiếp tục quan tâm, ủng hộ ngành du lịch địa phương. Theo lãnh đạo Sở VHTTDL Quảng Ninh, vụ lật tàu Vịnh Xanh là sự cố đặc biệt hy hữu chưa từng xảy ra trong hàng chục năm nay, do yếu tố thời tiết bất thường...
Chia sẻ
Ngày 26/7, dự án The Legend Danang đã chính thức ra mắt thị trường. Trong bối cảnh bất động sản Đà Nẵng đang trên đà bứt phá, sự xuất hiện của dự án ngay sát Cầu Rồng đã thu hút sự chú ý của đông đảo khách hàng và nhà đầu tư.
Chia sẻ
Masterise Homes tiếp tục khẳng định vị thế nhà phát triển bất động sản hàng hiệu đẳng cấp quốc tế khi chính thức được vinh danh tại Giải thưởng Kiến trúc & Thiết kế Châu Á 2025 (Asia Architecture Design Awards 2025 - AADA 2025) diễn ra tại Hàn Quốc.
Chia sẻ
Cầu thủ U23 Việt Nam có năng lực kỹ thuật, chiến thuật tốt không kém, nếu như không muốn nói là nhỉnh hơn U23 Indonesia, chỉ cần họ là chính mình trong trận đấu này, họ sẽ chiến thắng...
Chia sẻ
Bộ Nông nghiệp và Môi trường vừa có Tờ trình số 106 /TTr-BNNMT trình Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt phương án cắt giảm, đơn giản hóa các quy định, thủ tục hành chính liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh thuộc phạm vi quản lý của Bộ Nông nghiệp và Môi trường.
Chia sẻ
Thị trường mỹ phẩm được đánh giá rất tiềm năng tại Việt Nam, nhất là tại các đô thị lớn như TP.HCM. Nhiều doanh nghiệp Việt đã gia nhập vào cuộc chơi này và cạnh tranh với các “ông lớn” Singapore, Hàn Quốc, Trung Quốc…
Chia sẻ
CLB HAGL vừa công bố 5 bản hợp đồng cho mùa giải 2025/2026, bao gồm 1 cầu thủ Việt kiều và 4 nội binh đầy tiềm năng.
Chia sẻ
Mồ hôi ướt đẫm lưng áo, gương mặt sạm đi vì nắng, các chiến sĩ công an vẫn kiên cường rèn luyện, chuẩn bị cho lễ diễu binh quan trọng sắp tới. Dù tập luyện dưới ánh nắng như thiêu đốt của mùa hè nhưng từng động tác diễu binh trở nên sắc nét hơn bao giờ hết.
Chia sẻ
Giữa nhịp sống hối hả của thành phố sầm uất bậc nhất Việt Nam, mùa hè năm nay bỗng rộn ràng bởi những điểm đến mang hơi thở biển khơi, thiên nhiên và văn hóa bản địa.
Chia sẻ
“Toàn trí độc giả” vấp làn sóng phản đối dữ dội ngay sau tuần công chiếu đầu tiên, đối mặt nguy cơ thua lỗ nặng nề dù sở hữu dàn sao hạng A và kinh phí đầu tư khủng.
Chia sẻ
Sản phụ Pịt Thị Hiền đi bộ suốt 3 tiếng trên cung đường núi sạt lở hiểm trở để đến bệnh viện. Trên đường, sản phụ chuyển dạ. Ca sinh khó nên bác sĩ phải dựng lán ngay trên đường để “hồi sức” cho sản phụ.
Chia sẻ
Chỉ từ một vài vết kiến cắn thông thường ban đầu vào chân, tay, người đàn ông ở Phú Thọ sau đó rơi vào tình trạg tức ngực, khó thở, nhập viện trong tình trạng nguy kịch.
Chia sẻ
Tôi không nhớ rõ mình đã rời khỏi buổi tiệc đó bằng cách nào nữa.
Chia sẻ
Chủ tịch UBND TP.HCM yêu cầu toàn hệ thống chính trị quán triệt sâu sắc về “chung mái nhà TP.HCM” trong tư tưởng và hành động; từ bỏ tư duy cát cứ, khắc phục triệt để tính cục bộ địa phương.
Chia sẻ
Một cuộc tấn công bằng máy bay không người lái quy mô lớn của Ukraine trong đêm đã khiến hơn 150.000 cư dân tại Cộng hòa Nhân dân Donetsk (DPR) mất điện, cùng với thiệt hại và thương vong bổ sung được báo cáo ở Vùng Rostov phía Nam, các quan chức địa phương xác nhận.
Chia sẻ
Người chăn nuôi lợn của ở xã Thăng Bình và xã Sơn Cẩm Hà, thành phố Đà Nẵng (mới) chua xót, dịch tả lợn châu Phi xuất hiện đột ngột không kịp trở tay. Cả đàn lợn chuẩn bị xuất chuồng, buổi sáng khỏe mạnh, chiều bỏ ăn rồi lăn ra chết. Bây giờ lợn chết, chuồng trống, chăn nuôi, tái đàn rất khó khăn vì thiếu vốn, nơm nớp lo sợ dịch tái phát nữa.
Chia sẻ
Chuyển mình từ một xã thuần nông với nhiều khó khăn, xã Phú Thịnh, tỉnh Thái Nguyên mới (sau sáp nhập tỉnh Bắc Kạn với tỉnh Thái Nguyên) đang dần khẳng định vị thế trong tiến trình xây dựng nông thôn mới nâng cao. Trong đó, việc phát triển sản phẩm đạt sao OCOP từ cây chè trở thành hướng đi trọng tâm, mang lại sinh kế bền vững cho người dân.
Chia sẻ
Nhận định về trận đấu giữa U23 Việt Nam và U23 Indonesia, HLV Lê Quốc Vượng cho rằng, trước tiên U23 Việt Nam cần phải duy trì tâm lý ổn định và tuân thủ đấu pháp.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
Trần Siêu (Theo Giáo Dục và Thời Đại) 
