Cuộc đua vào chức tổng thống "có một không hai"

Chưa đầy bốn năm trước, Volodymyr Zelensky là một trong những diễn viên hài truyền hình nổi tiếng nhất Ukraine. Đặc biệt, Zelensky không có kinh nghiệm chính trị trước khi tham gia tranh cử tổng thống. Có lẽ kinh nghiệm duy nhất liên quan tới lĩnh vực này của Zelensky là từ vai diễn một thầy giáo làng được bầu lên làm tổng thống trong bộ phim "Đầy tớ của nhân dân" khởi chiếu vào năm 2015.

Trong một diễn biến khiến cho cả thế giới phải ngỡ ngàng, năm 2019, Zelensky đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống mà mới đây, Tổng thống Nga Putin gọi là "một cuộc bầu cử diễn ra cho có". Các chuyên gia cho rằng, phần lớn thành công chính trị của Zelensky có thể là do tình trạng bất ổn và cuộc cách mạng năm 2014, khi cuộc biểu tình của dân chúng đã hạ bệ Tổng thống Ukraine lúc bấy giờ là Viktor Yanukovich.

Đến năm 2019, niềm tin của dân chúng đối với với giới tinh hoa chính trị của đất nước thậm chí còn giảm sâu hơn nữa, giúp thúc đẩy một người ngoài chính trị lên chức vụ cao nhất.

Zelensky - người tranh cử mà không có đảng phái nào và không có đội ngũ cố vấn chuyên gia rõ ràng cho đến những ngày trước cuộc bầu cử - không tham dự các sự kiện tranh cử trực tiếp và không tổ chức các cuộc biểu tình, thay vào đó chuyển sang mạng xã hội để tạo dựng tên tuổi cho mình.

Sau khi xuất hiện trong một loạt các bài đăng trên YouTube, Instagram và xuất hiện trên truyền hình, ông đã thắng một cách dễ dàng trong cuộc bầu cử vòng một và sau đó là vòng hai. Ông giành chiến thắng bằng cách sử dụng chủ nghĩa dân túy bằng cách nhắm vào tầng lớp tài phiệt giàu có và hứa sẽ trở thành một tổng thống thực dụng, người có tầm nhìn rằng, Ukraine không phải là "đối tác tham nhũng của phương Tây" cũng như "em của nước Nga". Sự ủng hộ mạnh mẽ nhất của ông đến từ miền nam và miền đông Ukraine, bao gồm cả ở các khu vực Donetsk và Luhansk đang bị xung đột, hai khu vực ly khai có nền độc lập được tổng thống Nga Putin công nhận mới đây.

Ban đầu Zelensky được cho là một con rối của nhà tài phiệt Igor Kolomoisky, thế nhưng không lâu sau khi lên nắm quyền, ông tự nhận mình là một chiến binh chống lại các nhà tài phiệt. Điều này tương tự với việc vị tổng thống 44 tuổi này xuất thân từ một người nói tiếng Nga bản địa, được nuôi dưỡng ở một địa phương thân Nga thuộc lãnh thổ Ukraine nhưng lại trở thành một người theo chủ nghĩa dân tộc.

Từ một diễn viên hài trở thành tổng thống trực chiến

Từ khi nhậm chức, có nhiều ý kiến trái chiều về những việc mà Zelensky hứa hẹn như chống tham nhũng, giữ vững chủ quyền độc lập của Ukraine khi tranh cử. Tuy nhiên, không ai có thể phủ nhận rằng, ông đã thực hiện vai trò tổng thống tốt hơn nhiều người từng nghĩ. Russ Bellant, một nhà nghiên cứu lâu năm về Ukraine nói với tờ The Post: "Ông ấy đã duy trì một chính phủ thống nhất và không đi theo những gì Nga và Mỹ muốn. Zelensky biết mình đang ở giữa một trò chơi quyền lực lớn hơn giữa các siêu cường và biết mình đang làm gì. Ông ấy kiểm soát được bản thân và luôn là chính mình".

Ngày 24/2, dưới sự chỉ huy của Tổng thống Nga Vladimir Putin, Nga chính thức bắt đầu cuộc đụng độ quân sự được coi là lịch sử đối với Ukraine. Với quá khứ hoạt động trong giới showbiz bị cho là "phù phiếm" đối với một chính trị gia, các chuyên gia nhận định Zelensky đã xuất hiện một cách táo bạo, kiên quyết và thẳng thắn trong bài phát biểu trên truyền hình gửi tới công dân Ukraine và Nga trước khi Nga tấn công Ukraine.

Trong một kịch bản mà ngay cả các nhà biên kịch bộ phim "Đầy tớ của nhân dân", cũng không thể mơ tới, Zelensky hiện là nhà lãnh đạo trung tâm trong cuộc chiến mới ở châu Âu có tầm ảnh hưởng tới toàn thế giới. Thậm chí, Zelensky còn cho rằng, ông đang là mục tiêu số một bị ám sát tại Ukraine.

Trong một đoạn video ngắn được đăng tải, Zelensky nói rằng người Nga "muốn hủy diệt Ukraine về mặt chính trị bằng cách hạ bệ nguyên thủ quốc gia". "Tôi đang ở trong khu của chính phủ cùng với những người khác. Kẻ thù đã chỉ định tôi là mục tiêu số một, và gia đình tôi là mục tiêu số hai", ông nói.

Maria Zolkina, một nhà phân tích chính trị người Ukraine làm việc tại Quỹ Sáng kiến Dân chủ, cho biết: "Ông Zelensky không chọn chiến tranh và không phải là tổng thống của thời chiến. Nhưng kể từ ngày hôm qua, khi thông tin tình báo khẳng định rằng chiến tranh là không thể tránh khỏi, Zelensky đã và đang hành động theo cách chính xác mà một tổng thống nên hành động trong chế độ thời chiến".

Và người dân Ukraine đã tập hợp lại xung quanh ông Zelensky, ngay cả sau khi ông đánh giá thấp dự đoán của Tổng thống Mỹ Biden về cuộc tấn công toàn diện của Nga đã khiến Ukraine mất một khoảng thời gian quan trọng để chuẩn bị cho cuộc chiến.

Daria Kaleniuk, người đứng đầu Trung tâm Hành động Chống tham nhũng của Ukraine cho biết: "Người Ukraine đang đoàn kết, chúng tôi có một tổng thống.

Ông ấy là tổng tư lệnh và quân đội Ukraine đang tuân theo chỉ thị của ông ấy. Bây giờ chúng tôi đang ủng hộ Zelensky. Ông ấy đang dẫn dắt đất nước trong chiến tranh và bỏ ngoài tai mọi lời bóng gió rằng mọi việc có thể được xử lý tốt hơn. Vai trò của ông ấy lúc này cực kỳ quan trọng ".

Ông Zelensky đứng trước những lựa chọn lịch sử

Sự thống nhất quan điểm toàn dân là điều mà Ukraine còn thiếu, biểu hiện qua những vấn đề chính trị nổi cộm của họ. Ví dụ như cuộc biểu tình của dân chúng đã hạ bệ Tổng thống Ukraine Viktor Yanukovich hồi 2014.

Cựu Tổng thống Poroshenko, người mà chính phủ của Zelensky muốn bắt giữ vì tội phản quốc và hỗ trợ khủng bố đã viết trên trang cá nhân: "Tôi muốn thấy những người cầm quyền ở Kyiv thể hiện trách nhiệm của họ".

Ngày hôm qua, Zelensky đã nói, ông và người dân Ukraine muốn có hòa bình, nhưng là thứ hòa bình có đầy đủ nguyên tắc và công lý. Về quyền của mọi người được xác định tương lai của chính họ, về sự an toàn và quyền sống của mọi người trong an vui. "Tất cả điều này là quan trọng đối với chúng tôi. Tất cả điều này là quan trọng cho hòa bình", ông Zelensky phát biểu.

Tuy nhiên, vẫn có một số người muốn Zelensky chọn hòa bình với bất kỳ giá nào.

"Tôi muốn tổng thống của chúng tôi vẫy cờ trắng, tôi muốn chúng tôi từ bỏ, miễn là không có chiến tranh. Chỉ cần không có chiến tranh. Tôi hiểu ông ấy sợ rằng mọi người sẽ không chấp nhận đầu hàng, nhưng ông ấy phải giương cờ trắng", Oksana Zymunova, một phụ tá cửa hàng 23 tuổi đang điên cuồng tìm kiếm vé tàu tại ga trung tâm của Kyiv nói với The Newyork Times.

Nhưng hầu hết người Ukraine đã giữ vững lập trường. Fedir Serdiuk, 26 tuổi, người điều hành một doanh nghiệp đào tạo sơ cấp cứu cho biết: "Mọi người đang ở đây để liều mạng vì đất nước này chứ không chỉ là lãnh thổ. Lòng yêu nước đã gắn kết mọi người. Mọi người mua đạn dược nhiều hơn là vé máy bay".

Nhưng anh cũng sợ rằng, ông Zelensky đã bị bỏ mặc bởi các đồng minh phương Tây, những người đã không áp đặt các biện pháp trừng phạt đủ mạnh đối với ông Putin và phe hỗ trợ.

Sáng nay, Zelensky cảm ơn sự ủng hộ của các nhà lãnh đạo phương Tây nhưng đặt câu hỏi về sự sẵn sàng tiến xa hơn trong các hành động cụ thể. "Ai đã sẵn sàng chiến đấu với chúng tôi? Thành thật mà nói, tôi không thấy một ai... Tôi đang hỏi họ, bạn có chiến đấu cùng chúng tôi không?".

Cuối cùng, dù tổng thống Zelensky đưa ra bất kỳ lựa chọn nào, đó cũng sẽ trở thành một lựa chọn lịch sử, không chỉ đối với Ukraine hay nước Nga, mà còn đối với toàn cục diện chính trị, quân sự của thế giới. 

×