Cụ thể, Thông tư 02 quy định về việc các tổ chức tín dụng cơ cấu lại thời hạn trả nợ, giữ nguyên nhóm nợ đối với cho vay hoạt động sản xuất kinh doanh và cho vay tiêu dùng. Đồng thời điều chỉnh lại cách trích lập dự phòng đối với các khoản vay nói trên.

Theo nhận định của một số công ty chứng khoán, Thông tư 02 sẽ phần nào tháo gỡ những vấn đề về thanh khoản của các doanh nghiệp, hỗ trợ các doanh nghiệp có nền tảng cơ bản tốt, đặc biệt là doanh nghiệp bất động sản hiện nay.

Đặc biệt, với Thông tư 02, áp lực trích lập dự phòng đối với các ngân hàng sẽ được giảm thiểu khi nợ tái cơ cấu sẽ được phân bổ trong hai năm 2023 và 2024.

Những ngân hàng nào sẽ hưởng lợi từ Thông tư 02?

Nhóm phân tích từ Chứng khoán SSI (SSI Research) nhấn mạnh rằng, khi Thông tư 02 được ban hành, các ngân hàng sẽ có quyền lựa chọn cơ cấu lại thời hạn trả nợ trong phạm vi tối đa là 12 tháng và giữ nguyên nhóm nợ trong khi các khoản dự phòng có thể được trích dần trong 2 năm. Như vậy, người đi vay có thêm thời gian để thực hiện các nghĩa vụ nợ trong khi chờ nền kinh tế phục hồi hoàn toàn vào thời điểm thích hợp.

Về phía ngân hàng, áp lực lên cả bảng cân đối kế toán và báo cáo kết quả kinh doanh sẽ giảm bớt phần nào, do rủi ro tỷ lệ nợ xấu gia tăng sẽ được chuyển sang đến nửa cuối năm 2024, áp lực lợi nhuận cũng giảm bớt ít nhất trong năm 2023 cho đến nửa cuối năm 2024 - khi con số nợ xấu sẽ phản ánh thực tế hơn tình trạng của người đi vay.

Cụ thể, theo SSI Research, tỷ lệ nợ xấu năm 2023 có thể không tăng cao như ước tính ban đầu do khách hàng gặp khó khăn có thể được ngân hàng xem xét cơ cấu thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ. Điều này cũng có lợi cho các ngân hàng có tỷ lệ nợ xấu gần 3%, vì các tổ chức này sẽ có thêm phương án để giữ tỷ lệ nợ xấu dưới mức 3%.

"Do không có quy định cụ thể về các ngành nghề đủ điều kiện được tái cơ cấu, chúng tôi hiểu rằng các khoản vay của một số doanh nghiệp bất động sản nhất định có thể được xem xét để tái cơ cấu họ có những dự án dở dang nhưng có pháp lý đầy đủ. Trong tình huống này, nếu các chủ đầu tư có nguồn lực tài chính và tiếp tục hoàn thành các dự án này, họ có thể có cơ hội bán nhà và tạo ra dòng tiền để trang trải các nghĩa vụ nợ. Từ đó có thể phần nào giảm bớt tình trạng thanh khoản hiện tại cho các chủ đầu tư có uy tín hơn.

Tuy nhiên, chúng tôi cũng lưu ý rằng các nút thắt pháp lý trong ngành bất động sản vẫn là trở ngại chính đối với tình hình thị trường hiện tại và không thể giải quyết chỉ thông qua Thông tư 02", chuyên gia của SSI Research nhận định.

Ngoài ra, do nội dung của Thông tư 02 cũng bao gồm cả các khoản vay tiêu dùng phục vụ đời sống, do đó SSI Research kỳ vọng rằng một số khoản vay mua nhà cũng có thể được cân nhắc cơ cấu lại thời hạn trả nợ.

"Theo quan điểm của chúng tôi, các ngân hàng có thể hưởng lợi trong năm 2023 từ Thông tư 02 là những ngân hàng có tỷ lệ cho vay cao đối với chủ đầu tư bất động sản, như VPB, TCB, MBB, TPB,… Mặc dù còn quá sớm để đưa ra kết luận, nhưng chúng tôi cho rằng Thông tư này cũng sẽ tạo ra một khung pháp lý cho việc tái cơ cấu nợ có thể bị ảnh hưởng tiêu cực trong trường hợp nền kinh tế phục hồi chậm hơn dự kiến", chuyên gia của SSI Research bình luận.

Đồng quan điểm, nhóm phân tích từ Chứng khoán VNDirect cũng cho rằng, Thông tư 02 sẽ có tác động tích cực lên tâm lý của nhà đầu tư đối với các ngân hàng có tỷ trọng cho vay bất động sản/vay tiêu dùng cao trong danh mục tín dụng. Trong đó gồm Techcombank, MBBank, VPBank.

"Các nhà băng này đang đối diện với rủi ro trích lập dự phòng cao hơn so với các ngân hàng có mô hình kinh doanh an toàn hơn (ít cho vay bất động sản, không bao gồm trái phiếu doanh nghiệp) trong thời điểm này", chuyên gia của Chứng khoán VNDirect nhận định.

Có thể thúc đẩy tăng trưởng cho vay qua việc mua trái phiếu

Với Thông tư 03 được ban hành đã hoãn thi hành khoản 11 Điều 4 Thông tư 16/2021, đồng nghĩa với việc tiếp tục cho phép ngân hàng được quyền mua trái phiếu doanh nghiệp. Đây cũng là một cách để các ngân hàng có thể thúc đẩy tăng trưởng cho vay qua việc mua trái phiếu trong bối cảnh tăng trưởng tín dụng còn yếu và thanh khoản tại ngân hàng đang dư thừa.

"Thông tư cũng sẽ giúp tăng cầu trái phiếu và có lợi cho các ngân hàng hoạt động mạnh trên thị trường trái phiếu như Techcombank, MBBank, VPBank. Tuy nhiên còn tùy vào khẩu vị rủi ro nhất là trong bối cảnh hiện tại các ngân hàng này cũng ưu tiên việc quản trị rủi ro/cân bằng chất lượng tài sản hơn là mục tiêu tăng trưởng", chuyên gia của VNDirect đánh giá.

Bên cạnh đó, dự thảo sửa đổi Thông tư 41/2016 liên quan đến cách tính hệ số rủi ro, tiếp tục hỗ trợ đẩy mạnh cho vay nhà ở xã hội đã khuyến khích tăng cho vay các dự án phát triển bất động sản khu công nghiệp, dự án nhà ở xã hội theo các dự án hỗ trợ của Chính phủ.

Theo VNDirect, các ngân hàng quốc doanh như Vietcombank, Vietinbank, BIDV sẽ được hưởng lợi nếu dự thảo này được chính thức thông qua.

"Có thể nói, đây là một biện pháp giúp hỗ trợ đà tăng trưởng tín dụng của nhóm ngân hàng này, trong bối cảnh NIM sẽ giảm khá mạnh. Trong điều kiện lãi suất đảo chiều, lãi suất cho vay sẽ giảm nhanh hơn lãi huy động do các ngân hàng quốc doanh vẫn đang tích cực giảm lãi vay hỗ trợ các doanh nghiệp vay vốn", chuyên gia của VNDirect nhận định.

Trong khi đó, SSI Research thì nhận định, trái ngược với dự thảo có cả những điều khoản nới lỏng và thắt chặt đối với hoạt động kinh doanh trái phiếu doanh nghiệp của các ngân hàng, Thông tư 03 cuối cùng được ban hành chỉ có một điều khoản nới lỏng là các ngân hàng được phép mua lại trái phiếu chưa niêm yết mà ngân hàng đã bán trước đây mà không bị hạn chế về thời gian với điều kiện trái phiếu đó đáp ứng các điều kiện nêu tại Khoản 4 (Thông tư 16).

Bên cạnh đó, bên mua TPDN này từ tổ chức tín dụng phải thanh toán toàn bộ số tiền mua TPDN tại thời điểm TCTD ký hợp đồng bán TPDN cho bên mua trái phiếu và tổ chức phát hành phải được xếp hạng ở mức cao nhất theo quy định xếp hạng tín dụng nội bộ của ngân hàng.

"Một lần nữa, chúng tôi cho rằng thông tư này chủ yếu nhằm giải quyết vấn đề có thể phát sinh từ các trái chủ nhỏ lẻ hoặc để giải quyết vấn đề liên quan đến việc phân phối trái phiếu qua kênh ngân hàng. Với việc mua lại trái phiếu doanh nghiệp, chúng tôi kỳ vọng một phần rủi ro tín dụng sẽ được quay lại bảng cân đối kế toán của các ngân hàng, sau đó có thể được giải quyết thông qua các phương án đàm phán/cơ cấu lại thời hạn theo quy định mới của Thông tư 02", SSI Research bình luận.

Tuy nhiên, SSI Research cũng lưu ý rằng thực tế áp dụng là rất khác nhau tùy thuộc vào khẩu vị rủi ro của từng ngân hàng. Ngoài ra, NHNN vẫn giữ nguyên tiêu chí trong Thông tư 16 là không cho phép ngân hàng mua trái phiếu với mục đích cơ cấu nợ để đảm bảo an toàn, ổn định cho toàn hệ thống.

Do đó, khó có thể trông chờ vào việc ngân hàng giải cứu thị trường trái phiếu doanh nghiệp chỉ thông qua việc cho phép họ mua lại trái phiếu đã bán trong vòng 12 tháng.

×