Đẻ ít, làm nhiều

Bản Chùa là địa phương duy nhất của huyện Cam Lộ có 100% người đồng bào dân tộc Vân Kiều sinh sống. Thời chiến tranh, nơi đây gánh chịu nhiều bom đạn, chất độc hoá học của giặc. Thế nhưng, người dân bản Chùa một lòng theo Đảng, bám trụ quê hương, giúp đỡ cách mạng kháng chiến. Thanh niên đến tuổi là xung phong theo cách mạng, vào du kích, hỗ trợ bộ đội đánh Mỹ.

Năm 1972, Cam Lộ được giải phóng, hòa bình đã trở về với người dân bản Chùa. Từ hoang tàn đổ nát, dân bản cắn răng vượt qua tình cảnh đói cơm nhạt muối buổi đầu tạo lập cuộc sống thời hậu chiến.

Anh Một cho biết, để có một bản Chùa trù phú với đồng xanh, rừng xanh như ngày nay là cả một quá trình với nhiều chông gai, mà trước hết là thay đổi nhận thức của người dân.

Chị Hồ Thị Bê (SN 1988) – chi hội trưởng Hội phụ nữ bản Chùa cho hay, thế hệ trước với tư tưởng “trời sinh voi, sinh cỏ” nên sinh đẻ không có kế hoạch, mỗi nhà có từ 5 đến 8 người con, thậm chí có nhà 10 người con. Cuộc sống khó khăn, nhà lại đông con nên càng túng thiếu, con cái không được ăn học đến nơi đến chốn.

Nghèo khó thì phải siêng năng làm việc, nhưng thế hệ trước lại có tư tưởng khác lạ. Đàn ông người Vân Kiều cho rằng, đã bỏ tiền cưới vợ về thì vợ phải làm việc để phục vụ gia đình. Vì vậy, đàn ông ở bản Chùa trước đây đa phần ở nhà làm việc nhẹ, rảnh rỗi thì tụ tập uống rượu, say xỉn.

Để có cái ăn, người vợ phải vào rừng đào củ mài, hái rau rừng. Với phong tục “phát, đốt cốt, trỉa”, người dân bản Chùa phá, đốt rừng để trỉa lúa trên non, năng suất thấp, thiếu ăn mà hậu quả môi trường rất nặng nề.

Ngồi trong căn nhà khang trang của mình, anh Một hướng đôi mắt ra phía đường nhựa nhớ lại, trước đây từ trung tâm huyện muốn vào bản Chùa với quãng đường hơn 8km phải mất gần một giờ đồng hồ. Những chiếc xe máy, ô tô muốn vào bản Chùa phải vượt sông suối, chồm lên những tảng đá lớn, rung bần bật như nhảy cóc, mỗi khi vượt dốc, xe gầm rú vang cả góc trời. Đó là cảnh tượng vào mùa hè, còn mùa mưa thì “êm đềm” hơn, vì đường lầy lội, chỉ có thể đi bộ, thi thoảng có người trượt chân ngã sõng soài.

Làm sao thay đổi bản Chùa, để người dân có cuộc sống tốt hơn – đó là trăn trở của Đảng bộ, chính quyền huyện Cam Lộ nói riêng, tỉnh Quảng Trị nói chung.

Để trả lời câu hỏi hóc búa đó, chính quyền huyện, tỉnh đã phân công rõ người, rõ việc, trước tiên, quan trọng nhất là đả thông tư tưởng, nhận thức của người dân về việc sinh đẻ có kế hoạch.

Nhờ sự bền bỉ tuyên truyền, giải thích của cán bộ các cấp, đặc biệt là cán bộ cơ sở hội phụ nữ, nông dân…, người dân bản Chùa đã ý thức được phải sinh đẻ có kế hoạch để nuôi dạy con ăn học đàng hoàng. Tình trạng tảo hôn, 14, 15 tuổi đã lấy chồng giảm đáng kể. Đàn ông ở bản Chùa cũng ý thức rằng, sức dài vai rộng thì phải làm trụ cột gia đình, siêng năng làm việc để phát triển kinh tế, thoát nghèo. Nhờ vậy, con em ở bản Chùa được đi học, nâng cao dân trí.

Chị Hồ Thị Bê phấn khởi cho biết, đàn ông thế hệ trước đua nhau nhậu, còn đàn ông thế hệ trẻ bây giờ đua nhau làm việc, yêu thương vợ con. Ngày nay, mỗi gia đình ở bản Chùa chỉ sinh đẻ từ 2 đến 3 con.

“Thay đổi nhận thức là một quá trình dài. 15 năm công tác, tôi rất vui vì đã góp phần vào việc đó” – chị Bê tâm sự.

Thi đua sản xuất giỏi

Anh Một cho hay, 10 năm trước bản Chùa có đến 90% là hộ nghèo, cận nghèo. Giờ đây, bản Chùa có 103 hộ/387 nhân khẩu nhưng chỉ còn 10 hộ nghèo, cận nghèo. Có được sự thay đổi ngoạn mục đó là nhờ sự quan tâm, hỗ trợ của Đảng, Nhà nước với chính sách cho vay vốn ưu đãi để người dân trồng rừng tràm, cao su, chăn nuôi, trồng lúa nước và đặc biệt là làm đường nhựa dẫn vào bản Chùa.

Nhìn về đỉnh Phu Lơ ngạo nghễ tít tắp màu xanh rừng tràm, anh Một cho biết bản Chùa là vùng bán sơn địa, bao quanh là những ngọn đồi cao. Dù đất đai rộng lớn nhưng bị bom đạn tàn phá nên ngày xưa nơi đây chủ yếu là đồi hoang, hố bom chi chít, cộng với việc người dân đốt, phá rừng để trỉa lúa khiến nơi đây càng thêm hoang tàn. Muốn có cái ăn, dân làng bản Chùa làm thuê đủ nghề, vào rừng đốn củi đem bán, rồi liều mạng đi rà tìm phế liệu chiến tranh.

Ở rừng thì phải phát triển lâm nghiệp, cây công nghiệp mới mong thoát nghèo. Với phương châm ấy, chính quyền huyện Cam Lộ đã cử cán bộ về tận bản làng, bằng nhiều cách tuyên truyền, vận động người dân bản Chùa vay vốn ưu đãi của Đảng, Nhà nước để trồng rừng, cao su.

Chị Hồ Thị Liên (SN 1977, trú bản Chùa) kể rằng, năm 1994 chị lập gia đình với anh Hồ Văn Cường (SN 1976). Ra ở riêng, vợ chồng chị nhờ bà con hàng xóm vào rừng cưa gỗ, chặt tre, bứt tranh về dựng căn nhà nhỏ sinh sống. Để nuôi 4 người con, vợ chồng chị phải làm thuê khắp nơi, rồi đi rà tìm phế liệu chiến tranh… nhưng vẫn mãi cái cảnh “chạy ăn từng bữa”.

“Có những cái tết gia đình chỉ có 200.000 đồng mua sắm. Con đau ốm không có tiền đưa đi viện” – chị Liên nhớ lại.

Mãi đến năm 2007, được cán bộ huyện, xã, thôn tuyên truyền, chị Liên mạnh dạn vay 5 triệu đồng mua bò về nuôi. Thấy bò sinh sản tốt, có tiền trả lãi và gốc, chị Liên lại vay nhiều hơn để trồng rừng.

Hiện nay, gia đình chị Liên có 5ha rừng tràm, 3ha cao su, trong đó 1ha cho thu hoạch đã 3 năm; 20 con trâu, bò… Có tiền tích góp, gia đình chị Liên vay thêm 50 triệu đồng từ Ngân hàng chính sách xã hội huyện Cam Lộ xây dựng nhà cửa kiên cố, có nhà vệ sinh sạch sẽ, thoát nghèo bền vững.

Năm 2023, hệ thống thuỷ lợi do Đảng, Nhà nước xây dựng hoàn thành, đưa nước tưới về bản Chùa. Nhờ vậy, gia đình chị Liên chuyển đổi 3 sào (1.500m2) đất trồng cây ngắn ngày sang trồng lúa nước, đảm bảo lương thực.

“Đảng, Nhà nước tạo điều kiện cho vay vốn ưu đãi, lãi suất thấp thì mình phải siêng năng làm việc để thoát nghèo. Ở bất cứ đâu, hoàn cảnh nào, chỉ cần siêng năng, cần cù sẽ có của ăn, của để, không ai nghèo mãi đâu” – chị Liên tâm sự.

Anh Hồ Văn Một cho biết, trước đây đất hoang rất nhiều, còn nay hố bom nhỏ cũng được người dân khai hoang, san lấp để trồng rừng. Ở bản Chùa, nhiều gia đình có từ 5ha đến 15ha rừng, trở nên khá giả. Nhìn hộ này có rừng, trâu, bò…, hộ khác cũng cố gắng vươn lên, phong trào thi đua sản xuất giỏi, thoát nghèo bền vững cứ thế lan toả, tạo sức sống mới cho bản Chùa.

Ông Nguyễn Anh Tuân – Chủ tịch UBND xã Cam Tuyền, cho biết nhìn lại 10 năm về trước sẽ thấy sự đổi thay đáng kinh ngạc, về mọi mặt ở bản Chùa. Tuy còn bộn bề khó khăn nhưng sự phát triển ở bản Chùa đã góp phần rất lớn để xã Cam Tuyền được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới vào năm 2018, và nay đang xây dựng đạt chuẩn nâng cao.

×