Aliza Magen: Nữ Phó Giám đốc duy nhất của Mossad là ai?

Năm 1960, từ Argentina, các điệp viên Mossad đưa về Israel một trong những tên tội phạm chiến tranh Đức Quốc xã khét tiếng nhất, Adolf Eichmann, và bắt đầu tiến hành các cuộc thẩm vấn y. Khi đọc kỹ bản ghi lời khai, Giám đốc Mossad lúc bấy giờ là Isser Harel nhận thấy có những ghi chú viết tay ở bên lề. Ai đó với nét chữ rất cẩn thận đã chỉ ra những điểm không chính xác trong lời khai của Eichmann, lưu ý những biểu hiện lo lắng của y khi bị hỏi một số câu cụ thể, đồng thời nhấn mạnh những chi tiết có thể giúp làm rõ hơn bức tranh đầy đủ của cuộc thẩm vấn. Harel liền ra lệnh tìm người đã viết những ghi chú sắc sảo đó, và ông vô cùng ngạc nhiên khi trước mặt mình là một cô gái trẻ mới 22 tuổi, tên là Aliza Magen.

Lúc bấy giờ, Aliza còn là một tân binh ở Mossad. Nói chung, bà được tuyển mộ để làm phiên dịch vì thông thạo tiếng Anh và tiếng Đức. Nhưng hóa ra, điểm mạnh thực sự của bà chính là năng lực phân tích vượt trội. Sau khi nói chuyện với Aliza và nhận thấy bà có khả năng nhìn thấu bản chất vấn đề, Harel đã yêu cầu bà có mặt tại tất cả các hoạt động điều tra và phiên tòa xét xử Eichmann. Chính Aliza là người phân tích toàn bộ lời khai của tên tội phạm Đức Quốc xã và cả các phần biện hộ của luật sư bào chữa của y.

Aliza nói tiếng Đức như tiếng mẹ đẻ, cha mẹ bà là người Do Thái gốc Đức. Cha của Aliza quyết định chuyển đến Palestine Ủy trị vào năm 1933, ngay sau khi ông, một luật sư nổi tiếng ở Berlin, bị cấm hành nghề tại tòa án theo các đạo luật phân biệt chủng tộc của Đức Quốc xã. Ông cùng vợ định cư tại Jerusalem, nơi Aliza chào đời vào năm 1937. Trong thời gian phục vụ trong quân đội, Aliza đã nhiều lần làm việc với cơ quan tình báo. Sau khi hoàn thành nghĩa vụ, bà được mời gia nhập Mossad.

Nhiệm vụ đầu tiên Aliza tham gia là chiến dịch “Chú hổ con” nhằm tìm kiếm cậu bé Yossele Schumacher bị bắt cóc ở Jerusalem. Cha mẹ của Yossele là những người hồi hương từ Liên Xô, do gặp khó khăn về tài chính nên họ đã tạm thời gửi con cho ông bà nuôi dưỡng. Khi cuộc sống ổn định, họ muốn đón con về nhưng không thể - người ông theo đạo Do Thái cực đoan không muốn cháu mình được nuôi dạy theo lối sống thế tục. Tòa án Tối cao đã ra phán quyết có lợi cho cha mẹ, nhưng khi cảnh sát đến đưa cậu bé đi, người ông chỉ nhún vai: Yossele không có trong nhà. Cảnh sát không tìm được dấu vết gì, và tình hình càng trở nên phức tạp hơn khi phần lớn cộng đồng đứng về phía người ông. Lúc bấy giờ, Mossad buộc phải vào cuộc.

Chiến dịch kéo dài gần 2 năm. Cuối cùng, các điệp viên lần ra dấu vết của Madeleine Feray - nữ công dân Pháp đã cải đạo sang Do Thái giáo và lấy tên Do Thái là Ruth Ben-David. Thật không dễ thuyết phục được Madeleine, cựu thành viên của phong trào Kháng chiến Pháp và rất giỏi che đậy dấu vết. Trong các cuộc thẩm vấn, bà ta lập tức vào vai một phụ nữ Do Thái giáo chính thống, từ chối ngồi một mình với bất kỳ nam giới nào làm việc ở Mossad.

Lúc bấy giờ, Aliza bắt đầu tham gia thẩm vấn. Trong một cuộc đấu trí căng thẳng, Aliza đã khiến nghi phạm phải khai nhận. Thì ra, Madeleine đã làm giả hộ chiếu và cải trang Yossele thành con gái, rồi đưa cậu sang châu Âu và gửi vào một trường dòng. Khi phát hiện các điệp viên Mossad đang lần theo dấu vết, Madeleine lại tiếp tục cải trang Yossele thành một bé gái và lần này đưa cậu sang New York. Chính tại đây, người ta đã  tìm thấy cậu bé, và ít lâu sau, cậu được gặp lại cha mẹ tại Israel trong niềm vui khôn tả.

Hai tuần sau khi từ Paris trở về, Aliza được điều động tham gia chiến dịch “Thanh gươm của Damocles”. Mục tiêu của chiến dịch này là vô hiệu hóa chương trình tên lửa của Ai Cập, trong đó có sự tham gia của các nhà khoa học Đức trước đây từng phát triển vũ khí cho Đức Quốc xã.

Aliza được cử đến thành phố Salzburg, nơi bà đã thuyết phục được Otto Joklik, nhà khoa học Áo nổi tiếng đang cộng tác với người Ai Cập, chuyển sang phía Israel. Ông này tiết lộ rằng Ai Cập đang tìm cách trang bị đầu đạn hóa học và sinh học cho tên lửa, thậm chí còn có tham vọng chế tạo bom nguyên tử từ chất thải phóng xạ. Joklik cũng cung cấp danh sách đầy đủ các nhà khoa học đang tham gia dự án này.

Bằng cách gây sức ép lên một số người trong số họ, Mossad đã thu thập được toàn bộ tài liệu về dự án tên lửa của Ai Cập và chuyển cho chính quyền Đức. Không muốn công khai sự tham gia của công dân Đức vào chương trình phát triển vũ khí Ai Cập, chính phủ Đức đã nhanh chóng buộc các nhà khoa học đó hồi hương. Không còn đội ngũ chuyên gia Đức, Ai Cập gần như ngay lập tức phải chấm dứt dự án tên lửa đầy tham vọng của mình.

Aliza Magen đã tham gia chiến dịch của Mossad nhằm truy tìm và tiêu diệt tên tội phạm Đức Quốc xã Herberts Cukurs, kẻ được mệnh danh là “gã đồ tể Riga”, vì có liên quan đến các vụ thảm sát người Do Thái ở Latvia trong thời kỳ Holocaust. Bà cũng tham gia các chiến dịch “Mùa xuân tuổi trẻ” và “Cơn thịnh nộ của Chúa”, trong đó hàng chục phần tử khủng bố Palestine liên quan đến vụ tấn công các vận động viên Israel tại Thế vận hội Munich năm 1972 đã bị tiêu diệt.

Aliza còn phụ trách chiến dịch đưa "điệp viên nguyên tử” Mordechai Vanunu trở về Israel. Y đã tiết lộ với các nhà báo Anh thông tin về chương trình hạt nhân bí mật của Israel. Bà cũng là người xây dựng chiến dịch “Kim cương” của Mossad nhằm thu giữ chiếc máy bay chiến đấu MiG-21 tiên tiến của Liên Xô, do phi công Iran đánh cắp.  Ngoài ra, bà còn tham gia hàng trăm chiến dịch bí mật khác, nhiều chiến dịch trong số đó, có lẽ, phải mất hàng chục năm nữa chúng ta mới được biết.

Tuy nhiên, hiện nay, có thể khẳng định rằng chiến công lớn nhất của Aliza là phá vỡ định kiến giới tính tại một trong những cơ quan tình báo bí mật bậc nhất thế giới. Ngay từ năm 1975, Aliza đã trở thành Cục trưởng Cục châu Âu của Mossad. Hai năm sau, bà được bổ nhiệm làm Phó Cục trưởng Cục Kế hoạch và Điều phối tác chiến, hay còn gọi là “Tzomet”. Đây là đơn vị lớn nhất chịu trách nhiệm về các hoạt động gián điệp, với nhiều điệp viên thường trú ở nước ngoài, hoạt động dưới vỏ bọc ngoại giao hoặc không chính thức. Các chi nhánh chính của đơn vị này đặt tại Rome và London.

Vào đầu những năm 80 của thế kỷ trước, Aliza trở thành người đứng đầu Tzomet. Lúc bấy giờ, nhiều người trong Mossad hoài nghi về quyết định bổ nhiệm này, vì một trong những nhiệm vụ trọng yếu của đơn vị là tuyển mộ điệp viên Ảrập, những người được cho là sẽ không tuân theo mệnh lệnh của phụ nữ. Nhưng là người từng đích thân đến các thủ đô của những quốc gia thù địch dưới vỏ bọc bí mật để tuyển mộ các nguồn tin quan trọng, Magen đã nhanh chóng chứng minh điều ngược lại.

Sau Tzomet, bà được giao phụ trách Cục Cán bộ của Mossad, và năm 1990, bà được bổ nhiệm làm Phó Giám đốc cơ quan tình báo này - một chức vụ mà trước đó chưa từng có người phụ nữ nào đảm nhiệm, cũng như nhiều chức vụ khác trong sự nghiệp của Aliza Magen. Bà đảm nhiệm chức vụ Phó Giám đốc Mossad dưới thời 3 người đứng đầu cơ quan này: Shabtai Shavit, Dani Yatom và Efraim Halevy.

Theo ông Halevy, nhiều lần Magen đã trực tiếp điều hành Mossad khi ông vắng mặt, kể cả trong “một số tình huống phức tạp”. “Bà đã tự mình đưa ra quyết định. Tôi luôn luôn tin tưởng rằng Mossad đang nằm trong tay một người đáng tin cậy”, - Halevy nói. Aliza Magen nghỉ hưu vào năm 1999, sau khi cống hiến 40 năm cho ngành tình báo Israel.

“Trước đây, rất ít phụ nữ giữ các vị trí lãnh đạo, không phải vì có rào cản nào từ phía Mossad, mà là vì bản thân phụ nữ chưa sẵn sàng thỏa hiệp với những gì công việc đòi hỏi. Mossad luôn tìm kiếm những người phụ nữ có khả năng làm được những điều mà đàn ông không thể. Việc thiếu vắng phụ nữ là do nhiều người trong số họ lựa chọn lập gia đình và sinh con sau khi kết hôn", sau này Magen thừa nhận.

Công việc không cho phép Magen nếm trải niềm hạnh phúc làm mẹ, nhưng cũng không cản trở hạnh phúc riêng tư của bà. Bà gặp người chồng tương lai của mình khi đến chơi nhà bạn gái. Magen thừa nhận rằng bà rất may mắn khi có một người chồng thích nghi với lối sống của bà.

Bà cho rằng một trong những kết quả lớn nhất trong sự nghiệp của mình là số lượng phụ nữ trong hàng ngũ Mossad ngày càng tăng, kể cả ở các vị trí lãnh đạo, và sự bình đẳng hoàn toàn của họ với nam giới.

Bà Aliza Magen là giáo viên của hàng trăm nữ điệp viên. Rất có thể, nhiều học trò của bà hiện đang nắm giữ các vị trí lãnh đạo trong tổ chức này. Tên thật của họ, như trường hợp của Magen, chỉ được giải mật sau khi họ nghỉ hưu. Hiện nay, khoảng 40% cán bộ trẻ của Mossad là phụ nữ,  và phụ nữ cũng chiếm gần 1/3 đội ngũ cán bộ lãnh đạo của cơ quan này.

Aliza Magen qua đời ngày 14/4/2025, hưởng thọ 88 tuổi. Người đứng đầu cơ quan tình báo hiện nay - David Barnea - tuyên bố rằng Aliza Magen là “một trong những trụ cột của Mossad” và đã để lại “dấu ấn không thể phai mờ trong ký ức của nhiều thế hệ cán bộ của cơ quan, những người đã được đào tạo và noi theo tấm gương của bà. Aliza là người chỉ huy đáng kính, tận tụy với công việc, đã cống hiến cả cuộc đời mình cho nền an ninh của Israel và người dân nước này”.

×