Biến trái ớt Khòi bé tí như hạt thóc thành đặc sản OCOP, trai Phú Thọ khiến cả làng phục lăn

Chàng dược sĩ bỏ nghề, quyết làm giàu từ những trái ớt Khòi

Ở xóm Rẽ Vơng, xã Quyết Thắng (Được thành lập trên cơ sở hợp nhất xã Chí Đạo, xã Định Cư và xã Quyết Thắng thuộc huyện Lạc Sơn, tỉnh Hoà Bình cũ), người ta đã quen với hình ảnh anh Bùi Văn Thản (SN 1983) cần mẫn bên những luống ớt xanh mướt. Ít ai biết, để có được cơ ngơi hôm nay, anh Thản đã trải qua một hành trình chẳng mấy dễ dàng.

Học xong ngành dược, anh Thản về quê mở một tiệm thuốc nhỏ. Nhưng cái tiệm thuốc ở vùng cao này cho thu nhập bấp bênh, chẳng đủ trang trải cuộc sống. Mang trong mình suy nghĩ "phi thương bất phú", năm 2005, anh Thản có quyết định khá táo bạo.

"Lúc đó trong tay không có vốn, tôi đánh liều hỏi mượn sổ đỏ của chú ruột đi thế chấp, vay ngân hàng được 10 triệu đồng để mở tiệm tạp hóa. Bố mẹ tôi lo lắm, tiền lớn như vậy nhỡ có bề gì thì không biết xoay xở ra sao", anh Thản nhớ lại.

Cửa hàng tạp hóa dần mang lại nguồn thu ổn định, nhưng bước ngoặt thực sự chỉ đến khi anh nhận ra giá trị từ những trái ớt rừng bé nhỏ mà người dân quê anh vẫn ăn hàng ngày.

"Ớt núi ngâm giấm là món không thể thiếu trong bữa cơm của người Mường chúng tôi. Nó cay thơm đặc trưng, ăn rất giòn. Tôi đi đây đó, thấy bà con mình bày bán mấy lọ măng ớt, ớt giấm tự làm. Tôi chợt nghĩ, tại sao mình không làm nó bài bản, thành một sản phẩm có thương hiệu để bán đi khắp nơi", anh Thản trăn trở.

Nghĩ là làm, anh Thản tìm đến các cụ cao niên trong xóm, học hỏi tỉ mỉ cách làm ớt giấm truyền thống. Những mẻ đầu tiên thất bại, có mẻ mặn chát, có mẻ lại nổi váng. Không nản chí, anh mày mò điều chỉnh, rồi phát hiện ra bí quyết đó là dùng nước cốt chanh tươi kết hợp với muối trắng.

"Chỉ cần ớt xanh hái về, ngâm ngay với muối và nước cốt chanh. Công thức đơn giản vậy thôi nhưng hiệu quả không ngờ. Chỉ hơn một tháng là ớt vàng ươm, giòn tan, để cả hai năm không hỏng mà chẳng cần một giọt chất bảo quản nào", anh Thản bật mí.

Giúp cả làng thoát nghèo, "hái ra tiền" từ trái ớt Khòi

Tìm ra công thức, anh Thản bắt tay xây dựng thương hiệu. Từ vài chục chai bán thử, đến nay mỗi năm xưởng của anh xuất đi hơn 10.000 sản phẩm. Đơn hàng ngày một nhiều, anh Thản lại đối mặt với bài toán - đó là vùng nguyên liệu.

"Cây ớt này mọc dại trên núi thì dễ, nhưng đưa xuống chân núi, xuống ruộng để trồng đại trà thì khá là khó. Đất thấp thì sợ úng, nắng quá cây cũng còi cọc", anh Thản bộc bạch.

Không chịu thua, anh kiên trì vừa trồng, vừa rút kinh nghiệm. "Đất không phụ lòng người", từ vài luống ớt thử nghiệm dưới chân núi, đến nay anh đã phát triển được vùng nguyên liệu rộng khoảng 10ha, tập trung tại xã Quyết Thắng và xã Ngọc Sơn - nơi khí hậu mát mẻ, thổ nhưỡng phù hợp với giống ớt Khòi. Thấy mô hình hiệu quả, anh Thản thành lập Hợp tác xã, liên kết với bà con trong vùng để cùng trồng, cùng hưởng lợi.

Bà Bùi Thị Thao (xóm Duộng Rềnh, xã Quyết Thắng) phấn khởi nói: "Trước mảnh vườn 600m² này chỉ trồng ngô, sắn cho lợn gà ăn thôi. Ba năm nay chuyển sang trồng ớt liên kết với chú Thản, mỗi tháng tôi hái 2-3 lứa. Từ đầu năm đến giờ cũng thu được hơn 10 triệu rồi, hơn trồng ngô sắn nhiều lắm".

Cũng như bà Thao, bà Bùi Thị Thoa lần đầu trồng ớt nhưng bước đầu đã thấy mang lại hiệu quả kinh tế.

"Ngày xưa ai nghĩ lọ ớt giấm nhà nào cũng có mà lại bán được tiền triệu. Năm nay nhà tôi mới trồng thôi mà tháng nào cũng có vài triệu đồng tiền bán ớt. Với dân vùng cao chúng tôi, đó là khoản thu nhập đáng kể lắm rồi", bà Thoa chia sẻ.

Vươn tầm OCOP, mang hương vị Mường đi khắp cả nước

Không chỉ dừng lại ở việc bán hàng nhỏ lẻ, anh Thản quyết tâm nâng tầm cho đặc sản quê hương. Anh đầu tư cải tiến bao bì từ chai nhựa sang lọ thủy tinh sang trọng, dán nhãn mác, có mã QR để truy xuất nguồn gốc. Tên sản phẩm cũng được đổi từ "Ớt núi Phú Lương Thương Thản" thành "Ớt Rẽ Phú Lương" – cái tên đại diện cho cả vùng đất.

Năm 2023, sản phẩm Ớt Rẽ Phú Lương đã được công nhận OCOP 3 sao cấp tỉnh, một sự khẳng định vững chắc cho chất lượng và thương hiệu.

"Có khách ở tận Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh gọi điện đặt hàng rồi giới thiệu cho bạn bè. Có người còn nhờ tôi gửi ra sân bay để họ mang đi làm quà. Những lúc như vậy tôi thấy tự hào lắm. Tôi tin rằng, nếu mình làm tử tế, chỉn chu, sản vật của người Mường không thua kém bất cứ đặc sản nào", anh Thản tự hào nói.

Từ một thứ gia vị phụ, cây ớt Khòi đã trở thành cây trồng chủ lực, giúp nhiều gia đình người Mường có nguồn thu nhập ổn định, vươn lên thoát khỏi cái đói, cái nghèo,mở ra một hướng đi mới cho người dân vùng cao nơi đây.

×