Cần một dự án khẩn cấp để bảo vệ di tích tháp đôi Liễu Cốc nghìn năm tuổi tại Huế

Ngày 8/7, Bảo tàng Lịch sử quốc gia phối hợp với Sở Văn hóa và thể thao TP Huế tổ chức báo cáo kết quả sơ bộ về khai quật khảo cổ giai đoạn 2 di tích quốc gia tháp đôi Liễu Cốc (phường Kim Trà, TP.Huế).

Theo báo cáo, trong khoảng 1,5 tháng khai quật khảo cổ giai đoạn 2 tại di tích quốc gia tháp đôi Liễu Cốc, đoàn khảo cổ đã mở 2 hố khai quật có tổng diện tích 60 m2. Trong đó, hố H1 ở vị trí phía bắc và đông của tháp Nam để làm rõ quy mô, kết cấu và cửa vào tháp Nam, hố H2 ở phía đông của tháp Bắc để làm rõ tiền sảnh và đường vào tháp Bắc.

Bên cạnh đó, đoàn khảo cổ cũng mở 2 hố thăm dò với diện tích 6m2 ở phía bắc của tháp Bắc và phía nam của tháp Nam nhằm tìm vị trí, quy mô, cấu trúc tường bao quanh của khu đền tháp và dấu tích vết đền tháp thứ 3 (nếu có).

Ông Nguyễn Ngọc Chất- Phó trưởng phòng Nghiên cứu sưu tầm- Bảo tàng Lịch sử quốc gia cho biết, về kỹ thuật xây dựng, 2 tháp của di tích đều được xử lý gia cố nền bằng đất sét pha cát, bề mặt đầm chắc bằng đất laterite màu đỏ sẫm. Toàn bộ kiến trúc sử dụng vật liệu chủ yếu là gạch, các lớp gạch lãnh được xây xếp bên ngoài, lõi tường bên trong đa phần là gạch vỡ. Gạch được xếp so le với mạch liên kết là đất sét mịn pha loãng.

Đợt khảo cổ giai đoạn 2 tiếp tục tái khẳng định tháp đôi Liễu Cốc được xây dựng từ thế kỷ 9 đến đầu thế kỷ 10. Trong đó, tháp Bắc được xây dựng trước và tháp Nam xây sau khoảng 10-20 năm.

Kết cấu địa tầng cho thấy 2 tháp gần như không có sự chênh lệch về cao độ, nhưng tháp Nam lại được xây dựng quy mô hơn tháp Bắc khoảng 0,4m và tịnh tiến lệch về phía đông so với tháp Bắc 0,2m.

Các trang trí trên tường của 2 tháp có sự khác biệt về tạo tác trang trí cột, trụ tường và trụ cửa giữa; các đường xoi rãnh ở tháp Nam cầu kỳ và hoàn mỹ hơn tháp Bắc.

Theo ông Nguyễn Ngọc Chất, đến nay, tháp đôi Liễu Cốc là di tích duy nhất ở Việt Nam có 2 đền tháp thờ chính, trong khi thông thường chỉ có 1 hoặc 3 tháp thờ chính.

“Chúng tôi đã có nhiều nghiên cứu về di tích Chăm Pa ở miền Trung, chưa có nơi nào có 2 tháp thờ chính. Các khu vực chịu ảnh hưởng của Ấn Độ giáo hoặc Hindu giáo như ở Java - Indonesia, Ấn Độ, Thái Lan, Malaysia cho đến các vùng văn hóa Óc Eo ở Đông Nam Bộ của nước ta, chưa di tích nào có 2 tháp…”, ông Nguyễn Ngọc Chất cho hay.

Song song với việc làm xuất lộ các dấu tích nền móng kiến trúc tháp Nam, tháp Bắc và tường bao hai bên phía nam và phía bắc, trong đợt khai quật lần này, đoàn khảo cổ cũng thu được 9.380 tiêu bản và mảnh hiện vật. Các tiêu bản và mảnh hiện vật này chủ yếu là các loại vật liệu kiến trúc, trang trí kiến trúc, các mảnh bia, đồ gốm men, đồ sành, đồ đất nung và các mảnh kim loại đồng.

Tại buổi báo cáo kết quả khai quật khảo cổ giai đoạn 2, một số nhà nghiên cứu đề xuất cần có các giải pháp để đảm bảo an toàn cho di tích tháp đôi Liễu Cốc sau khi khảo cổ.

Nhà nghiên cứu Nguyễn Xuân Hoa (nguyên Giám đốc Sở Văn hóa- thông tin TP.Huế) đề nghị ngành văn hóa và chính quyền địa phương cần đề xuất một dự án mang tính khẩn cấp để bảo vệ di tích quốc gia tháp đôi Liễu Cốc.

Theo ông Nguyễn Xuân Hoa, nếu không một dự án mang tính khẩn cấp, nguy cơ thành quả đã khảo cổ, bảo vệ đối với di tích tháp đôi Liễu Cốc bị phá hủy do mưa lũ là rất lớn.

Ông Nguyễn Xuân Hoa cũng đề nghị phường Kim Trà cần tính toán, cân nhắc không cho phép người an táng và xây dựng kiên cố lăng mộ ở xung quanh di tích này, nhằm để trong tương lai tạo ra không gian di sản văn hóa của địa phương.

Theo ông Phan Thanh Hải - Giám đốc Sở Văn hóa và thể thao TP Huế, 2 đợt khai quật khảo cổ vừa qua chỉ chiếm khoảng 6% diện tích quy hoạch của khu di tích tháp đôi Liễu Cốc. Thời gian tới Sở Văn hóa và thể thao sẽ phối hợp với một số đơn vị liên quan xây dựng phương án tiếp tục mở rộng khai quật làm rõ hơn toàn bộ cấu trúc của các tháp, làm rõ các thông tin chưa rõ hoặc còn nghi ngờ.

Theo ông Hải, di tích quốc gia tháp đôi Liễu Cốc xây dựng từ cuối thế kỷ 9 đến đầu thế kỷ 10, hiện nay nhiều viên gạch, chất liệu xây dựng tháp đã bị mủn mục. Địa phương sẽ xây dựng phương án chi tiết để bảo tồn phát huy giá trị di tích, trước mắt là xây dựng nhà che để đảm bảo an toàn cho di tich trước điều kiện thiên tai khắc nghiệt.

Tháp đôi Liễu Cốc là một công trình kiến trúc tôn giáo đặc trưng của người Chăm, ước khoảng 1.000 năm tuổi. Đây là di tích kiến trúc nghệ thuật có nhiều giá trị, đánh dấu một giai đoạn phát triển trong lịch sử, văn hoá dân tộc Việt Nam nói chung, dân tộc Chăm nói riêng.

Năm 1926, di tích Tháp đôi Liễu Cốc đã được Viện Viễn Đông Bác Cổ nghiên cứu và xếp hạng là cổ tích trong toàn cõi Việt Nam và Đông Dương thời bấy giờ. Năm 1994, di tích được Bộ trưởng Bộ Văn hoá - Thông tin xếp hạng Di tích kiến trúc - nghệ thuật cấp quốc gia. Do tác động của thời gian, chiến tranh cùng sự khắc nghiệt của khí hậu miền Trung, di tích Tháp đôi Liễu Cốc bị xuống cấp nghiêm trọng...

×