Chiến sự Nga -Ukraine rút cạn tiền tài trợ từ các cuộc khủng hoảng khác, đẩy giá lương thực toàn cầu lên cao

Với hơn 38,3 triệu người bị mất an ninh lương thực trên khắp Tây Phi, gần như tất cả họ ở sáu quốc gia có khu vực Sahel tiếp giáp với sa mạc Sahara, nhưng chỉ có 1,3 tỷ USD trong số 3,8 tỷ USD cần thiết đã được đảm bảo tính đến cuối tháng 6, Kader Issaley, giám đốc hoạt động thuộc Liên minh Hành động Y tế Quốc tế cho biết, trích dẫn các số liệu mới nhất có sẵn.

Issaley nói trong một cuộc phỏng vấn: "Có sự mệt mỏi từ các nhà tài trợ. Ở phía tây bắc Nigeria và Niger, cuộc khủng hoảng này là tồi tệ nhất kể từ năm 2005", ông nói. Nạn đói ở Sahel là một trong những nạn ít được chú ý nhất ở châu Phi trong năm nay với lục địa bị bao vây bởi đợt hạn hán tồi tệ nhất trong 4 thập kỷ ở vùng xung đột Ethiopia và sự thất bại của 4 mùa mưa liên tiếp ở Madagascar.

Cuộc chiến Nga - Ukraine đã làm gia tăng thêm những tai ương của lục địa này

Bên cạnh việc rút cạn tiền tài trợ từ các cuộc khủng hoảng khác, chiến sự Nga-Ukraine đã đẩy giá lương thực toàn cầu lên cao, vì Nga và Ukraine là những nguồn cung cấp ngũ cốc và dầu thực vật chính, đồng thời gây ra tình trạng thiếu phân bón trên toàn thế giới. Điều đó, theo Issaley nói, có thể có nghĩa là năm tới thậm chí còn tồi tệ hơn vì khoản viện trợ trên toàn Sahel có thể sẽ giảm thêm nữa.

Issaley cho biết, trong khi nhu cầu nhân đạo của Ukraine đã được đáp ứng, số tiền trao cho Sahel đã giảm từ 1,8 tỷ USD tính vào cuối tháng 6 năm ngoái xuống còn 1,3 tỷ USD cuối tháng 6 năm nay, Issaley, người đứng đầu tổ chức có hơn 1.200 người làm việc tại sáu quốc gia Sahel - Nigeria, Chad, Niger, Burkina Faso, cho biết trong một tuyên bố.

Trong khi đó, Boko Haram và các tay súng Nhà nước Hồi giáo ở đông bắc Nigeria, băng cướp ở tây bắc đất nước và cuộc xung đột với các chiến binh Hồi giáo trên khắp Niger, Mali và Burkina Faso đã khiến các nhà tài trợ mệt mỏi và có những nỗ lực cứu trợ phức tạp. Ông nói, việc phân phối thực phẩm và y tế rất khó khăn, và các nhân viên cứu trợ nước ngoài có thể dễ dàng nhận ra họ dễ là mục tiêu của các chiến binh bắt cóc họ để đòi tiền chuộc.

Ông nói: "Đã đến lúc giải quyết dứt điểm tình hình". Cuộc khủng hoảng hiện đã lên đến đỉnh điểm với lượng lương thực dự trữ cạn kiệt. Ông nói, số trẻ em bị suy dinh dưỡng đã tăng lên 6,3 triệu từ 4,9 triệu vào cùng thời điểm năm ngoái.

Đông Phi phải đối mặt với nạn đói tồi tệ nhất trong nhiều thập kỷ

Một thảm họa nhân đạo khác đang diễn ra ở Đông Phi, khu vực đang hứng chịu đợt hạn hán tồi tệ nhất trong ít nhất bốn thập kỷ. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, hơn 80 triệu người ở Somalia, Ethiopia, Kenya, Sudan, Nam Sudan, Uganda và Djibouti đang bị mất an ninh lương thực, và gần một nửa trong số họ đang phải bán tài sản của mình để có ăn.

Với việc các nhà dự báo nhận thấy nguy cơ nạn đói xảy ra cao, do không mùa mưa thứ năm liên tiếp và dòng viện trợ giảm so với những gì cần thiết, khu vực này có nguy cơ xảy ra nạn đói ngang bằng - hoặc thậm chí tồi tệ hơn - một nạn đói mà Ethiopia đã trải qua trong những năm 1980 và cướp đi sinh mạng ước tính khoảng 1 triệu người.

Tình hình hiện tại thảm khốc như thế nào?

Suy dinh dưỡng đã phổ biến, đặc biệt là ở trẻ em, hàng triệu trẻ em cần được điều trị. Hàng triệu con gia súc đã chết, những vùng đất trồng trọt rộng lớn bị tàn phá và các cộng đồng nông thôn bị chia cắt khi các gia đình di cư để tìm kiếm thức ăn và chăn thả gia súc.

Nhiều bậc cha mẹ không đủ khả năng cho con đi học, tỷ lệ bỏ học đã tăng vọt và có báo cáo về việc các bé gái dưới 9 tuổi bị gả lấy chồng để trả của hồi môn hoặc để giảm bớt áp lực kinh tế cho các hộ gia đình.

Trong khi châu Âu, một số khu vực của Hoa Kỳ và các khu vực khác cũng đang trải qua hạn hán nghiêm trọng, nhưng họ được trang bị tốt hơn để đối phó với hậu quả so với các quốc gia châu Phi vốn thiếu thốn tiền mặt.

Biến đổi khí hậu đã dẫn đến các kiểu thời tiết khắc nghiệt, và các quốc gia trên khắp châu Phi ngày càng phải đối mặt với hạn hán và lũ quét. Đại dịch Covid-19 và cuộc tấn công của Nga vào Ukraine đã làm gia tăng thêm những tai ương của lục địa này, khiến việc kiếm nguồn cung cấp thực phẩm, nhiên liệu và phân bón trở nên đắt đỏ và khó khăn hơn.

Liên Hợp Quốc cho biết một phần của Somalia sẽ bị đói vào cuối năm nay

Liên Hiệp Quốc cho biết "nạn đói đã đến gần" ở Somalia với "dấu hiệu cụ thể" nạn đói sẽ xảy ra vào cuối năm nay ở khu vực phía nam Vịnh. Điều này nằm trong một tuyên bố chính thức về nạn đói vì hàng nghìn người đang chết trong trận hạn hán lịch sử cùng ảnh hưởng của cuộc chiến ở Ukraine khiến mọi thứ trở nên tồi tệ hơn.

Giám đốc nhân đạo của Liên hợp quốc Martin Griffiths nói với các phóng viên rằng, ông đã "sốc đến tận xương tủy trong những ngày qua" trong chuyến thăm đến Somalia, nơi ông nhìn thấy những đứa trẻ chết đói và quá yếu không còn sức để khóc.

Hơn 850.000 người đang ở trong các khu vực bị ảnh hưởng, với hàng chục nghìn người khác sẽ tiếp tục lâm vào cảnh đó trong những tháng tới, theo chuyên gia của Liên Hợp Quốc. Vốn dĩ, tình trạng nạn đói là tình trạng thiếu lương thực với tỷ lệ tử vong đáng kể do đói hoàn toàn hoặc suy dinh dưỡng kết hợp với các bệnh như dịch tả hoành hành.

Cuộc chiến Nga - Ukraine được coi là một thảm họa đối với Somalia, quốc gia đang bị thiếu hụt viện trợ nhân đạo do các nhà tài trợ quốc tế tập trung vào châu Âu. Somalia khai thác ít nhất 90% lúa mì từ Nga và Ukraine trước chiến tranh và nay đã bị ảnh hưởng nặng nề bởi tình trạng khan hiếm và giá lương thực tăng mạnh.

Griffiths nói: "Ukraine đã chiếm giữ câu chuyện này".

Các gia đình đói khổ ở Somalia đã phải vất vả trong nhiều ngày hoặc nhiều tuần qua địa hình khô cằn để tìm kiếm sự hỗ trợ. Nhiều người trong gia đình mất đi phải bị chôn cất dọc đường. Ngay cả khi họ đến các trại bên ngoài khu vực đô thị, họ vẫn không tìm thấy được sự giúp đỡ.

Những trại của họ bị cái chết reo rắc, khiến các nhân viên cứu trợ rơi nước mắt

Tại một khu trại bên ngoài thủ đô Mogadishu, Fadumo Abdi Aliyow đã cho phóng viên tờ Associated Press xem phần mộ của hai con trai nhỏ của cô bên cạnh ngôi nhà tạm của họ. Bệnh tật đã lấn át cơ thể suy nhược của chúng. Một đứa trẻ được 4 tuổi. Đứa trẻ kia được 8 tháng tuổi.

"Tôi muốn chết trước khi để người khác có thể chôn cất tôi", Aliyow nói. Một cư dân khác trong khu trại gồm 1.800 gia đình, Samey Adan Mohamed, cho biết bữa ăn cuối cùng mà cô và tám đứa con ăn là cơm một ngày trước. Hôm nay, họ chỉ có nước trà.

Những trại của họ bị cái chết reo rắc, khiến các nhân viên cứu trợ rơi nước mắt. Phó giám đốc khu vực của UNICEF Rania Dagash cho biết: "Tôi không thể thoát ra khỏi đầu mình những gò đất nhỏ bé đánh dấu những ngôi mộ của trẻ em. Tôi đến từ vùng này và tôi chưa bao giờ thấy điều đó tồi tệ như vậy".

Thật bi thảm, vào thời điểm nạn đói được công bố, thì đã quá muộn

Một tuyên bố chính thức về nạn đói có thể mang lại nguồn tài trợ rất cần thiết. Nhưng "thật bi thảm, vào thời điểm nạn đói được công bố, thì đã quá muộn", đại diện Chương trình Lương thực Thế giới của Liên Hợp Quốc cho biết.

"Đây không phải là sự lặp lại của nạn đói năm 2011. Nó còn tồi tệ hơn nhiều", cơ quan nhân đạo của Liên Hợp Quốc cho biết vào tuần trước. Ít nhất 730 trẻ em đã chết tại các trung tâm dinh dưỡng trên khắp Somalia, và hơn 213.000 người có "nguy cơ sắp xảy ra".

"Bạn có cảm giác như đang nhìn vào khuôn mặt của cái chết", Giám đốc điều hành Mercy Corps, Tjada McKenna nói với hãng thông tấn AP sau khi đến thăm thành phố Baidoa bị tàn phá nặng nề. McKenna, người đã chứng kiến nhiều trẻ nhỏ và phụ nữ mang thai, cho biết không có đủ thực phẩm trị liệu để điều trị chứng suy dinh dưỡng nghiêm trọng.

Ethiopia, Kenya và Somalia đang đứng trước bờ vực của một thảm họa nhân đạo chưa từng có

Đồng thời, nguồn tài trợ viện trợ đã giảm hơn 60% so với đợt ứng phó với đợt hạn hán trước đó của Somalia vào năm 2017, quản trị viên USAID Samantha Power cho biết vào tuần trước, lưu ý rằng "mức độ tuyệt vọng và tàn phá" chưa từng thấy trong sự nghiệp của cô.

Còn Giám đốc trung tâm dự báo khí hậu khu vực, Guleid Artan, cho biết: "Đáng buồn thay, chúng tôi đang bước vào mùa mưa thất bại thứ năm liên tiếp. Ở Ethiopia, Kenya và Somalia, chúng tôi đang đứng trước bờ vực của một thảm họa nhân đạo chưa từng có".

Artan nói với tờ AP, lượng mưa trong mùa thất bại từ tháng 3 đến tháng 5 năm nay đạt mức thấp nhất trong vòng sáu thập kỷ qua. Do tính chất xa xôi của hạn hán ở Somalia, và với một số khu vực bị ảnh hưởng nặng nề dưới sự kiểm soát của nhóm cực đoan al-Shabab vốn thù địch với các nỗ lực nhân đạo, không ai biết có bao nhiêu người đã chết - hoặc sẽ chết trong những tháng sắp tới.

Huỳnh Dũng -Theo Bloomberg

×