Một ngày trung tuần tháng 10/2022, trong tiết trời se se lạnh của vùng đất "nắng và gió", chúng tôi theo Quốc lộ 27 từ trung tâm TP. Phan Rang-Tháp Chàm khoảng 10km về hướng Đà Lạt, để với chùa Thiên Lâm (còn gọi là Tổ đình Sắc Tứ Thiền Lâm Tự).

Theo ghi nhận của chúng tôi, chùa Thiền Lâm nằm ven con sông Dinh thơ mộng, bên một cánh rừng nhỏ dưới chân núi Ngỗng, thuộc thôn Đắc Nhơn, xã Nhơn Sơn, huyện Ninh Sơn (Ninh Thuận). Có thể nói, không gian và cảnh quan "sơn thủy hữu tình" nơi đây thật thanh bình, yên ả... 

Chùa Thiền Lâm hơn 230 tuổi 

Chị Thanh Mai- một du khách đến từ TP.HCM cho biết, đây là lần đầu tiên chị đưa gia đình đến đây. Trước đó, mấy lần gia đình chị đi du lịch tắm biển ở Vịnh Vĩnh Hy nhưng không biết có ngôi chùa cổ này. Lần nay cho thông tin nên chị đưa cả gia đình hơn 10 người đến chùa Thiền Lâm lễ Phật, cầu an...

"Vừa bước vào cổng chùa, chúng tôi cảm nhận được không gian yên tĩnh, thanh tịnh với những hàng cây xanh mát xõa bóng lên mái chùa đã nhuốm màu rêu phong. Tôi rất ấn tượng khi thấy 2 cây bồ đề cổ thụ sừng sững, uy nghi trên lối dẫn vào chánh điện. Tôi cũng bất ngờ khi biết ngôi chùa và 2 cây bồ đề này đã có có tuổi đời hơn 230 năm...", chị Thanh Mai chia sẻ.

Còn anh Trần Tâm- du khách từ Lâm Đồng xuống viếng chùa cảm nhận: "Mùi thơm của hương trầm từ chánh điện chùa Thiền Lâm tỏa ra, cộng với tiếng đại hồng chung ngân vang  vang, chúng tôi cảm thấy như trút bỏ hết mọi ưu phiền của cuộc sống, cảm thấy mình như trẻ lại mấy tuổi...".

Theo tư liệu Phật giáo tỉnh Ninh Thuận, người khai sơn chùa Thiền Lâm là Tổ Liễu Minh (hiệu Đức Tạng) đời thứ 37 thuộc dòng Lâm Tế Chánh Tông. Tính đến nay, chùa đã trên 230 tuổi đã từng được Vua Bảo Đại sắc phong "Sắc Tứ Thiền Lâm Tự" vào năm 1941.

Theo đó, vào cuối Thế kỷ XVII, tức năm Kỷ Dậu (1789), Tổ Liễu Minh theo phong trào di dân lập ấp của chúa Nguyễn, từ miền Trung vào Nam vân du hóa đạo, truyền bá Phật pháp.

Khi ngang qua vùng đất Ma Nương (nay gọi là thôn Đắc Nhơn), nhận thấy phong cảnh hữu tình, đất đai phì nhiêu nên Tổ Liễu Minh đã dừng chân lưu lại lập thảo am để tu hành. Lúc bấy giờ chùa được xây dựng đơn sơ với thiết kế theo mô hình chữ "khẩu" có mặt quay về Đông bao gồm Chánh điện, phương trượng...

Thời điểm này chùa lấy tên là chùa Bồ Đề, với mục đích gieo trồng hạt giống Bồ Đề, làm nền tảng đạo đức cho số lưu dân. Nhưng sau đó đổi lại là chùa Thiền Lâm như ngày nay, 

Tổ Liễu Minh ra sức đem giáo lý và tinh thần từ bi - hỷ xả - cứu khổ - cứu nạn của Phật giáo đến với đời sống sinh hoạt của người dân địa phương. Đồng thời, ngài cũng quy tụ nhiều lưu dân và vận động khai hoang đất đai, mở rộng vùng đất trù phú trãi dài từ Tháp Chàm đến Đồng Mé (một phần lớn của huyện Ninh Sơn ngày nay) để làm nông nghiệp, lấy lương thực phục vụ đời sống người dân.

Vào năm Gia Long thứ 7 (1808), Tổ Liễu Minh đã vận động tín đồ phật tử khắp vùng chung tay kiến thiết chùa Thiền Lâm và cho đúc Đại Hồng Chung(chuông đồng) có đường kính 0,4m cao gần 1m, có khắc dòng chữ Hán nổi: "Thiền Lâm trụ trì Liễu Minh, hiệu Đức Tạng" và hàng chữ Hán chìm: "Kiến tạo năm Mậu Thìn". 

Hiện nay, chuông đồng vẫn còn ở chùa Thiền Lâm và thanh âm hàng ngày vẫn ngân vang trong mỗi sáng, chiều về...

Trải qua nhiều chư vị tổ truyền, đến Thiền sư Bảo Tạng, húy Hải Bình đảm nhiệm trụ trì thứ 7 của chùa và bắt đầu đại trùng tu chùa Thiền Lâm lần thứ nhất năm 1854. Thời điểm này, chùa dùng vật liệu chính là các loại gỗ quý được chuyển từ phủ Bình Thuận ra. Kể từ đó chùa Thiền Lâm có mặt hướng về phía Nam như ngày nay.

Sau này, cố Hòa thượng Huyền Tân (trụ trì thứ 12 của chùa Thiền Lâm) cũng đã cho trùng tu chùa lần thứ 2 (1959), chánh điện được nới rộng thêm gian trước và xây dựng nhiều công trình phụ khác.

Trải qua thời dài do mối mọt tàn phá, một số cây gỗ dần xuống cấp, ngày 13/6/1996, một phần chánh điện bất ngờ đổ sập. Việc này kéo theo nhiều công trình phụ trợ khác cũng bị ảnh hưởng theo. Sau sự cố này, chùa được tái tạo lại với nhiều công trình kiến trúc mới dựa trên kiến trúc của của chùa...

Hiện nay chùa Thiền Lâm vẫn còn lưu giữ nhiều cổ vật thờ cúng như chuông Đại Hồng Chung, lư hương, chén bát thờ cúng và một số giấy tờ ruộng đất cùng nhiều kinh, sách cổ viết bằng chữ Hán, chữ Chăm và chữ Việt có từ thời Gia Long thứ 8 (1809).

Chùa Thiền Lâm - cái nôi Phật giáo Ninh Thuận

Sau thời gian khai sơn chùa Thiền Lâm, Tổ Liễu Minh-Đức Tạng tiếp tục khai mở đạo tràng, tiếp Tăng độ chúng, tích cực hoằng hóa độ sanh, Ngài không phân biệt người vùng miền và Chăm-Việt, bởi thế, khắp mọi nơi, ai ai cũng quý mến và quy hướng về Ngài.

Từ đó, chùa Thiền Lâm trở thành trung tâm hành đạo hưng thịnh, đào tạo nhiều danh Tăng tài đức, cống hiến nhiều bậc cao Tăng với sự nghiệp hoằng pháp lợi sanh, có uy tín với đạo và đời qua các thời kỳ lịch sử.

Trong đó, phải kể đến Tổ Hải Bình-Bảo Tạng và Hòa Thượng Huyền Tân. Cụ thể, Tổ Hải Bình-Bảo Tạng trụ trì thứ 7. Ngoài việc kiến thiết chùa Thiền Lâm, ngài còn làm tốt vai trò truyền giáo, khai sơn phá thạch ở nhiều địa phương khác như: chùa Linh Sơn ở núi Cà Đú-Ninh Thuận, chùa Trà Cang-Ninh Thuận, chùa Linh Sơn-Vĩnh Hảo (Bình Thuận), chùa Cổ Thạch ở Tuy Phong (Bình Thuận) và các chùa khác như: chùa Bửu Long, chùa Châu Viên, chùa Ngọc Tuyền trên núi Kỳ Vân ở phái nam vùng biển Long Hải, tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu.

Từ đó, chùa Thiền Lâm trở thành cơ sở giáo dục cho tông môn, được xem là Phật học viện đầu tiên của tỉnh Ninh Thuận. Những đệ tử của ngài xuất thân từ Tổ đình có không ít vị là những bậc cao tăng, đức trí vẹn toàn, có nhiều đóng góp tích cực cho sự phát triển Phật pháp và phục vụ dân tộc.

Từ ngôi một ngôi chùa Thiền Lâm ban đầu, đến nay toàn tỉnh Ninh Thuận đã có đến hơn 120 tổ đình, thiền viện, chùa, niệm phật đường và tịnh xá.

Giữ gìn phát huy tông phong chùa Thiền Lâm

Trải qua hơn 230 năm thăng trầm của lịch sử, chùa Thiền Lâm đã được trùng tu ngày càng khang trang và ngày càng đông phật tử cùng du khách vãn cảnh, lễ Phật. 

Trước sân hiện vẫn còn hai cây bồ đề cổ thụ tỏa cành xanh rợp trước cổng tam quan. Theo những người cao tuổi ở thôn Đắc Nhơn, cặp bồ đề đại thụ này đã lớn lên cùng với "tuổi tác" của chùa Thiền Lâm. Đường kính của cặp bồ đề này khoảng gần 4 mét (khoảng 20 người lớn dang tay ôm mới giáp vòng). 

Trong khuôn viên ngôi cổ tự, phía trước Chánh điện được trồng nhiều cây xanh trải dài ra tận bờ sông Dinh, tạo cảnh quan xanh rợp bóng mát khiến phật tử xa gần đến chùa đều thích thú...

Thượng tọa Thích Hạnh Tú, trụ trì tổ đình Sắc Tứ Thiền Lâm Tự hiện nay cho biết, vào năm Bảo Đại thứ 16 (1941), Vua Bảo Đại đã phong Sắc tứ, từ đó có chùa mang tên "Sắc Tứ Thiền Lâm Tự" như ngày nay.

"Hiện nay, sắc phong bằng tiếng Hán của vua Bảo Đại vẫn còn lưu giữ và được trưng bày trong chánh điện của chùa. Việc này như để nhắc nhở các chư tăng của chùa tiếp tục kiến thiết và bảo tồn song song với nhau, phát huy tông phong, tiếp tăng độ chúng, đưa Phật giáo tỉnh nhà nói chung ngày càng phát triển...", Thượng tọa Thích Hạnh Tú cho biết.

×