Chuyên gia dự báo: Diễn biến mưa lớn và các hình thức thiên tai cực đoan trong thời gian tới có gì đặc biệt?

Chia sẻ với báo chí, ông Mai Văn Khiêm, Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia cho thấy, tổng lượng mưa tại nhiều khu vực như Việt Bắc, Bắc Trung Bộ và Nam Bộ đang cao hơn trung bình nhiều năm từ 15–30%, thậm chí có nơi lên tới hơn 80% như tại Bái Thượng (Thanh Hóa).

Hiện nay, khu vực Bắc Bộ đang bước vào một đợt mưa lớn, dự kiến sẽ kéo dài đến hết ngày 31/5, với dòng chảy đổ về các hồ thủy điện lớn như Lai Châu, Sơn La, Hòa Bình đều tăng mạnh. Trên các sông Thao, sông Lô và các sông nhỏ ở Bắc Bộ, Thanh Hóa có khả năng xuất hiện một đợt lũ với biên độ từ 2–5m, kèm theo nguy cơ sạt lở đất, lũ quét và ngập úng ở vùng trũng.

Dự báo dài hạn cho thấy mưa lớn sẽ tiếp tục gia tăng trong các tháng 6–8 tại Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ, Tây Nguyên và Nam Bộ. Riêng Trung Bộ sẽ có gia tăng lượng mưa trong giai đoạn từ 9–12/2025. Trong khi đó, nắng nóng vẫn tiếp tục duy trì ở Bắc Bộ và Trung Bộ, gây áp lực lớn lên công tác điều tiết nước và đảm bảo an toàn hồ chứa.

Dự báo xu hướng thiên tai từ nay đến hết năm 2025: Bão/ATNĐ: Số lượng bão/áp thấp nhiệt đới trên Biển Đông ≈ trung bình nhiều năm: 11-13 cơn (5-6 cơn ảnh hưởng đất liền). ENSO & Mưa: ENSO: Trung tính → Ít khả năng mưa bão dồn dập. Mưa vừa, to: Tập trung từ 6-8/2025 (Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ, Tây Nguyên, Nam Bộ). Trung Bộ: Tăng mưa từ 9-12/2025 (Trung Bộ). Nắng nóng: Giảm tại Tây Nguyên, Nam Bộ từ 6/2025; Duy trì tại Bắc Bộ, Trung Bộ đến 8/2025 → giảm từ 9/2025.

Trước những diễn biến phức tạp của thời tiết và nguy cơ thiên tai cực đoan gia tăng, theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Hoàng Hiệp, từ đầu năm 2025 đến nay, thiên tai tại Việt Nam tiếp tục có những diễn biến bất thường. Các bản tin dự báo dài hạn nhìn chung khá chính xác, tuy nhiên, trong ngắn hạn và quy mô cục bộ, các hiện tượng thời tiết lại rất khó lường. Những trận mưa lớn bất ngờ ở Hà Tĩnh hay TP. Hồ Chí Minh là minh chứng rõ nét cho tính cực đoan của khí hậu hiện nay.

Một điểm đáng lưu ý là dù tổng lượng mưa cả năm không quá cao, song xu hướng mưa lớn, tập trung cục bộ lại gia tăng, làm tăng nguy cơ sạt lở, lũ quét và ngập lụt ở vùng trũng thấp. Thứ trưởng nhấn mạnh, các cơ quan chuyên môn cần phối hợp chặt chẽ để kịp thời tham mưu cho công tác chỉ đạo, điều hành, giảm thiểu tối đa thiệt hại, đặc biệt là trong công tác vận hành hồ chứa và cảnh báo sớm.

Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp đề nghị Cục KTTV, Trung tâm Dự báo KTTV quốc gia cập nhật các bản tin theo đúng quy định, cố gắng có những bản tin dự báo ở độ chính xác cao trước 3-6 tiếng. Đây là yếu tố quan trọng nhằm giảm thiệt hại trước những đợt mưa bất thường.

Mưa cực đoan dẫn đến nguy cơ sạt lở rất cao. Trong bối cảnh chính quyền 2 cấp, trước mắt khi chưa rõ chính quyền các xã, Cục cần có phương án truyền tin ngay cho cấp huyện ở những vùng khẩn cấp sau khi có thông tin mưa cực đoan.

Thứ trưởng cũng yêu cầu Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi nhắc nhở các địa phương xử lý ngay những trục trặc ở tất cả các hồ có cửa van, rà soát, đảm bảo an toàn tuyệt đối các hồ chứa. Đây là yêu cầu cấp thiết trong bối cảnh mưa lớn cực đoan có thể xảy ra ở bất cứ khu vực nào.

Diễn biến thời tiết ngày càng cực đoan: 8 tỉnh đang có nguy cơ lũ quét, sạt lở đất

Theo Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, từ đêm 29/5 đến sáng 30/5, nhiều nơi ở tây Bắc bộ, Bắc Trung bộ và Nam bộ đã có mưa lớn, một số nơi có mưa rất lớn.

Lượng mưa đo từ 19 giờ ngày 29/5 đến 3 giờ ngày 30/5 cao nhất tại Mường Típ (Nghệ An) lên tới 161,8 mm; tại Phước Hòa (Bà Rịa - Vũng Tàu) 114,6 mm; Thông Bình (Đồng Tháp) 110,4 mm; Phì Nhừ (Điện Biên) 71,5 mm; Phong Phú (Hòa Bình) 78,8 mm; Yên Cát (Thanh Hóa) 132,2 mm.

Dự báo thời tiết hôm nay, nhiều vực tại phía tây Bắc bộ và Bắc Trung bộ tiếp tục có mưa rào và giông, lượng mưa phổ biến từ 15 - 30 mm, có nơi mưa lớn trên 80 mm. 2 khu vực này vẫn có khả năng xảy ra những trận mưa cục bộ cường suất lớn, lượng mưa trong 3 giờ trên 80 mm gây ngập lụt cục bộ.

Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia cảnh báo, trong sáng nay, các tỉnh Lai Châu, Điện Biên, Sơn La, Hòa Bình, Lào Cai, Yên Bái tiếp tục có mưa lớn từ 20 - 50 mm, có nơi trên 70 mm. Ở Bắc Trung bộ, các tỉnh Thanh Hoá, Nghệ An có mưa từ 40 - 70 mm, có nơi mưa lớn trên 90 mm.

Hiện nay, mưa lớn xảy ra nhiều nơi tại 8 tỉnh nói trên, mô hình độ ẩm đất cho thấy một số khu vực đã gần bão hòa hoặc đạt trạng thái bão hòa.

Trong hôm nay, nhiều khu vực ở 8 tỉnh Lai Châu, Điện Biên, Sơn La, Hòa Bình, Lào Cai, Yên Bái, Thanh Hóa và Nghệ An có nguy cơ xảy ra lũ quét, sạt lở đất.

Cũng theo Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, vùng áp thấp trên Biển Đông đã suy yếu nhưng vẫn có tác động làm gió mùa tây nam hoạt động mạnh lên, gây ra mưa lớn ở đất liền Tây nguyên và Nam bộ.

Dự báo trong ngày và đêm nay, Tây nguyên và Nam bộ có mưa rào và giông rải rác, cục bộ có nơi mưa to với lượng mưa từ 10 - 30 mm, một số nơi có mưa lớn trên 50 mm. Mưa thường xảy ra vào buổi chiều và tối.

Thủ tướng yêu cầu tập trung ứng phó nguy cơ mưa lớn, sạt lở đất, lũ quét và chủ động phòng chống thiên tai

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ký Công điện số 76/CĐ-TTg ngày 28/5/2025 yêu cầu các bộ ngành, địa phương tập trung ứng phó nguy cơ mưa lớn, sạt lở đất, lũ quét và chủ động phòng chống thiên tai trong thời gian tới.

Từ đầu năm 2025 đến nay, thiên tai đã làm 29 người chết và mất tích, 67 nhà bị sập đổ, 2.342 nhà bị tốc mái, hư hại. Trong tháng 5 năm 2025 đã xuất hiện nhiều đợt mưa lớn (đặc biệt là đợt mưa lớn lịch sử trong tháng 5 trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh vừa qua), gây sạt lở đất, lũ quét, ngập lụt cục bộ ở một số địa phương, thiệt hại về người, tài sản, ảnh hưởng lớn đến sản xuất và sinh hoạt của Nhân dân.

Hiện nay, chuẩn bị mùa mưa bão, nguy cơ xảy ra thiên tai, bão, lũ, ngập lụt, sạt lở đất, lũ quét ở mức cao. Theo dự báo của Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, chiều tối ngày 28 đến ngày 30 tháng 5 năm 2025 có thể xảy ra đợt mưa vừa, mưa to, có nơi mưa rất to (cục bộ có nơi trên 250mm), nguy cơ sạt lở đất, lũ quét, ngập lụt ở khu vực Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ, Tây Nguyên và Nam Bộ.

Trong bối cảnh hiện nay các địa phương đang tập trung sắp xếp lại đơn vị hành chính, tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, để chủ động phòng, chống thiên tai, nhất là sạt lở đất, lũ quét, ngập lụt, bảo đảm an toàn tính mạng, hạn chế thiệt hại về tài sản của Nhân dân và Nhà nước, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương theo chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền được giao tập trung chỉ đạo, chủ động kiểm tra, đôn đốc và tổ chức triển khai kịp thời, hiệu quả công tác phòng, chống thiên tai và cứu hộ cứu nạn, không để bị động, bất ngờ, không để gián đoạn trong công tác ứng phó với thiên tai khi sắp xếp, hoàn thiện tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị và sắp xếp lại đơn vị hành chính, tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.

Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chịu trách nhiệm trước Thủ tướng Chính phủ trong công tác chỉ đạo phòng, chống thiên tai, cứu hộ cứu nạn trên địa bàn; chỉ đạo các cơ quan, đơn vị liên quan (nhất là Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện, cấp xã hiện nay) theo chức năng, nhiệm vụ tiếp tục bám sát tình hình, tiếp tục triển khai thực hiện nghiêm túc, kịp thời, có hiệu quả công tác phòng, chống thiên tai, cứu hộ cứu nạn trên địa bàn theo phương châm "bốn tại chỗ" với tinh thần chủ động, kịp thời nhất, quyết liệt nhất, phù hợp với thực tế ở địa phương, với mục tiêu bảo đảm an toàn tính mạng của Nhân dân lên trên hết, trước hết. Tuyệt đối không được lơ là, chủ quan, mất cảnh giác, không để xảy ra gián đoạn trong chỉ đạo ứng phó với thiên tai khi thực hiện sắp xếp lại đơn vị hành chính, tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.

Khẩn trương rà soát, xây dựng phương án tổ chức lại lực lượng thực hiện nhiệm vụ phòng, chống thiên tai, cứu hộ cứu nạn ở cấp tỉnh và cấp cơ sở theo hướng dẫn của cơ quan chức năng, đồng thời phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương để bảo đảm hoạt động thông suốt, hiệu lực, hiệu quả từ ngày 01 tháng 7 năm 2025 (sau khi cấp huyện kết thúc hoạt động).

Rà soát, hoàn thiện phương án ứng phó với từng loại hình thiên tai có thể xảy ra trên địa bàn, nhất là phương án ứng phó mưa lớn, sạt lở đất, lũ quét, bão, ngập lụt; tập trung khắc phục ngay những nguy cơ đã được nhận diện qua cơn bão Yagi năm 2024, xây dựng kịch bản sẵn sàng ứng phó, bảo vệ các trọng điểm xung yếu, không để bị động, bất ngờ khi có tình huống xảy ra.

×