Giống nếp đặc sản Hải Dương sánh ngang nếp cái hoa vàng

Huyện Kim Thành (Hải Dương) từ lâu đã được ví như vựa lúa nếp của Hải Dương. Nơi đây nổi danh với giống nếp đặc sản Hải Dương – nếp quýt Kim Thành, có hương vị thơm ngon, dẻo ngọt, sánh ngang với nếp cái hoa vàng.

Nếp quýt Kim Thành là giống lúa nếp bản địa, được gieo cấy lâu đời tại các xã Cổ Dũng, Cộng Hòa, Tuấn Việt, Ngũ Phúc... Giống lúa này khi thu hoạch cho hạt gạo tròn, phôi lớn, căng mọng, vị ngậy bùi và hàm lượng dinh dưỡng cao.

Nếp quýt Kim Thành là món quà quý đãi khách của người dân Hải Dương. Từ hạt gạo nếp quýt Kim Thành, nhiều món ăn truyền thống như xôi, bánh chưng, bánh nếp, cơm rượu… đã được chế biến qua bàn tay khéo léo của người bà, người mẹ. Nhờ đặc tính dẻo, thơm và không bị cứng lại nhanh sau khi nguội, nếp quýt được nhiều gia đình và cơ sở sản xuất thực phẩm ưa chuộng.

Thoạt nhìn, nhiều người dễ nhầm lẫn nếp quýt Kim Thành với nếp cái hoa vàng bởi hai loại gạo nếp này có hương vị và vẻ ngoài “một chín một mười”.

Ông Nguyễn Danh Phong – Phó Giám đốc HTX Đầu tư dịch vụ nông sản sạch Nam Điền (xã Cổ Dũng, huyện Kim Thành, tỉnh Hải Dương), HTX đang liên kết trồng 100ha lúa nếp quýt Kim Thành, bảo: Phải là những người “lành nghề”, đã biết hai loại gạo này mới thấy được điểm khác biệt. Nếp cái hoa vàng có hạt gạo nhăn hơn, trong khi nếp Quýt Kim Thành lại có hạt mọng, tròn nẩy hơn, đều có vị dẻo, ngọt.

Nếp quýt Kim Thành sau thu hoạch vào tháng 11 có thể cất giữ đến tháng 4, tháng 5 năm sau mà vẫn thơm ngon. Nhưng theo ông Phong, nếp quýt Kim Thành do là giống lúa nếp đặc sản, diện tích trồng không nhiều nên vừa thu hoạch đã có người đặt mua. Sau Tết, HTX không còn gạo nếp để bán, chỉ có các sản phẩm phụ như rượu nếp quýt Kim Thành vẫn còn hàng.

Phục tráng và phát triển nếp quýt Kim Thành thành giống lúa kinh tế

Được chứng nhận về chất lượng nhưng đã có thời điểm, giống nếp quýt Kim Thành có nguy cơ bị mai một. Do việc bảo tồn nguồn giống còn nhiều hạn chế, giống nếp quýt Kim Thành bị thoái hóa, giảm năng suất, dẫn đến người dân giảm dần diện tích gieo trồng.

Để bảo tồn, phát triển giống lúa nếp đặc sản Hải Dương này, năm 2018, Trung tâm Ứng dụng tiến bộ khoa học tỉnh đã triển khai đề tài “Nghiên cứu, phục tráng, duy trì và phát triển thương hiệu nếp quýt huyện Kim Thành”. Sau 3 năm (2018-2020) triển khai đề tài, giống nếp quýt đã được phục tráng thành công, mở rộng thêm diện tích canh tác thương phẩm và xây dựng nhãn hiệu tập thể. Nhờ vậy, 500kg giống nếp quýt Kim Thành siêu nguyên chủng đã được đưa gieo trồng tại các địa phương, trong đó có xã Cổ Dũng, huyện Kim Thành.

Giống nếp quýt được phục tráng sau khi đưa vào canh tác đã cho kết quả tích cực. Ông Nguyễn Danh Phong, Phó Giám đốc HTX Nông sản đầu tư Dịch vụ nông sản sạch Nam Điền (xã Cổ Dũng, huyện Kim Thành), phấn khởi: “Sau khi nhận giống nếp quýt Kim Thành siêu nguyên chủng, tôi và người dân địa phương đã đưa vào trồng với diện tích 100ha. Giống nếp quýt Kim Thành sau khi phục tráng có chất lượng vượt trội, năng suất ổn định, bông to đều, tỷ lệ hạt lép thấp, thân cây cứng, đạt năng suất 5-6 tấn/ha, cao hơn trước đây, đồng thời cây lúa có khả năng chống chịu sâu bệnh tốt, chống đổ tốt và thích nghi với điều kiện khí hậu”.

Giống nếp quýt Kim Thành mang đặc tính cảm quang. Nếp quýt Kim Thành cả năm làm được một vụ, bắt đầu gieo mạ từ tháng 6, đến tiết Hàn Lộ, lúa sẽ trổ bông và có thể thu hoạch vào cuối tháng 11.

Tại HTX Nông sản đầu tư dịch vụ nông sản sạch Nam Điền, mỗi vụ lúa nếp, xã viên vừa sản xuất vừa thu mua có thể đạt sản lượng 20 tấn/vụ. Gạo nếp quýt Kim Thành thành phẩm đang được bán với mức giá dao động từ 35.000 - 40.000 đồng/kg.

Nâng cao hiệu quả canh tác nếp quýt Kim Thành và các giống lúa tại địa phương, xã Cổ Dũng triển khai mô hình cấy lúa bằng máy. Mô hình thí điểm cấy lúa cho kết quả tốt, giúp giảm chi phí nhân công đáng kể.

Theo ông Phạm Huy Phong – Phó Chủ tịch Hội Nông dân xã Cổ Dũng, hàng năm, Hội Nông dân xã Cổ Dũng đã phối hợp với Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp của tỉnh, Phòng Nông nghiệp huyện Kim Thành mở lớp trồng, chăm sóc lúa, hướng dẫn triển khai mô hình cấy bằng máy đến các hộ dân canh tác lúa, trong đó có hộ dân canh tác giống nếp quýt Kim Thành. Hiện nay, bà con cơ bản đã nắm được quy trình nhưng hàng năm chúng tôi vẫn mời chuyên gia, công ty phân bón, công ty sản xuất thuốc bảo vệ thực phẩm để bà con nâng cao hiệu suất”.

“Cấy bằng máy giúp cấy đều tay, giảm nhân công, chi phí, 1 công cấy tay 300.000/người/ngày mà chỉ được 2 sào/người trong khi cấy bằng máy có thể đạt hiệu quả hàng mẫu/người”, ông Phong cho biết thêm.

Tiếp tục phát triển thương hiệu nếp quýt Kim Thành, Phó Chủ tịch Hội Nông dân xã Cổ Dũng chia sẻ: “Hội Nông dân xã Cổ Dũng tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, quảng bá sản phẩm, đồng thời xây dựng các kênh phân phối ổn định. Chúng tôi cũng mong muốn nhận được sự hỗ trợ từ các cơ quan chức năng để bảo hộ thương hiệu, tránh tình trạng hàng giả, hàng nhái”.

Năm 2020, thương hiệu nếp quýt Kim Thành được Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) cấp chứng nhận nhãn hiệu tập thể. Năm 2021, sản phẩm gạo nếp và rượu nếp quýt Kim Thành đã được công nhận là sản phẩm OCOP 3 sao…

×