Ảnh minh họa

Cựu cố vấn an ninh Nga Alexander Lebed từng tuyên bố rằng có tới 100 "va li bom" bị mất, mặc dù Nga đã phủ nhận điều này.  Cụ thể hơn, hai quả ngư lôi hạt nhân đã bị mất trên tàu ngầm Komsomolets của Liên Xô vào năm 1989. Chiếc tàu ngầm bị chìm ở Biển Barents và mặc dù đã có nhiều nỗ lực bảo vệ địa điểm, các vũ khí này vẫn nằm dưới nước, gây ra những rủi ro tiềm ẩn cho môi trường.

Di sản Chiến tranh Lạnh: Tìm kiếm vũ khí hạt nhân mất tích của Liên Xô

Sự kết thúc của Chiến tranh Lạnh có thể khiến nhiều người cảm thấy an toàn hơn một chút vì có vẻ như thế giới sẽ không phải đối mặt với ngày tận thế hạt nhân, nhưng có một vấn đề không lường trước được đó là vũ khí hạt nhân bị mất tích.

Trước khi sụp đổ vào năm 1991, Liên Xô đã sản xuất hơn 27.000 vũ khí hạt nhân, cùng với đủ uranium và plutonium cấp vũ khí để chế tạo nhiều vũ khí gấp ba lần. Do tình trạng kinh tế khó khăn nghiêm trọng, tham nhũng tràn lan, an ninh lỏng lẻo và phụ thuộc vào hệ thống quan liêu, người ta lo ngại rằng một số vũ khí hạt nhân và hoặc vật liệu có thể đã bị mất hoặc bị đánh cắp.

Liên Xô tan rã, vũ khí hạt nhân mất tích?

Các nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ là Belarus, Kazakhstan và Ukraine đều đã trả lại vũ khí hạt nhân thời Liên Xô cho nước Nga hậu Xô Viết vào những năm 1990, nhưng vẫn còn lo ngại về cách sử dụng các kho dự trữ uranium và plutonium cấp độ vũ khí.

Một nỗi sợ lớn hơn nhiều là liệu tất cả vũ khí hạt nhân đã được tính toán đúng mức hay chưa. Hội đồng Quan hệ Đối ngoại cảnh báo rằng Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) đã báo cáo hơn một trăm vụ buôn lậu hạt nhân kể từ năm 1993, 18 vụ trong số đó liên quan đến uranium làm giàu cao.

Sáng kiến Đe dọa Hạt nhân (NTI) cũng đã công bố một báo cáo vào tháng 9/1997 trích dẫn lời cựu cố vấn an ninh quốc gia Nga Alexander Lebed, người tuyên bố rằng quân đội Nga đã làm mất dấu hơn 100 quả bom vali hạt nhân.

Lebed, người đưa ra tuyên bố của mình trên chương trình tin tức Sixty Minutes của CBS, cho rằng mỗi loại vũ khí này đều có sức mạnh tương đương đầu đạn một kiloton, có khả năng giết chết tới 100.000 người và có thể được kích nổ bởi một người duy nhất.

Tuy nhiên, Nga phản bác rằng Lebed đã nhầm lẫn và có thể đã nhầm lẫn giữa các thiết bị huấn luyện "giả quy mô nhỏ" với vũ khí thật.

Trong gần 24 năm kể từ báo cáo, không có ví dụ nào về bất kỳ quả bom vali thời Liên Xô nào được phát hiện và may mắn thay, không có tổ chức khủng bố nào sử dụng loại vũ khí như vậy.

Vũ khí hạt nhân bị mất dưới nước

Tuy nhiên, người ta biết rằng ít nhất hai vũ khí hạt nhân của Liên Xô đã bị mất - và cả hai đều hiện vẫn còn trên tàu ngầm Komsomolets (K-278) của Hải quân Liên Xô, được đưa vào sử dụng năm 1984. Vào ngày 7/4/1989, khi đang hoạt động ở độ sâu 1266 feet, con tàu đã gặp sự cố ở giữa Biển Barents khi một đám cháy bùng phát - và thủy thủ đoàn thiếu kinh nghiệm của tàu đã không thể giải quyết được vấn đề, sự cố trở nên tồi tệ hơn do thiếu một nhóm kiểm soát thiệt hại.    

Tàu ngầm có thể nổi lên, nhưng sự thay đổi áp suất đột ngột đã khiến cửa sập trên cùng bị thổi bay, hất văng hai thành viên phi hành đoàn ra khỏi khoang. Tàu ngầm sớm chìm dưới sóng, và ngoài lò phản ứng hạt nhân, nó còn mang theo hai ngư lôi Shkval có vũ khí hạt nhân.

Dưới áp lực từ Na Uy, Liên Xô đã tiến hành tìm kiếm K-278 dưới biển sâu và vị trí xác tàu được phát hiện vào tháng 6 năm 1989.

Từ năm 1989 đến năm 1998, tổng cộng 7 chuyến thám hiểm đã được thực hiện để bảo vệ lò phản ứng khỏi nguy cơ rò rỉ phóng xạ và bịt kín các ống phóng ngư lôi.

×