Bí quyết nuôi ong lấy mật hoa cà phê của nông dân Đắk Lắk

Những ngày tháng 3 ở Tây Nguyên là thời điểm những cây trồng lâu năm như cà phê, sầu riêng, bơ, vải… đồng loạt bung nở, khoe sắc rực rỡ. 

Nuôi ong không chỉ là nghề mà còn là cái duyên với thiên nhiên. Người nuôi phải kiên trì, chịu khó, hiểu rõ tập tính của ong, biết mùa nào hoa nở để dẫn ong đi lấy mật.

Giữa bạt ngàn hoa thơm, những đàn ong miệt mài bay lượn, cần mẫn thu gom từng giọt mật tinh túy để tạo nên loại mật ong đặc trưng, đậm đà hương vị.

Ông Nguyễn Văn Tám (xã Ea Kiết, huyện Cư M'gar), người có hơn 20 năm kinh nghiệm nuôi ong, chia sẻ ông bắt đầu với chỉ vài thùng ong, đến nay đã phát triển lên 500 đàn.

"Nghề nuôi ong không hề dễ, con ong bé tí nhưng rất khó chăm. Nếu thời tiết thất thường hoặc gặp phải thuốc trừ sâu thì coi như mất trắng.

Để có mật ong chất lượng, Tôi chỉ đưa ong đến những vườn cà phê canh tác hữu cơ, tránh xa khu vực sử dụng thuốc bảo vệ thực vật. Ong có khỏe thì mật mới ngon", ông Tám cười nói.

Theo ông Tám, nghề nuôi ong không chỉ đòi hỏi sự kiên trì, tỉ mỉ mà còn cần am hiểu sâu sắc về đặc tính sinh trưởng của ong cũng như chu kỳ nở hoa. Chỉ khi thực sự yêu nghề, người nuôi ong mới có thể gắn bó lâu dài và làm tốt công việc này.

Những người thợ hun khói để làm ong bớt hung hăng, giúp chúng dịu lại, không hoảng loạn. Nhờ vậy, thợ ong có thể lấy mật an toàn mà không lo bị ong chích.

Cùng nghề nuôi ong với ông Tám, ông Vũ Hữu Cao (xã Cư Suê, huyện Cư M'gar, tỉnh Đắk Lắk) hiện sở hữu 900 đàn ong, cho sản lượng khoảng 60 tấn mật mỗi năm.

Ông Cao cho biết nghề nuôi ong tiềm ẩn nhiều rủi ro, đặc biệt là ảnh hưởng từ thuốc bảo vệ thực vật. Chỉ cần ong hút phải mật hoa có dư lượng thuốc, cả đàn có thể bị tiêu diệt. Vì vậy, lựa chọn khu vực canh tác cà phê sạch luôn là ưu tiên hàng đầu của ông.

Khi những cầu ong căng tràn mật ngọt, đó là dấu hiệu của một vụ mùa bội thu. Với hơn 30 năm kinh nghiệm nuôi ong, ông Cao chia sẻ: 

"Mật ong hoa cà phê thu hoạch vào tháng 3 có chất lượng tốt nhất. Mật có màu vàng nhạt, hương thơm dịu, vị ngọt thanh và độ sánh đặc trưng. Đặc biệt, loại mật này không bị ngả màu hay kết tinh dù để lâu."

Nuôi ong không quá khó, nhưng phải có đam mê mới theo được. Chỉ ai thật sự yêu nghề, hiểu ong, chịu khó chăm sóc từng tổ mới gắn bó lâu dài với công việc này.

Trao đổi với phóng viên, chị Nguyễn Thị Minh Tâm, Đội trưởng Đội dịch vụ quay mật Minh Tâm, (huyện Cư M'gar), cho hay việc thu hoạch mật ong đòi hỏi phải vừa khéo léo vừa nhanh tránh làm tổn hại tới đàn ong.

"Nếu kéo dài, mật có thể bị ong cướp lại. Những ngày nắng nóng, nhộng ong dễ bị yếu hoặc chết. Vì vậy, các thợ ong cần hoàn thành công việc trong vòng 4 tiếng tại mỗi trại để ổn định đàn ong và đảm bảo sản lượng mật", chị Tâm nói.

Trước khi thu hoạch, người thợ nhẹ nhàng mở thùng, quan sát tình trạng đàn ong rồi mới dùng khói hun để làm dịu chúng. Làn khói không chỉ giúp xua bớt ong, hạn chế nguy cơ bị chích mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho việc lấy cầu mật.

Tiếp theo, thợ ong cẩn thận rũ nhẹ từng cầu để loại bỏ những con ong còn bám lại. Để tránh gây tổn thương cho đàn, họ sử dụng chổi lông mềm quét nhẹ nhàng, đảm bảo ong không bị hoảng loạn. 

Những con ong sau khi được gỡ khỏi cầu mật sẽ nhanh chóng bay lượn xung quanh rồi trở về tổ tiếp tục công việc.

Sau khi thu hoạch, những cầu ong đầy mật được chuyển đến khu vực quay mật. Trước tiên, thợ ong cắt lớp sáp mỏng bao bọc bên ngoài để mật có thể chảy ra dễ dàng. 

Tiếp đó, cầu mật được đặt vào thùng quay ly tâm để tách mật. Khi quá trình quay hoàn tất, những chiếc cầu ong lại được đưa trở lại thùng, sẵn sàng cho một chu kỳ sản xuất mới.

Chị Tâm cho biết, quá trình nuôi ong và thu hoạch mật ong không hề dễ dàng. Đặc biệt, "Thợ ong thường xuyên tiếp xúc với khói lửa, nếu chưa quen sẽ bị cay mắt, chảy nước mũi.

Hơn nữa, người mới vào nghề còn dễ bị ong đốt, gây dị ứng và khó chịu. Không chỉ vậy, hầu hết các trại ong đều nằm xa khu dân cư, thường ở trong rừng hoặc rẫy, thiếu thốn trang thiết bị hỗ trợ."

Thùng quay ly tâm giúp tách mật khỏi cầu một cách nhanh chóng. Cầu mật được đặt vào, quay vài vòng là mật chảy ra sạch sẽ, gọn gàng.

Chính vì vậy, để đảm bảo an toàn, người thợ ong phải kiên trì, chịu khó và luôn chủ động trang bị đồ bảo hộ, đặc biệt là mũ lưới che kín mặt để tránh bị ong tấn công.

Đàn ong tụ họp đông đúc trong thùng nuôi ong, chăm chỉ xây tổ, nuôi ấu trùng và tích trữ mật. Cả đàn hoạt động nhịp nhàng, mỗi con một việc, tạo nên một hệ thống sống chặt chẽ và kỷ luật.

Mặc dù công việc vất vả, nhưng sau mỗi ca làm việc kéo dài 4-5 tiếng, họ có thể kiếm được khoảng 300.000 đồng, góp phần cải thiện thu nhập cho gia đình.

Nuôi ong ở Đắk Lắk công việc vất vả nhưng đầy tiềm năng

Theo một lãnh đạo Chi cục Chăn nuôi và Thú y tỉnh Đắk Lắk, hiện nay trên địa bàn tỉnh có khoảng 1.500 hộ nuôi ong với gần 200.000 đàn. Sản lượng mật ong mỗi năm khoảng trên 10.000 tấn, chiếm khoảng 30% cả nước.

Hàng năm, mật ong Đắk Lắk xuất khẩu sang nhiều thị trường quốc tế như châu Âu, Mỹ... Tuy nhiên, việc xuất khẩu đang gặp khó khăn do các nước nhập khẩu đặt ra "hàng rào" kỹ thuật, yêu cầu nghiêm ngặt về chất lượng, an toàn thực phẩm và áp thuế cao.

Cùng với đó, biến đổi khí hậu ảnh hưởng đến sản lượng mật ong, trong khi giá cả thị trường không ổn định. Điều này đặt ra thách thức lớn cho những hộ dân nuôi ong ở Tây Nguyên.

Mặc dù vậy, với sự nỗ lực của người nuôi ong, cùng việc áp dụng các phương pháp canh tác bền vững, mật ong Đắk Lắk vẫn giữ được vị thế là một trong những đặc sản nổi bật.

×