Mai Hoa là công chúa nhà Lê trung hưng, con gái của vua Lê Anh Tông và một bà phi người Chiêm Thành; chị gái của Hoàng đế Lê Thế Tông. Dã sử không ghi rõ năm sinh - năm mất của bà nhưng có nhiều câu chuyện thú vị xung quanh cuộc đời của vị công chúa này.

Năm 1573, Hoàng đế Lê Anh Tông chạy trốn vào Nghệ An đã bị Trịnh Tùng đuổi theo và giết chết. Sau đó Thái tử Lê Thế Tông lên ngôi vua lúc 7 tuổi nên công chúa Mai Hoa với thân phận chị gái được cử làm nhiếp chính. Dù dưới sự kìm kẹp của chúa Trịnh, bà hầu như không có quyền quyết việc nước nhưng vẫn được dân chúng ca ngợi đức độ, thùy mị và có lòng bác ái.

Khi vua Lê Thế Tông trưởng thành đã chính thức tiếp nhận ngai vàng của triều Lê. Bấy giờ, công chúa Mai Hoa đã ngoài 30 tuổi vẫn chưa lập gia đình vì trước đó phải cáng đáng việc quốc gia đại sự. Mãi đến sau này, bà mới đem lòng thầm thương trộm nhớ một vị cha sứ người nước ngoài. Cụ thể, năm 1590, con tàu của giáo sĩ Pedro - cha xứ nổi tiếng phương Tây khi đi qua khu vực biển Đông đã gặp một trận bão và dạt vào vùng biển phía Bắc. Quân lính trấn giữ ở đó thấy thế liền bắt cả đoàn người trên tàu đưa tới quan sở tại trình diện.

Gặp quan của nước Đại Việt, những người trên tàu đều quỳ lạy, trừ cha Pedro. Ông chỉ ngả mũ cúi chào một cách lịch lãm. Cha Pedro dáng người cao ráo, thanh thoát, gương mặt tuấn tú, dáng đi có vẻ của một quý tộc... cùng với việc nhất quyết không quỳ lạy nên các quan đã nghĩ ông có thể là hoàng tử của một nước châu Âu. Họ quyết định đưa đoàn người của ông về kinh đô An Trường (Thanh Hóa) diện kiến vua Lê Thế Tông.

Gặp Hoàng đế Đại Việt, cha Pedro chỉ bái gối trái để kính chào. Vua Lê thấy vậy không hề giận dữ mà còn tiếp đón ông rất thân tình. Sau đó vua đã nói với ông rằng: "Ngài hãy đi gặp công chúa Mai Hoa, chị gái ta. Công chúa rất thích nghe những sự tích tôn giáo. Công chúa Mai Hoa là người ta yêu kính như mẹ. Vì vậy ngài đừng làm điều gì phật lòng công chúa sẽ khiến ta nổi giận".

Công chúa Mai Hoa đã tiếp cha Pedro với nghi lễ trang trọng. Bà thấy giáo sĩ đẹp trai liền ngỏ ý muốn kết tóc xe duyên nhưng cha Pedro đáp ông là linh mục Công giáo nên phải giữ luật độc thân. Sau đó cha đã kể cho bà nghe rất nhiều về sự ra đời của chúa rồi tặng nhiều vật quý. Còn bà hỏi thăm rất cặn kẽ về tuổi thơ cũng như cuộc đời và những chuyến vượt đại dương mạo hiểm của cha. Bà coi cha là một người bạn thân tình. Khi tạm biệt cha, bà còn nói:"Mỗi ngày, cha hãy vào cung thăm ta một lần và trò chuyện với nhau".

Mặc dù biết rõ cha Pedro không thể kết hôn nhưng tình cảm mà công chúa Mai Hoa dành cho vị giáo sĩ này ngày càng lớn. Bà quyết định gạt bỏ mọi quy định thông thường của luật lệ tôn giáo và phong kiến để cầu hôn với cha: "Thầy hãy ở lại đây kết bạn với ta và truyền đạo ở xứ sở này, đừng về cố hương nữa. Thực tình ta ngỏ ý cùng thầy là vì ta rất quý mến thầy ngay khi được gặp thầy, vì thầy tỏ ra lịch thiệp, thông minh, trang nhã. Ta thực lòng muốn kết hôn cùng thầy. Ta nhất định chọn thầy làm chồng ta". Thậm chí bà còn nhờ vua Lê Thế Tông tác thành hôn sự của mình. Vua đã gọi cha Pedro vào cung bày tỏ nguyện vọng: "Ta rất muốn chúng ta trở thành một gia đình".

Việc được công chúa Đại Việt cầu hôn đã khiến giáo sĩ phương Tây vô cùng khó xử. Nhưng cha Pedro vẫn quyết từ chối 3 lần ngỏ lời của công chúa:"Tôi đã khấn luật linh mục sống cuộc đời độc thân. Xin công chúa hiểu cho điều đó". Lúc này, một số người bạn đã khuyên cha hãy chấp nhận lời cầu hôn để lợi dụng mối quan hệ này tạo điều kiện cho các giáo xứ sau này vào truyền đạo. Tuy nhiên cha không đồng ý, không cho phép bản thân phá vỡ luật lệ.

Thay vào đó, cha Pedro thường xuyên vào cung trò chuyện để công chúa hiểu được những quy tắc của một linh mục. Dần dần, bà hiểu và không còn bắt ép cha cưới mình nữa. Một ngày, bà gọi cha đến, nước mắt lưng tròng: "Tôi đã thưa ý định của tôi với thầy và tôi vẫn yêu thầy. Nhưng nếu thầy thấy luật Chúa đã dạy giáo sĩ không được lấy vợ thì thôi, ta không nên cưỡng luật. Thầy không thể kết bạn đời với tôi nhưng tôi xin được kết bạn đạo với thầy và xin nhập đạo như thầy. Từ nay chúng ta không nói chuyện đời nữa, chỉ nói chuyện đạo mà thôi".

Quyết định theo đạo của công chúa Mai Hoa đã đến tai chúa Trịnh. Chúa Trịnh rất giận dữ vì cho rằng đó là âm mưu của nhà Hậu Lê muốn lợi dụng thế lực bên ngoài để lấy lại quyền lực. Chúa đã dùng thủ đoạn tịch biên tài sản và yêu cầu trục xuất cha Pedro.

Biết mình sắp phải rời khỏi Đại Việt, cha Pedro đã nhanh chóng truyền đạo cho công chúa và những cung nữ trong cung. Cha đã rửa tội cho công chúa và đặt tên thánh cho công chúa là Maria. Sau khi nhập đạo, công chúa xin vua Lê một khu đất để xây tu viện. Và bà sống trong tu viện đến cuối đời, vừa thờ phụng Chúa vừa ấp ủ mối tình riêng không thành với vị giáo sĩ người Tây Ban Nha mà bà đã đem lòng thương nhớ. Sau này, cuộc đời của bà đã được người đời xây dựng trong số một vở kịch và cải lương mang tên: Công chúa Mai Hoa.

×