Đảo chiều, Trung Quốc vượt Mỹ vươn lên là thị trường nhập khẩu thủy sản số một của Việt Nam

Theo thông tin từ Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), nửa đầu năm 2025, xuất khẩu thủy sản Việt Nam sang Mỹ đạt 905 triệu USD, tăng 17,5% so với cùng kỳ năm 2024. Mức tăng trưởng tích cực này được thúc đẩy chủ yếu bởi xu hướng dồn đơn hàng trong tháng 5 – giai đoạn các doanh nghiệp hai nước gấp rút hoàn tất giao dịch trước thời điểm Mỹ bắt đầu áp dụng thuế đối ứng từ ngày 9/7/2025, mốc áp thuế mà Hoa Kỳ công bố từ tháng 4.

Xuất khẩu thủy sản tăng mạnh trong tháng 5, giảm sâu trong tháng 6

Theo VASEP, xét theo từng tháng, xuất khẩu thủy sản sang Mỹ ghi nhận sự tăng trưởng đáng kể trong tháng 3, tháng 4 và đặc biệt là tháng 5/2025 với mức tăng 61% so với cùng kỳ. Đây là tháng có kim ngạch cao nhất trong 6 tháng đầu năm, đạt hơn 234 triệu USD. Tuy nhiên, tháng 6, xuất khẩu lại giảm mạnh gần 18%% so với cùng kỳ, chỉ còn 131 triệu USD.

Ba nhóm sản phẩm chủ lực gồm tôm, cá tra và cá ngừ tiếp tục giữ vai trò dẫn dắt xuất khẩu thủy sản sang thị trường Mỹ, với tổng giá trị 6 tháng đầu năm đạt hơn 700 triệu USD, chiếm 77% tổng kim ngạch.

Trong đó, xuất khẩu tôm đạt hơn 341 triệu USD, tăng gần 13% so với cùng kỳ. Đặc biệt trong tháng 5, xuất khẩu tôm sang Mỹ tăng mạnh tới 66%, nhưng sang tháng 6 lại giảm sâu 36,5%.

Xuất khẩu cá tra ghi nhận mức tăng trưởng ổn định hơn, đạt 175 triệu USD trong nửa đầu năm, tăng gần 10%. Sau khi giảm nhẹ trong tháng 3 và 4, cá tra phục hồi mạnh trong tháng 5 và tiếp tục tăng trưởng trong tháng 6 – cho thấy sự ổn định trong nhu cầu đối với mặt hàng này dù thị trường có nhiều biến động.

Đối với cá ngừ, kim ngạch 6 tháng đầu năm đạt gần 184 triệu USD, tăng 6,5%. Tuy nhiên, cũng như tôm, mặt hàng này ghi nhận mức tăng mạnh trong tháng 5 (37,5%) và sau đó giảm mạnh hơn 40% trong tháng 6.

Theo VASEP, từng là thị trường dẫn đầu về nhập khẩu thủy sản Việt Nam trong nhiều năm, Mỹ hiện chiếm 17% thị phần xuất khẩu thủy sản của Việt Nam trong 6 tháng đầu năm 2025. Nhưng đáng chú ý, Mỹ đã mất vị trí số 1 vào tay Trung Quốc, khi nước này nhập khẩu thủy sản Việt Nam với giá trị 1,1 tỷ USD – tăng mạnh tới 45% so với cùng kỳ.

Đây là hệ quả tất yếu của chính sách thuế quan thiếu ổn định. Việc áp – hoãn – thay đổi thuế liên tục khiến các nhà nhập khẩu Mỹ rơi vào trạng thái “ngồi trên đống lửa” vì không thể xác định được chi phí nhập hàng. Trong khi đó, các nhà xuất khẩu Việt Nam cũng gặp khó trong việc điều chỉnh giá, thời điểm giao hàng và lên kế hoạch đơn hàng dài hạn.

Định hình lại chiến lược xuất khẩu thủy sản để thích ứng

Trước một trật tự thương mại mới đang hình thành – nhiều bất ngờ và khó dự đoán, VASEP nhận dịnh, các doanh nghiệp thủy sản Việt Nam không còn lựa chọn nào khác ngoài việc chủ động tái cấu trúc chiến lược. Một số hướng đi được các doanh nghiệp quan tâm gồm:

Đa dạng hóa thị trường: tránh phụ thuộc quá lớn vào thị trường Mỹ; mở rộng thị phần ở các thị trường có FTA như CPTPP, EU, Hàn Quốc...

Tối ưu hóa chuỗi cung ứng để giảm thiểu chi phí phát sinh và rủi ro logistics.

Đặc biệt khuyến nghị doanh nghiệp chú trọng minh bạch truy xuất nguồn gốc và xuất xứ nguyên liệu: đây là yếu tố then chốt trong bối cảnh các chính sách thuế đối ứng ngày càng gắn chặt với tiêu chí về nguồn gốc hàng hóa. Cần đảm bảo toàn bộ chuỗi cung ứng – từ nguyên liệu, chế biến đến xuất khẩu – được giám sát chặt chẽ, có hồ sơ đầy đủ để chứng minh xuất xứ hợp pháp, không có yếu tố “lẩn tránh thuế” hoặc “chuyển tải bất hợp pháp” (transshipment);

Ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số: từ truy xuất nguồn gốc điện tử đến quản trị đơn hàng thông minh – nhằm tăng khả năng phản ứng nhanh với biến động chính sách và thị trường.

×