Bình luận
0
Những trường hợp được xác định là dòng họ khoa bảng thường có các thế hệ ông cháu, cha con, chú cháu, anh em cùng đỗ đại khoa với các danh vị: Trạng nguyên, Bảng nhãn, Thám hoa, Hoàng giáp, Tiến sĩ, Phó bảng.
Điều rất đáng tự hào là hầu hết các trí thức đại khoa của những dòng họ khoa bảng ở Thái Bình đều có công danh sự nghiệp, đức hạnh để đời, khi qua đời được thờ làm phúc thần ở các làng quê, nhiều người được sử sách vinh danh là những “nhà Nho có công lao phò tá” hoặc là những “bề tôi tiết nghĩa”.
Người khai khoa cho truyền thống khoa bảng ở Thái Bình đồng thời cũng là người xây móng đắp nền cho truyền thống một dòng họ khoa bảng ở làng An Để (Vũ Thư) là Tiến sĩ Đặng Nghiêm (1155 - 1236), khoa Bính Thìn (1185).
Cháu nội của ông là Hoàng giáp Đặng Diễn khoa Nhâm Thìn (1232). Từ thời Lý - Trần trở về sau hậu duệ dòng họ này tuy không có người đỗ đại khoa nhưng học phong vẫn đời nối đời thịnh đạt.
Từ đường họ Quách ở làng Phúc Khê (Thái Thụy) còn lưu giữ được bức đại tự “Thi lễ truyền gia” của triều đình nhà Lê ban tặng.
Vào thế kỷ XV, họ Quách lẫy lừng tiếng tăm do có hai anh em ruột đỗ đại khoa và đều trở thành những bậc đại thần có danh cao vọng trọng ở triều Lê sơ. Quách Đình Bảo (1440 - 1507), đỗ Thám hoa khoa Quý Mùi (1463), làm quan đến chức Thượng thư Bộ Lễ, Thượng thư Bộ Hình.
Khi về hưu được phong hàm Thái phó. Quách Hữu Nghiêm (1445 - 1505), đỗ Hoàng giáp khoa Bính Tuất (1466), làm quan tới chức Thái Thường tự khanh. Điều đặc biệt là hai anh em nhà họ Quách này đều được cử đi sứ sang nhà Minh và đều nổi danh vì thơ hay sứ giỏi.
Có lẽ, nổi trội hơn cả trong số các dòng họ khoa bảng của Thái Bình và của cả Việt Nam là trường hợp dòng họ Đỗ ở làng An Bài (Quỳnh Phụ) liên tiếp 5 đời có 6 cha con, anh em, ông cháu nối tiếp nhau thi đỗ đại khoa. Từ đường dòng họ Đỗ ở An Bài còn giữ được đôi câu đối: “Toàn tộc lục đại khoa liên đăng ngũ thế/ Nhất môn tam Hoàng giáp hựu trúng tam khôi”.
Nghĩa là: “Toàn họ có 6 người đỗ đại khoa liền trong 5 đời/Một nhà có 3 Hoàng giáp lại thêm một người trúng Tam khôi”. Người khai khoa của dòng họ này là Đỗ Hoàn, còn có tên Đỗ Duệ, Hoàng giáp khoa Ất Mùi (1475), làm quan tới Tham chính trấn Sơn Nam, được vị vua sáng Lê Thánh Tông hết mực sủng ái.
Con trai Đỗ Hoàn là Đỗ Toại, Tiến sĩ khoa Bính Thìn (1496), làm quan tới chức Tả thị lang bộ Lễ, trải ba lần đi sứ sang nhà Minh.
Khi mất được truy phong hàm Thái Bảo. Con trai Đỗ Toại là Đỗ Cảnh, Hoàng giáp khoa Giáp Tuất (1514), làm quan đến Tả Thị lang Bộ Binh, đi sứ sang nhà Minh. Con trai Đỗ Cảnh là Đỗ Nhân An, Tiến sĩ khoa Giáp Thìn (1544), làm quan tới chức Lễ bộ Tả Thị lang, đi sứ sang nhà Minh...
Cuối đời, ông mở trường dạy học ở quê nhà, có nhiều người hiển đạt, trong đó hai con trai của ông là Đỗ Cung đỗ Thám hoa và Đỗ Diễn đỗ Hoàng giáp cùng khoa Canh Thân (1580).
Quang cảnh Lễ xướng danh ở trường thi Nam Định năm Mậu Tý (1888) cho các thí sinh trúng Cử nhân. Ảnh tư liệu.
Trong lịch sử khoa cử thời Nho học tỉnh Thái Bình có hai vị Trạng nguyên đều là người khai mở mệnh mạch khoa bảng cho dòng họ của mình. Phạm Đôn Lễ (1454 - ?), quê làng Hải Triều (Hưng Hà), Trạng nguyên khoa Tân Sửu (1481). Năm 1484, làm Chánh sứ sang nhà Minh.
Nhân chuyến đi này, ông học được kỹ thuật dệt chiếu tân tiến. Khi về nước truyền dạy lại cho dân làng. Dân tôn ông là Trạng Chiếu. Khi ông mất, dân lập đền thờ gọi là đền Quan Trạng.
Người cháu gọi Phạm Đôn Lễ bằng chú ruột là Phạm Nguyên Chấn (1470 - 1530), Hoàng giáp khoa Kỷ Mùi (1499), làm quan tới chức Thiêm Đô ngự sử và cũng được cử đi sứ sang nhà Minh. Đương thời nổi tiếng là một học quan giàu khí tiết.
Trạng nguyên Đỗ Lý Khiêm (? - 1512), khoa Kỷ Mùi (1499), người làng Ngoại Lãng (Vũ Thư), làm quan đến Phó Đô ngự sử. Là người tiết tháo, có tài thao lược. Năm 1509, làm Chánh sứ sang nhà Minh. Khi đoàn về đến Bằng Tường thì gặp cướp, ông đã dũng cảm chống trả, bị trọng thương và mất trên đường về. Vua truy phong tước Thái Bảo, hàm Thượng thư, phong làm Phúc thần làng Ngoại Lãng.
Đền thờ ông còn ghi: “Cảnh Thống Trạng nguyên vọng phiên sơn đẩu/Bằng Tường sứ tử tiết lẫm băng sương” (Đỗ Trạng nguyên năm Cảnh Thống danh vọng như núi cao, như Bắc đẩu/Đi sứ tử tiết ở Bằng Tường, tinh thần khí tiết như băng sương).
Em ruột Đỗ Lý Khiêm là Đỗ Oánh (có sách chép là Đỗ Dung hoặc Đỗ Vinh), Hội nguyên khoa Mậu Thìn (1508), làm quan tới chức Phó Đô ngự sử. Năm 1516, Trịnh Duy Sản giết vua Lê Tương Dực, Trần Cảo nổi loạn chiếm kinh thành. Đỗ Oánh phò Chiêu Tông đánh nhau với quân Trần Cảo ở Hồng Đàm, nay thuộc quận Hoàng Mai, Hà Nội, bị chết trận.
Vua Chiêu Tông truy phong tước Thái Bảo, phong làm Phúc thần làng Văn Lãng. Đền thờ ông còn ghi: “Hồng Đàm nhất chiến trung thần liệt/Văn Lãng thiên thu nghĩa sĩ từ” (Một trận chiến đấu ở Hồng Đàm ngài là trung thần lẫm liệt/Ngàn năm đất Văn Lãng còn đền thờ bậc nghĩa sĩ).
Ngôi từ đường họ Đỗ ở làng Song Lãng cò lưu giữ được câu đối “Cảnh Thống Trạng nguyên, Đoan Khánh Hội nguyên tịnh nghĩa/Bằng Tường sứ tiết, Hồng Đàm súy tiết thanh cao” (Trạng nguyên năm Cảnh Thống, Hội nguyên năm Đoan Khánh đều là bậc trung nghĩa/ Bằng Tường cờ sứ, Hồng Đàm cờ chiến thanh cao).
Vào đầu thế kỷ XVI, dòng họ Nguyễn ở làng Đông Địa Linh nay là thôn Đông Linh, thị trấn An Bài (Quỳnh Phụ) có Hoàng giáp Nguyễn Doãn Khâm, khoa Giáp Tuất (1514), làm quan đến Thị lang Bộ Lại. Được cử làm chánh sứ sang nhà Minh.
Đi sứ về được thăng Lễ bộ Thượng thư. Người cháu gọi Nguyễn Doãn Khâm bằng chú ruột là Tiến sĩ Nguyễn Quý Lương khoa Kỷ Sửu (1529), làm Tham chính Cao Bằng đã cùng anh ruột là Nguyễn Duy Hòa, Hoàng giáp khoa Ất Mùi (1535), làm Tổng binh thiêm sự trấn thủ Cao Bằng có nhiều công lao mở mang giáo hóa vùng biên giới. Hậu duệ của dòng họ này có Nguyễn Duy Hợp (1744 - 1803), Tiến sĩ khoa Nhâm Thìn (1772), làm quan tới chức Bồi Tụng, tước Đông Nhạc hầu.
Cũng vào thế kỷ XVI, ở làng Nham Lang (Hưng Hà) có Nguyễn Uyên (1525 - 1580), Tiến sĩ khoa Bính Thìn (1556), làm quan tới Tả Thị lang Bộ Lại, làm Chánh sứ sang nhà Minh. Con trai Nguyễn Uyên là Nguyễn Trạch, Tiến sĩ khoa Mậu Thìn (1628), làm tới chức Tham tri Bộ Lại.
Thời nhà Mạc (thế kỷ XVI), ở làng Vang Thượng (Quỳnh Phụ) còn có Nguyễn Viết Hoành (1516 - ?), Tiến sĩ khoa Bính Thìn (1556), làm tới chức Tế tửu Quốc Tử giám.
Cháu gọi ông bằng chú ruột là Nguyễn Duy Hằng, Hoàng giáp khoa Kỷ Mùi (1559), từng đi sứ sang nhà Minh. Vào cuối triều Mạc, làng Tri Lai, nay thuộc thành phố Thái Bình có Tiến sĩ Khiếu Đình Tuân, khoa Nhâm Thìn (1592). Tròn 300 năm sau, vào khoa Nhâm Thìn (1892) dòng họ này có Khiếu Hữu Sử đỗ Phó bảng.
Vào thế kỷ XVIII, dưới thời Lê trung hưng, ở Thái Bình xuất hiện khá nhiều dòng họ khoa bảng với những trí thức đại khoa giàu tài năng, phẩm hạnh, trong đó có những người đã trở thành danh nhân đất Việt. Tiêu biểu như họ Lê ở làng Diên Hà (Hưng Hà) với hai cha con Tiến sĩ Lê Trọng Thứ, khoa Giáp Thìn (1724) và Tam nguyên Bảng nhãn Lê Quý Đôn, khoa Nhâm Thân (1752).
Hai cha con Hoàng giáp Đoàn Nguyễn Thục khoa Nhâm Thân (1752) và Cử nhân Đoàn Nguyễn Tuấn ở làng Hải An (Quỳnh Phụ). Hai cha con Tiến sĩ Uông Sĩ Đoan khoa Tân Sửu (1721) và Tiến sĩ Uông Sĩ Điển khoa Bính Tuất (1766) ở làng Văn Hàn (Thái Thụy)...
Đến triều Nguyễn (thế kỷ XIX), mặc dù các kỳ thi Tiến sĩ tổ chức tại kinh đô Huế nhưng vẫn xuất hiện thêm nhiều dòng họ khoa bảng ở Thái Bình và điều đáng tự hào là hầu hết những vị khoa danh của các dòng họ này đều trở thành những sĩ phu yêu nước chống Pháp được sử sách lưu danh.
Tiêu biểu như dòng họ Phạm làng Luyến Khuyết (Thái Thụy) với hai anh em Tiến sĩ Phạm Thế Hiển khoa Kỷ Sửu (1829) và Phó bảng Phạm Thế Húc khoa Quý Mão (1843). Dòng họ Doãn làng Ngoại Lãng (Vũ Thư) với hai anh em Cử nhân Nguyễn Doãn Uẩn khoa Mậu Tý (1828) và Tiến sĩ Doãn Khuê khoa Mậu Tuất (1838) là hai danh nhân rạng ngời phẩm hạnh, công danh.
Dòng họ Ngô - Nguyễn làng Trình Phố (Tiền Hải) với hai anh em Cử nhân Ngô Đức Trạch khoa Ất Mão (1855) và Đình nguyên Hoàng giáp Nguyễn Quang Bích khoa Kỷ Tỵ (1869) là những sĩ phu đi tiên phong trong phong trào cần vương chống Pháp.
Dòng họ Nguyễn Doãn làng Hành Dũng Nghĩa (Vũ Thư) từ thế kỷ XVIII có Cử nhân Nguyễn Doãn Trung làm quan tới chức Hàn lâm viện Thị độc. Ông có 6 người con, trong đó có ba Cử nhân, hai Tú tài và một Nhị trường. Cả sáu người đều là nhà giáo thành danh.
Ba Cử nhân là Nguyễn Doãn Vọng khoa Đinh Mão (1867), Nguyễn Doãn Cử khoa Giáp Tý (1863), Nguyễn Doãn Tựu khoa Canh Ngọ (1870), cả ba anh em đều là những nhà giáo, học quan nhiệt thành, bền gan yêu nước chống Pháp.
Ngoài những dòng họ khoa bảng tiêu biểu như trên còn có thể kể đến hàng chục dòng họ khác đời nối đời có học phong hưng thịnh. Truyền thống khoa bảng của những dòng họ này đã và đang được các thế hệ hậu duệ kế thừa, phát huy ở thời đại mới, góp phần làm rạng rỡ thêm truyền thống hiếu học thành danh của Thái Bình.
Sau sáp nhập Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu, TP.HCM dự kiến cắt giảm hơn 1.000 VĐV, HLV các môn thể thao thành tích cao theo lộ trình.
Chia sẻ
Bí thư Thành ủy Hà Nội Bùi Thị Minh Hoài nhấn mạnh, Đại hội Đảng bộ xã có ý nghĩa đặc biệt – là sự kiện mở đầu, tạo cảm hứng cho hành trình phát triển mới của Phúc Thọ, hướng tới xây dựng một đô thị sinh thái phía Tây Thủ đô.
Chia sẻ
Cao Bằng là một trong những khu vực giàu tiềm năng du lịch di sản, trong đó có di sản địa chất. “Mắt Thần núi” hay còn gọi “Núi Thủng” là một danh thắng độc đáo, hứa hẹn là điểm đến lý tưởng của du khách trong hành trình trải nghiệm Công viên địa chất Non nước Cao Bằng.
Chia sẻ
Con bạn thường cáu gắt, không nghe lời hay phản ứng mạnh khi tức giận? Một nghiên cứu mới đăng trên Tạp chí Tâm lý học của Hiệp hội Tâm lý Hoa Kỳ cho thấy, bạn nên xem lại thời gian trẻ tiếp xúc với thiết bị điện tử.
Chia sẻ
Xa Hà Nội lâu năm, đến khi trở về thì một trong những điều tôi muốn làm nhất là nhảy lên một chiếc xích lô ở bờ hồ Hoàn Kiếm (Hà Nội) và trò chuyện thật lâu với người đang chở mình.
Chia sẻ
Chỉ trong một thời gian ngắn, hai hộ nuôi gà ở thôn Kiến Long, xã Vạn Lộc (tỉnh Thanh Hóa) rơi vào cảnh trắng tay vì hơn 6.000 con gà chết ngạt trong biển nước.
Chia sẻ
Ngày 23/7, Bộ đội Biên phòng Hà Tĩnh cho biết, đơn vị vừa phối hợp triệt phá thành công chuyên án ma túy lớn tại Cửa khẩu Cầu Treo, bắt giữ đối tượng vận chuyển hơn 45kg ma túy từ Lào về Việt Nam, thu giữ súng quân dụng và nhiều tang vật liên quan.
Chia sẻ
Trước những đồn đoán nhiều nghệ sĩ nổi tiếng trong showbiz Việt bị bắt vì ma túy, mới đây, nam ca sĩ Hồ Quang Hiếu đã chính thức lên tiếng.
Chia sẻ
Ông Ngô Thái Chân - Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường TP.Cần Thơ khẳng định thông tin ở vùng đất Vĩnh Châu, có hơn 1.000 người dân trồng hành tím bị mù mắt là không chính xác.
Chia sẻ
Dự án Nhà máy sản xuất NPK tại Gia Lai (tỉnh Bình Định cũ) không chỉ giúp tối ưu chi phí, rút ngắn thời gian cung ứng mà còn mở ra bàn đạp quan trọng để Công ty Cổ phần Phân bón Dầu khí Cà Mau (PVCFC) mở rộng vị thế tại khu vực tiềm năng này.
Chia sẻ
Kiev khó có thể đã chi hết số tiền được cấp cho Mỹ để mua vũ khí, Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu tại một cuộc họp với các nhà lập pháp Đảng Cộng hòa.
Chia sẻ
Mai Hắc Đế – vị anh hùng khởi nghĩa chống Đường, người từng được suy tôn làm vua, suốt nhiều thế kỷ qua lại bị bao phủ bởi những câu chuyện nửa thực nửa hư. Từ cái tên “Hắc Đế” bị gán cho là vì màu da, đến truyền thuyết gánh vải phục vụ Dương Quý Phi – tất cả liệu có phải chỉ là lớp sương mù lịch sử? Sự thật về ông có thể khiến nhiều người bất ngờ.
Chia sẻ
Ngày 22/7, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Lâm Đồng (sau sáp nhập 3 tỉnh Bình Thuận, Lâm Đồng, Đắk Nông) có báo cáo tiến độ triển khai công trình khu neo đậu tránh trú bão kết hợp cảng cá (giai đoạn 2) tại Đặc khu Phú Quý.
Chia sẻ
Theo bản tin mới nhất về áp thấp nhiệt đới của Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, trưa nay (23/7), hồi 13 giờ, vị trí tâm áp thấp nhiệt đới ở vào khoảng 18,0 độ Vĩ Bắc; 119,7 độ Kinh Đông, trên vùng biển phía Đông của khu vực Bắc Biển Đông.
Chia sẻ
Tổng Bí thư Tô Lâm nêu rõ, công tác bố trí, sắp xếp cán bộ vào các vị trí công tác cần được tiến hành thận trọng, khách quan, chính xác... Phải lựa chọn đúng cán bộ có đức, có tài, có tâm, có tầm, có uy tín cao đảm nhiệm chức vụ lãnh đạo, chỉ huy, quản lý các cơ quan, đơn vị trong Quân đội và trong hệ thống chính trị quốc gia.
Chia sẻ
Sau 15 năm "nằm trên giấy", dự án công viên hồ điều hòa khu đô thị Tây Nam Hà Nội vừa được Chủ tịch UBND TP Hà Nội chỉ đạo tháo gỡ vướng mắc tồn tại và đẩy nhanh tiến độ thực hiện, trả lại không gian công cộng cho người dân.
Chia sẻ
Nguyễn Công Trí thường được biết đến với tên gọi nhà thiết kế Nguyễn Công Trí bị Công an TP.HCM bắt giữ vì liên quan đến ma túy.
Chia sẻ
Hậu vệ trái Nguyễn Công Nhật sẽ gia nhập Hà Nội FC với bản hợp đồng cho mượn có thời hạn 01 năm từ SHB Đà Nẵng.
Chia sẻ
Trước thông tin trên mạng xã hội về việc vỡ đê bối ở xã Hồng Vũ, Hưng Yên (xã Hồng Vũ được sáp nhập bởi hai xã Vũ Công, Hồng Vũ của huyện Kiến Xương, tỉnh Thái Bình) cũ, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hưng Yên đã lên tiếng bác bỏ thông tin không đúng sự thật.
Chia sẻ
Lực lượng cứu hộ tỉnh Quảng Ninh vẫn đang tiếp tục triển khai công tác tìm kiếm 2 nạn nhân còn mất tích trong vụ lật tàu trên vịnh Hạ Long ngày 19/7.
Chia sẻ
Trần Ngọc Bình cầm đầu nhóm Facebook, cấp lôgô nhận diện (“Trần Bình”, “BG19”, “Luật giao thông&ATGT”) để “bao luật” lái xe vi phạm giao thông với mức thu đến 3.000.000 đồng/xe.
Chia sẻ
Tiết mục "Vũ trụ có anh" do Phương Mỹ Chi thể hiện bị cắt gần hết khi tập 9 Sing! Asia được đăng tải trên kênh YouTube của chương trình.
Chia sẻ
Bão số 3 vừa tan lại có thêm một áp thấp nhiệt đới mới hình thành gần biển Đông. Áp thấp nhiệt đới đang di chuyển theo hướng di chuyển Tây Tây Nam với tốc độ khoảng 15km/h. Vậy khả năng áp thấp nhiệt đới tác động đến Việt Nam như thế nào?
Chia sẻ
Tôi quay sang nhìn anh, chờ đợi điều gì đó khó nghe.
Chia sẻ
Ở phường An Bình, TP Cần Thơ (trước sáp nhập là xã Mỹ Khánh, huyện Phong Điền, TP Cần Thơ) có con rạch ô nhiễm trầm trọng, bốc mùi hôi thối. Ít ai ngờ, nơi đây từng là con rạch đẹp nhất Cần Thơ, khách Tây đến du lịch tấp nập bằng phương tiện ghe, giờ không còn thấy cảnh này nữa.
Chia sẻ
Bệnh viện Quân y 175 và Tập đoàn y khoa Hoàn Mỹ vừa ký kết Biên bản hợp tác toàn diện, hai đơn vị cam kết phối hợp nâng cao năng lực chuyên môn, chuẩn hóa đào tạo nguồn nhân lực, thúc đẩy nghiên cứu khoa học và chuyển giao kỹ thuật, đồng thời tăng cường hoạt động cộng đồng.
Chia sẻ
"Khán giả yêu Hà hay Lam là những người yêu phẩm chất nghệ sĩ đậm đặc, tài năng và văn hóa của hai chị em" - diva Hà Trần khẳng định.
Chia sẻ
Liên minh Châu Âu có thể áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với Ukraine do việc giải thể các cơ quan chống tham nhũng, tờ Spectator đưa tin.
Chia sẻ
Các Hội Doanh nghiệp (DN) Chợ Lớn, Tây Sài Gòn, Đông Sài Gòn, Tây Bắc Sài Gòn và trung tâm Sài Gòn trực thuộc Hiệp hội DN TP.HCM. Các hội DN khu vực này được thành lập dựa trên các hội DN quận, huyện trước đây của TP.HCM.
Chia sẻ
Thủ tướng bổ nhiệm Đại tá Vũ Đại Dương, Phó Tham mưu trưởng Quân chủng Phòng không - Không quân giữ chức Phó Tư lệnh Quân chủng Phòng không - Không quân, Bộ Quốc phòng.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
Nguyễn Thanh (Vũ Quý, Kiến Xương) 
