Theo National Interest, sau những trận thua quyết định trên biển ở Thái Bình Dương, cục diện Thế chiến 2 đã dần ngã ngũ.

Nhật Bản để mất Philippines, quần đảo Solomon, Gilbert và Caroline, sau đó phải đối mặt với quân Mỹ áp sát nhóm đảo chính. Okinawa là pháo đài cuối cùng án ngữ trước đất liền Nhật Bản, chỉ cách thành phố Kagoshima chỉ 257 km.

Đầu năm 1945, Hải quân Đế quốc Nhật Bản (IJN) phải đưa ra quyết định hết sức khó khăn khi điều thiết giáp hạm hùng mạnh nhất thế giới, Yamato đến bảo vệ đảo Okinawa trong một nhiệm vụ tự sát.

Thiết giáp hạm khủng nhất thế giới

Chuyên gia Kyle Mizokami nhận định, Yamato là chiến hạm lớn nhất và uy lực nhất mọi thời đại. Yamato được coi là đỉnh cao trong ngành công nghiệp đóng tàu của Nhật Bản nhưng cũng khiến hải quân Đế quốc Nhật Bản chuốc lấy thất bại muối mặt.

Ngay sau khi Nhật Bản rút khỏi hiệp ước giới hạn kích thước thiết giáp hạm, nước này đã bí mật đóng chiến hạm Yamato tại quân cảng Kure, gần Hiroshima để tránh Mỹ phát hiện.

Với chiều dài 263 mét và lượng giãn nước lên tới 71.000 tấn, Yamato là thiết giáp hạm lớn nhất trong lịch sử. Chỉ các tàu sân bay Mỹ chế tạo sau Thế chiến 2 mới có lượng giãn nước vượt qua Yamato.

Hải quân Nhật lên kế hoạch đóng 5 thiết giáp hạm Yamato nhưng chỉ có hai chiếc được hạ thủy là Yamato và Musashi. Chiếc thứ 3 mang tên Shinano sớm được hoán cải thành tàu sân bay.

Thiết giáp hạm Yamato được trang bị 9 pháo hạm cỡ nòng 457 mm trên ba tháp pháo lớn, 6 pháo thứ cấp cỡ 155 mm, 24 pháo 127 mm, 162 pháo phòng không 25 mm và 4 súng máy hạng nặng cỡ 13,2 mm.

Với hỏa lực cực mạnh, Yamato có khả năng đánh chìm nhiều chiến hạm đối phương đồng thời trong một lần khai hỏa. Trong đợt nâng cấp năm 1944 và 1945, Yamato được bổ sung thêm số lượng lớn pháo phòng không.

Mục đích chính là giúp tàu trụ vững trước hỏa lực của quân đồng minh, do hải quân Mỹ khi đó đã chuyển sang học thuyết sử dụng tàu sân bay là vũ khí chủ lực trên biển.

Tuy nhiên, vào thời điểm hạ thủy năm 1941, Yamato đã trở nên lạc hậu. Tàu sân bay cơ động nhanh mang theo máy bay ném bom và ngư lôi của Mỹ đã có khả năng tấn công đối phương trong phạm vi xa tới 320km, trong khi tầm bắn pháo hạm cỡ lớn lắp đặt trên Yamato chỉ khoảng 35km.

Kết cục bi thảm

Quân đồng minh bắt đầu tấn công đảo Okinawa vào ngày 1/4/1945, buộc Nhật phải khởi động chiến dịch tự sát mang tên Ten-Go. Nhóm tác chiến do thiết giáp hạm Yamato dẫn đầu, được lệnh di chuyển đến Okinawa cùng tuần dương hạm Yahagi và 8 tàu khu trục, với hy vọng có thể chặn bước tiến của quân đồng minh.

Theo kế hoạch, Yamato sẽ chia cắt lực lượng đồng minh, lao lên bờ để trở thành một pháo đài nổi cố thủ ở Okinawa. Hải quân Nhật buộc phải đưa ra quyết định này khi nhiên liệu và các nguồn lực khác trở nên khan hiếm.

Ngày 6/4, nhóm tác chiến mặt nước do tàu Yamato dẫn đầu, khởi hành từ Tokuyama, tiến theo hướng nam để quá cảnh ở eo biển Bungo. Hải quân Mỹ khi đó đã giải mã thành công các bức điện quân sự của Nhật, và phát hiện hoạt động của đội tàu chiến Yamato. Hai tàu ngầm Mỹ được lệnh phục kích nhưng không thành công vì đội tàu Nhật Bản di chuyển quá nhanh và hải trình lắt léo.

Hải quân đồng minh hiện diện gần đảo Okinawa sau đó nhận được thông tin về hạm đội khổng lồ của Nhật Bản đang hướng đến. 6 thiết giáp hạm đời cũ của hải quân Mỹ sẵn sàng nhận lệnh nghênh chiến nhưng bộ chỉ huy hải quân cuối cùng lựa chọn cách sử dụng đòn tấn công từ trên không để giảm thiểu thương vong tối đa.

8 giờ sáng ngày 7/4, máy bay trinh sát từ tàu sân bay Đô đốc Mistcher phát hiện thiết giáp hạm Yamato khi nó đi được nửa đường đến Okinawa. 280 tiêm kích, oanh tạc cơ và máy bay phóng ngư lôi xuất kích, bắt đầu cuộc tấn công.

Trong vòng hai giờ, đội tàu chiến Nhật Bản bị oanh tạc không ngừng nghỉ bởi số máy bay chiến đấu Mỹ. Kế hoạch được vạch ra rõ ràng nhưng khi tiếp cận mục tiêu, phi công Mỹ nào cũng muốn tấn công Yamato nên mệnh lệnh đưa ra là tự do khai hỏa. Số lượng chiến đấu cơ Mỹ quần thảo ngay trên chiến hạm Yamato nhiều đến mức họ có thể gặp nạn vì đâm vào nhau.

Đợt tấn công đầu tiên kết thúc với việc Yamato bị trúng hai quả bom, một ngư lôi và mất hai tàu khu trục hộ tống. Đợt tấn công thứ hai diễn ra ngay sau đó với lực lượng khoảng 100 máy bay Mỹ.

Nhận thấy tàu Yamato bắt đầu nghiêng về một bên khoảng 20 độ, máy bay Mỹ thay đổi chiến thuật, sử dụng ngư loại lôi xuyên kích nổ ở độ sâu lớn hơn. Điều đó cho phép ngư lôi đánh vào phần vỏ mỏng phía đáy tàu, thay vì lớp giáp dày bên sườn.

Thuyền trưởng tàu Yamato khi đó đã phải ra quyết định khó khăn khi cho ngập nước khoang động cơ, với hy vọng tàu lấy lại sự cân bằng. Điều này đã khiến 300 thủy thủ chết vì ngạt thở.

Yamato lúc này đã trúng 10 quả ngư lôi, 7 quả bom cháy và bị hư hỏng rất nặng. Bất chấp nỗ lực chống ngập, tàu tiếp tục nghiêng tới 35 độ. Thuyền trưởng Seiichi Ito ra lệnh cho thủy thủ đoàn bỏ tàu, còn bản thân và nhiều sỹ quan khác trên đài chỉ huy đã tự trói mình vào ghế và vĩnh viễn chìm xuống đáy biển cùng con tàu.

Lúc 14 giờ 23 phút, hầm đạn ở mũi tàu phát nổ, tạo thành cột lửa khổng lồ cao tới 2.000 mét và đám mây hình nấm cao 6.000 mét. Nhìn từ xa, cột khói này tương tự một quả bom hạt nhân chiến thuật kích nổ. Ánh sáng phát ra từ vụ nổ có thể nhìn thấy từ thành phố Kagoshima trên đất liền. Vụ nổ cũng phá hủy một số máy bay Mỹ đang quan sát chiếc tàu chìm.

Lực lượng tác chiến mặt nước do thiết giáp hạm Yamato dẫn đầu hầu như bị phá hủy hoàn toàn. Ngoài Yamato, tàu tuần dương Yahagi và 3 tàu khu trục khác bị đánh chìm. Nhiều tàu hộ tống còn lại bị hư hại nặng nề.

Số người thiệt mạng riêng trên thiết giáp hạm Yamato là 2.498 trong tổng số 2.700 người. Như vậy, dù thuyền trưởng sớm ra lệnh bỏ tàu nhưng hầu hết số thủy thủ đều chấp nhận hy sinh cùng chiến hạm khổng lồ.

Tổng số người thiệt mạng trong nhóm tác chiến mặt nước hải quân Nhật vào khoảng 3.700-4250 thành viên thủy thủ đoàn.

Có thể nói, trận hải chiến đánh chìm chiến hạm Yamato, niềm kiêu hãnh của hải quân Nhật là điều tất yếu trong bối cảnh kỷ nguyên thiết giáp hạm đã kết thúc.

Các tàu sân bay trang bị hàng trăm máy bay, tầm hoạt động xa hơn, khả năng đánh trúng mục tiêu cao hơn và tổn thất ít hơn đã hoàn toàn làm thay đổi môi trường tác chiến trên biển.

×