Giấc mơ về một tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam đang dần hiện hình rõ nét hơn, không chỉ trên kỹ thuật mà trong cả tư duy phát triển đô thị. Sau đề xuất của Vingroup, nay Trường Hải (THACO) cũng gia nhập đường đua, cho thấy sức hấp dẫn của siêu dự án này không chỉ là hạ tầng giao thông, mà là nền tảng để định hình lại cấu trúc dân cư, thị trường nhà ở trong thời gian tới.

Đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam: Từ "ở đâu làm đó" thành sống xa - làm gần

Nhiều chuyên gia quy hoạch cho rằng, ở Việt Nam, khái niệm “ở đâu làm đó” từng là nguyên tắc bất thành văn vì hạ tầng yếu. Nhưng nếu một tuyến đường sắt tốc độ cao đưa người lao động từ các tỉnh thành lên thành phố trong thời gian ngắn thì mọi giới hạn địa lý dần bị xóa nhòa.

Theo ông Nguyễn Quang Huân, Đại biểu Quốc hội Bình Dương, Phó Chủ tịch Hội doanh nhân tư nhân Việt Nam, với tốc độ dự kiến 350 km/h của dự án này thì chặng Hà Nội - Vinh sẽ rút ngắn xuống còn 1 tiếng, hay chỉ với hơn 8 phút ngồi tàu là đi từ Hà Nội đã có thể tới Phủ Lý.

"Như vậy nếu phát triển theo mô hình TOD thì người dân hoàn toàn có thể chọn nơi ở tại những khu đô thị bám đường sắt tốc độ cao. Họ sẽ tìm kiếm cơ hội và không nhất thiết tập trung vào vùng lõi nữa", ông Huân nhận định.

Ông Nguyễn Văn Đính, Chủ tịch Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam (VARS), phân tích: Việc phát triển những khu đô thị bám đường sắt tốc độ cao là giải pháp hữu hiệu để giải quyết bài toán cung - cầu nhà ở tại Hà Nội và TP. HCM, hai địa phương “nóng” nhất về vấn đề này.

Nếu tuyến đường này đi vào hoạt động thì khả năng những người đang học tập và làm việc tại Hà Nội có quê cách thành phố khoảng 100 - 300 km cũng sẽ "sáng đi tối về". Khi cầu giảm sẽ tạo điều kiện để giá mua, thuê nhà tại các thành phố lớn chững lại, không còn tình trạng nóng bỏng như hiện nay. Và dần dần điều này sẽ giúp cơ cấu lại thị trường bất động sản, định vị lại thị trường.

Những cơn sốt đất tại các thành phố lớn, các trung tâm ở các tỉnh cũng sẽ dần ít đi, mức độ cũng nhẹ nhàng hơn. Tương lai xa hơn nữa với sự phát triển mạnh mẽ của đường sắt cao tốc thì giấc mơ về ngôi nhà của người nghèo cũng sẽ sớm được hiện thực hóa, an sinh xã hội cũng từ đó được nâng lên.

Mô hình này không mới, nó đã vận hành thành công tại Nhật Bản, Đức, Hàn Quốc và khi tới Việt Nam, đây sẽ là một cú chuyển hướng chiến lược.

Thay đổi lớn nhất sẽ đến với các địa phương có ga dừng: Từ những trạm trung chuyển, nhà ga sẽ trở thành "hạt nhân" phát triển của một loạt khu đô thị mới. Từ Phủ Lý đến Đông Hà, từ Diễn Châu đến Tuy Hòa,... những cái tên từng nằm ngoài bản đồ bất động sản có thể vụt sáng thành cực tăng trưởng mới.

Nhà ở xã hội: Từ giấc mơ chen chúc sang cơ hội tiếp cận thật sự

Một trong những điểm nghẽn lớn nhất của chính sách nhà ở xã hội là bài toán địa điểm: Gần trung tâm thì giá đất quá cao, xa trung tâm thì không thuận tiện đi làm. Tuy nhiên, nếu chỉ mất vài phút để đi từ một thị trấn vùng ven đến đô thị trung tâm, thì “xa” sẽ không còn là bất lợi.

GS. Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường): “Đường sắt tốc độ cao sẽ mở rộng không gian sinh sống cho người thu nhập thấp. Họ không cần đánh đổi cuộc sống ổn định tại quê nhà để lên thành thị làm thuê. Nếu có hệ thống hạ tầng kết nối đủ tốt, nhà ở xã hội hoàn toàn có thể phát triển tại nơi giá đất rẻ, chi phí sinh hoạt thấp nhưng vẫn đảm bảo khả năng tiếp cận việc làm.”

Điều này cũng đồng nghĩa với một bước tiến trong chiến lược an sinh, giảm áp lực lên các thành phố lớn, nhưng không bỏ lại phía sau người lao động. Một khi tuyến đường sắt cao tốc vận hành, bài toán “an cư để lạc nghiệp” sẽ có thêm lời giải khả thi.

Dù cơ hội mở ra là rất lớn, nhưng giới chuyên gia cũng đưa ra cảnh báo: Nếu không có quy hoạch đi trước một bước, đường sắt cao tốc sẽ không thể kéo theo sự phát triển bền vững mà chỉ tạo thêm mặt bằng để... sốt đất.

“Cần có quy hoạch đồng bộ ngay từ bây giờ cho các khu vực quanh nhà ga: Đâu là vùng phát triển nhà ở xã hội, đâu là không gian cho giáo dục, y tế,... Nếu không quy hoạch sớm và minh bạch, đất quanh ga sẽ vào tay giới đầu cơ trước khi người dân kịp tiếp cận,” ông Đính, Chủ tịch VARS khuyến nghị.

Ông cũng cho rằng, nên có các chính sách ưu tiên đặc biệt để phát triển quỹ đất công, đấu giá theo mục tiêu xã hội hóa thay vì thương mại hóa thuần túy. Bởi, nếu chỉ để doanh nghiệp đầu tư rồi bán lại nhà với giá thị trường, thì nhà ở xã hội sẽ mãi chỉ là cái tên trên giấy.

Ngoài Vinspeed, mới đây, ông Trần Bá Dương, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Trường Hải (THACO) đã có văn bản gửi Thủ tướng đề xuất đầu tư Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam theo hình thức doanh nghiệp tư nhân tự thực hiện.

Tổng mức đầu tư dự án (bao gồm chi phí bồi thường, hỗ trợ, tái định cư) là 67,34 tỷ USD. Theo đó, THACO đề xuất đầu tư dự án với tổng vốn khoảng 61,35 tỷ USD, trong đó 20% là vốn tự có và huy động hợp pháp trong nước, tương đương 12,27 tỷ USD.

Doanh nghiệp khẳng định không chuyển nhượng dự án, vốn góp hay cổ phần cho các nhà đầu tư nước ngoài nhằm bảo đảm an ninh, an toàn và chủ quyền công nghệ cho quốc gia.

Đáng chú ý, THACO đề xuất được ưu tiên giao các quỹ đất để thực hiện phát triển đô thị theo mô hình TOD.

×