Cà Mau, từ vùng "nước đen" đến trung tâm kinh tế biển

Vùng đất Cà Mau được hình thành từ hàng ngàn năm trước. Quá trình này gắn liền với sự tương tác giữa các yếu tố địa lý như biển, sông và rừng ngập mặn.

Theo các nghiên cứu địa chất, Mũi Cà Mau được hình thành từ những phù sa bồi tụ liên tục trong suốt hàng nghìn năm.

Dòng nước từ các con sông lớn như sông Cửu Long, sông Hậu,… cùng với hoạt động của thủy triều biển Đông đã dần bồi đắp và mở rộng vùng đất này ra khỏi lục địa.

Đặc biệt, sự phát triển của hệ sinh thái rừng ngập mặn đã giúp giữ đất, cố định phù sa và bảo vệ vùng đất Mũi Cà Mau khỏi sự xâm thực của biển.

Trong lịch sử hình thành và phát triển của Cà Mau, tên gọi của vùng đất này có nguồn gốc rất thú vị. Theo các nhà nghiên cứu, Cà Mau là cách người Việt phiên âm từ tiếng Khmer “Tưk Kha-mau”, có nghĩa là “nước đen”.

Sách Gia Định Thành Thông Chí của Trịnh Hoài Đức có chép: “Thời Gia Long, những giồng đất cao ráo ở ven sông Ông Đốc, sông Gành Hào, sông Bảy Háp và một vài phụ lưu mới có người khai khẩn, lập thành xóm, ấp.

Tuy vậy, đến thời Tự Đức, Cà Mau vẫn là vùng rừng đước, vẹt, tràm, không mấy ai đến lập nghiệp vì thiếu nước ngọt và ruộng quá nhiều phèn”.

Cuối thế kỷ XVII, Mạc Cửu là tướng của nhà Minh (Trung Quốc) chạy nạn bởi triều đình Mãn Thanh đã dẫn một số người Trung Hoa đến vùng Hà Tiên sinh sống.

Sau khi Mạc Cửu dâng toàn bộ phần đất này thần phục nhà Nguyễn, Mạc Thiên Tứ con của Mạc Cửu đã vâng lệnh triều đình chúa Nguyễn lập ra đạo Long Xuyên (ở vùng đất Cà Mau ngày nay), tố chức mang tính chất quân sự.

Đến Gia Long thứ 7 (1808), đạo Long Xuyên được đổi ra huyện Long Xuyên, thuộc trấn Hà Tiên (lúc đó đất Nam Bộ có 3 dinh: dinh Trấn Biên, dinh Phiên Trấn, dinh Long Hồ và một trấn Hà Tiên).

Cùng với sự phát triển của lịch sử, Nam Bộ được chia thành 6 tỉnh (lục tỉnh Nam Kỳ): Gia Định, Biên Hoà, Định Tường, Vĩnh Long, An Giang, Hà Tiên. Riêng tỉnh Hà Tiên có 3 phủ, 7 huyện, Cà Mau thuộc huyện Long Xuyên, phủ An Biên (Hà Tiên), tỉnh Hà Tiên.

Ngày 18/2/1882, một phần đất Bạc Liêu thuộc tỉnh Sóc Trăng, một phần đất Cà Mau thuộc Rạch Giá được hợp thành tỉnh Bạc Liêu.

Sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng, tháng 2/1976, Chính phủ cách mạng lâm thời Cộng hoà miền Nam Việt Nam ra Nghị định hợp nhất một số tỉnh ở miền Nam. Hai tỉnh Cà Mau (An Xuyên) và Bạc Liêu thành tỉnh Minh Hải.

Ngày 6/11/1996, tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khoá IX đã phê chuẩn việc tách tỉnh Minh Hải ra làm 2 tỉnh Cà Mau và Bạc Liêu, thực hiện từ ngày 1/1/1997.

Cà Mau ngày nay đang phấn đấu trở thành trung tâm kinh tế biển. Năm 2024, kinh tế của tỉnh tiếp tục tăng trưởng khá, tổng sản phẩm trong tỉnh (GRDP) tăng 7,09% so với cùng kỳ. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch đúng hướng; GRDP bình quân đầu người đạt 72,6 triệu đồng, tăng 10,2% so với cùng kỳ.

Lĩnh vực nông - lâm - thuỷ sản đạt nhiều kết quả khả quan với tổng sản lượng thuỷ sản đạt 647 ngàn tấn, tăng 2%. Kim ngạch xuất khẩu ước đạt 1,26 tỷ USD, vượt 1,2% kế hoạch, tăng 5,2% so với cùng kỳ. Tổng sản lượng lúa vượt 14%, với khoảng 570 ngàn tấn; tỷ lệ che phủ rừng và cây phân tán vượt 0,8%.

Cà Mau sẽ tiếp tục phát triển công nghiệp chế biến thủy sản theo hướng tăng tỷ lệ hàng tinh chế và hoàn thiện chuỗi giá trị. Cua Cà Mau hiện là đặc sản nổi tiếng cả trong và ngoài nước.

Bạc Liêu, mảnh đất của những huyền thoại

Lịch sử hình thành của hai tỉnh Bạc Liêu, Cà Mau khá tương đồng. Năm 1680, Mạc Cửu, một di thần nhà Minh ở Trung Quốc đến vùng Mang Khảm chiêu tập một số lưu dân người Việt, người Hoa, lập ra những thôn xóm đầu tiên trên vùng đất Bạc Liêu.

Năm 1708, Mạc Cửu dâng vùng đất Mang Khảm cho chúa Nguyễn Phúc Chu. Chúa Nguyễn Phúc Chu đặt tên toàn bộ thôn xóm vùng này là trấn Hà Tiên. Năm 1757, chúa Nguyễn Phúc Khoát thu nhập thêm vùng đất Ba Thắc, lập ra Trấn Giang (Cần Thơ), Trấn Di (Sóc Trăng, Bạc Liêu).

Năm 1802, vua Gia Long lên ngôi. Năm 1808, trấn Gia Định đổi là thành Gia Định cai quản 5 trấn: Phiên An, Biên Hoà, Định Tường, Vĩnh Thanh (tức Vĩnh Long), Hà Tiên.

Năm 1832, vua Minh Mạng bỏ thành Gia Định, chia Nam Kỳ thành lục tỉnh: Biên Hoà, Gia Định, Định Tường, Vĩnh Long, An Giang, Hà Tiên, bao gồm đất từ Hà Tiên đến Cà Mau. Phần đất tỉnh An Giang, tính từ Châu Đốc đến Sóc Trăng và Bạc Liêu tính đến cửa biển Gành Hào.

Năm 1877, Pháp điều chỉnh Nam Kỳ còn 20 khu tham biện. Đến ngày 18-12-1882, Pháp cắt 3 tổng: Quảng Long, Quảng Xuyên, Long Thuỷ của đại lý (Dlégation) Cà Mau thuộc địa hạt Rạch Giá (Arrondissement de Rach Gia) và hai tổng Thạnh Hoà, Thạnh Hưng của đại lý Châu Thành thuộc địa hạt Sóc Trăng và thành lập địa hạt Bạc Liêu (Arrondissement de Bạc Liêu). Địa hạt Bạc Liêu là địa hạt thứ 21 của Nam Kỳ, lúc đầu có 2 đại lý: Vĩnh Lợi và Vĩnh Châu.

Ngày 25/10/1955, Ngô Đình Diệm ký Sắc lệnh số 143/NV phân định lại địa phận hành chính các tỉnh miền Nam, sáp nhập các quận Giá Rai, Vĩnh Lợi, Vĩnh Châu vào Sóc Trăng, thành lập tỉnh Ba Xuyên. Toàn bộ vùng đất quận Cà Mau lập thành tỉnh An Xuyên.

Ngày 8/9/1964, chính quyền Sài Gòn ký Sắc lệnh số 254/NV tái lập tỉnh Bạc Liêu gồm các quận: Giá Rai, Vĩnh Lợi, Vĩnh Châu và Phước Long (Rạch Giá). Địa phận này tồn tại cho đến ngày 30/4/1975.

Về phía chính quyền cách mạng, năm 1957, Liên Tỉnh uỷ miền Tây chia các huyện Giá Rai, Vĩnh Lợi, Vĩnh Châu, Hồng Dân, thị xã Bạc Liêu về tỉnh Sóc Trăng. Năm 1962, huyện Giá Rai sáp nhập vào tỉnh Cà Mau. Năm 1963, Tỉnh uỷ Sóc Trăng quyết định tách huyện Vĩnh Châu khỏi huyện Vĩnh Lợi - Vĩnh Châu, thành lập h uyện Vĩnh Châu.

Tháng 11/1973, Khu uỷ Tây Nam Bộ quyết định tái lập tỉnh Bạc Liêu, gồm 4 đơn vị hành chính cấp huyện: Vĩnh Lợi, Giá Rai, Hồng Dân và thị xã Bạc Liêu.

Vào đầu năm 1976, Hội đồng Chính phủ cách mạng lâm thời miền Nam Việt Nam hợp nhất hai tỉnh Bạc Liêu - Cà Mau thành tỉnh Bạc Liêu - Cà Mau, đến gần giữa năm 1976 tỉnh Bạc Liêu - Cà Mau đổi tên thành tỉnh Minh Hải. Ngày 1/1/1997, tỉnh Bạc Liêu được tái lập lần thứ hai và giữ nguyên cho đến ngày nay.

Với lịch sử hình thành lâu đời, Bạc Liêu là mảnh đất của những huyền thoại, trong đó, giai thoại về công tử Bạc Liêu đã trở thành một sản phẩm văn hóa du lịch của tỉnh.

Từ Cà Mau đi Bạc Liêu bao xa, có cây cầu 665 tỷ nối liền hai tỉnh

Theo Google Map, đoạn đường đi Cà Mau từ Bạc Liêu có chiều dài khoảng 69 km. Thời gian di chuyển bằng xe khách từ Bạc Liêu đi Cà Mau khoảng 1,5 tiếng, nếu mật độ giao thông thuận lợi.

Hiện nay, cầu Gành Hào bắc qua sông Gành Hào với mức kinh phí thực hiện dự án hơn 655 tỷ đồng được xem là công trình cầu bắc qua sông lớn nhất từ trước đến nay nối 2 tỉnh Cà Mau và Bạc Liêu.

Dự án xây dựng cầu qua sông Gành Hào là dự án thành phần 3 thuộc dự án cầu qua sông Ông Đốc (Cà Mau), tuyến trục Đông - Tây và cầu Gành Hào. Dự án do Ban quản lý Dự án xây dựng công trình giao thông tỉnh Cà Mau làm chủ đầu tư.

Dự án cầu Gành Hào có điểm đầu phía huyện Đầm Dơi (tỉnh Cà Mau) và điểm cuối thuộc thị trấn Gành Hào (huyện Đông Hải, tỉnh Bạc Liêu). Công trình gồm cầu chính Gành Hào, cầu Vàm Mương, đường dẫn 2 bên đầu cầu, với tổng chiều dài hơn 6km. Trong đó, cầu Gành Hào dài 770m, rộng khoảng 12m.

×