Ngày 27/10, trả lời PV báo Dân Việt, TS Giang Thanh Long, Nguyên Viện trưởng Viện Chính sách công Việt Nam cho biết, khi mức sinh thấp, nhiều nước như Nhật, Hàn Quốc cũng đã áp dụng sinh sách thưởng tiền để "khuyến sinh" nhưng không hiệu quả.

Mức sinh thấp vì chi phí nuôi con quá lớn

"Nhật hay Hàn Quốc không chỉ hỗ trợ 3-4 triệu đồng theo mức lương tối thiểu vùng như mình mà hỗ trợ các khoản tiền lớn hàng nghìn đô la (tương đương vài chục triệu đồng - PV) cho mỗi đứa trẻ được sinh ra. Bên cạnh đó còn hỗ trợ khi trẻ em đi nhà trẻ, đi học, đi khám bệnh, có chính sách người chồng cùng được nghỉ thai sản khi vợ sinh để hỗ trợ vợ chăm con, đảm bảo việc làm cho phụ nữ sau khi sinh con...

Tuy nhiên, các chính sách này đã thực hiện cả 10 năm vẫn chưa đem lại hiệu quả. Mức sinh ở Nhật, Hàn Quốc vẫn rất thấp. Năm 2020 vừa qua, mức sinh ở Hàn Quốc xuống thấp kỷ lục với tỷ suất sinh là 0,94 trẻ em/1 phụ nữ. Nghĩa là số trẻ em sinh ra còn thấp hơn số phụ nữ ở trong độ tuổi sinh đẻ", TS Long cho biết.

TS Long phân tích, việc quyết định sinh bao nhiêu đứa con là quyền con người, rất khó can thiệp. Chỉ có các giải pháp khiến các cá nhân thấy thoải mái, thấy muốn sinh con và nuôi dưỡng trẻ thì họ sẽ chủ động đẻ.

Theo TS Long, có 2 nguyên nhân khiến tỷ lệ sinh ở các TP lớn, các vùng kinh tế phát triển ngày càng thấp.

"Thứ nhất, thời nay, một đứa trẻ sinh ra vô cùng tốn kém, càng những người ở TP lớn, ở nơi kinh tế phát triển thì chi phí cho một đứa trẻ ăn uống, vui chơi, học hành càng tốn kém. Nhiều gia đình, chi phí cho con tiêu tốn đến 60-70% thu nhập của hai vợ chồng.

Gánh nặng kinh tế cho việc nuôi con rất lớn, hàng trăm, thậm chí hàng tỷ đồng nếu con cho con đi du học, còn phải mua nhà cho con. Việc hỗ trợ 3-4 triệu đồng như đề xuất trong Dự thảo Luật Dân số như "muối bỏ biển", chẳng thể nào "bổ khuyết" cho chi phí mà một gia đình phải bỏ ra khi sinh con", ông Long nói.

Phụ nữ nặng gánh chăm sóc con và làm việc nhà thì mức sinh thấp

Nguyên nhân thứ 2 theo TS Long, hiện nay, quyền sinh con đã thuộc về phụ nữ. Đây là một tiến bộ xã hội khi quyền của phụ nữ được nâng cao. Họ có quyền ăn học, đi làm và có vị thế trong gia đình. Đồng thời, họ cũng hiểu hơn ai hết nỗi vất vả khi sinh đẻ, nuôi dạy một đứa con.

Cho dù cuộc sống đã tương đối bình đẳng nhưng ở Việt Nam hiện nay, phụ nữ đi làm mệt mỏi, về nhà nuôi dạy, làm việc nhà vẫn đa phần đè lên vai phụ nữ khiến nhiều chị em thấy... sợ đẻ.

Khi sinh con, phụ nữ phải "tụt lại" 5-7 năm so với người khác. Do đó, nhiều người đã quyết định không sinh con hoặc sinh 1 con để nuôi dạy tốt và có thời gian để thăng tiến trong công việc, hưởng thụ cuộc sống.

"Ngày xưa, sinh mấy con là do đàn ông quyết. Còn ngày nay nếu phụ nữ không muốn sinh thì đàn ông khó lòng ép được, trừ một số trường hợp bị bạo lực. Do đó, khi phụ nữ còn cảm thấy khó khăn khi sinh đẻ, nuôi dạy con thì sẽ khó mà yêu cầu họ đẻ thêm, chỉ khuyến khích bằng 3-4 triệu đồng lại càng khó", TS Long nhận định.

Ngoài ra, TS Long cũng phân tích thêm, ngày xưa mọi người đều sống một cuộc sống "cào bằng", ai cũng như ai nên các cá nhân không có yêu cầu cao khi sinh con, luôn có tư tưởng "trời sinh voi trời sinh cỏ". 

Còn ngày nay, khi cuộc sống ngày càng phát triển, các kỳ vọng của mọi người đối với đứa con cũng càng ngày càng cao lên, nuôi con càng tốn kém hơn.

Người giàu trước khi sinh đi khám sức khỏe, đầu tư hàng trăm triệu đồng để chăm sóc thai kỳ và sinh nở, khi con sinh ra lại phải dùng sữa, đồ dùng tốt nhất, đi học ở trường quốc tế, học thêm nhiều lớp đàn ca nhạc họa, khi con mới lớp 8, lớp 9 đã cho đi du học...

Người có điều kiện vừa vừa cũng cố gắng cho con "bằng chị bằng em". Người có mức sống trung bình để bám trụ thành phố thì càng quá khó khăn để nuôi dạy con.

"Về tâm lý, nhiều người thích có nhiều con cho cho vui và để nhờ cậy sau này khi về già. Nhưng áp lực về kinh tế, cuộc sống khiến họ không thể không đẻ ít, đặc biệt là các khu vực kinh tế phát triển, chi phí sinh hoạt lớn. Họ thà đẻ 1 con để nuôi dạy cho tốt còn hơn là 2-3 con mà sống làng nhàng", TS Long nhận định.

Theo TS Long, mức sinh ngày càng thấp là xu hướng của một xã hội phát triển. Xu hướng này đã trở thành vấn đề đau đầu của nhiều người phát triển cả châu Á lẫn châu Âu. Nhiều nước đã đưa ra nhiều giải pháp mà chưa thể khiến người dân sinh đẻ nhiều hơn.

"Giải pháp bền vững đương nhiên phải là tạo điều kiện về an sinh xã hội tốt, để người dân thấy nuôi dạy một đứa trẻ không còn là gánh nặng kinh tế, cuộc sống thoải mái, tâm lý an ổn thì họ sẽ đẻ thêm. 

Ngoài ra, cần chú trọng giáo dục bình đẳng giới trong gia đình để thấy rằng việc cho con uống sữa, thay tã, dạy con, đi chợ, nấu cơm, rửa bát là việc chung của hai giới. Chỉ khi nào phụ nữ thấy nhàn nhã khi sinh con, công việc không bị ảnh hưởng mới mong khuyến sinh có hiệu quả", TS Long khẳng định.

×