Chợ tình không mua – bán

Tương truyền, cách đây hàng trăm năm, có một chàng trai người Nùng tên Ba đem lòng yêu nàng Út xinh đẹp người Giáy. Họ yêu nhau say đắm nhưng không thể đến được với nhau vì hai dòng tộc có mối thù truyền kiếp, ngăn cấm chuyện tình này. Bất chấp sự phản đối của gia đình, hai người từng định bỏ trốn để được bên nhau.

Tuy nhiên, vì sự xung đột giữa hai dòng họ mà quyết định của họ đã dẫn đến một cuộc ẩu đả đẫm máu giữa hai bản. Không muốn vì tình yêu của mình gây ra tai họa cho dân làng, chàng Ba và nàng Út đành chia tay trong nước mắt. Trước lúc chia ly, họ hẹn nhau rằng: “Mỗi năm, đúng ngày 27/3 âm lịch, chúng ta sẽ trở lại Khâu Vai – nơi từng hò hẹn, để được gặp lại nhau, dù chỉ một lần".

Từ đó về sau, Chợ phong lưu Khâu Vai (Chợ tình Khâu Vai) ra đời, không chỉ dành cho những người đang yêu mà còn là nơi gặp gỡ của những cặp đôi dang dở, không thể nên duyên vợ chồng, nhưng vẫn giữ được tình cảm thủy chung sâu đậm.

Chợ phong lưu Khâu Vai chỉ họp đúng một ngày trong năm (ngày 27/3 âm lịch). Nhưng “chợ” ấy không bán thổ cẩm, cũng chẳng trao đổi vật phẩm. Thứ duy nhất người ta mang đến là kỷ niệm và cảm xúc. Người đến chợ có thể là những đôi lứa yêu nhau, những cặp vợ chồng tay nắm tay, hoặc... người đi tìm lại một bóng hình cũ đã thuộc về năm tháng.

Trên đường vào Chợ tình Khâu Vai, tôi bắt gặp một bà cụ người Tày, dáng nhỏ thó, ngồi lặng lẽ bên gốc đào đang nở hoa. Hỏi chuyện, cụ cười: “Tôi đi gặp ông ấy. Hồi trẻ yêu nhau, không lấy được nhau. Mỗi năm, tôi với ông lại gặp ở đây một lần. Giờ ông đi trước rồi… nhưng tôi vẫn lên, như cái hẹn cũ thôi mà".

Gió cao nguyên se lạnh, nhưng lòng tôi chợt ấm lại bởi lời kể ấy – một thứ tình cảm trong vắt mà kiên định, không màng thời gian.

Ở nơi khác, người ta có thể ghen tuông, giận hờn vì quá khứ của nhau. Nhưng ở chợ Khâu Vai, vợ có thể gặp người yêu cũ, chồng có thể hàn huyên với người tình xưa, và rồi cuối ngày cả hai lại về bên nhau. Không có nước mắt, chỉ có cái gật đầu hiểu và thương.

Đêm ấy, sương trùm lên bản Khâu Vai như chiếc khăn voan mỏng của cô dâu vùng cao. Mặt trăng treo lơ lửng phía đầu dốc, lặng lẽ soi xuống phiên chợ tình mà người ta đợi cả năm mới gặp.

Chàng trai người Nùng khoác áo chàm, tay cầm chiếc khèn cũ. Tiếng khèn réo rắt vang lên như nỗi lòng thổn thức: “Út ơi... nàng còn nhớ lời hẹn năm nào chăng?”.

Cô gái người Giáy, nay tóc đã điểm sợi bạc, vẫn mặc chiếc váy hoa tím như ngày đầu tiên họ gặp nhau nơi triền dốc ấy. Bà đứng lặng trong đám đông, nơi gian hàng thổ cẩm, mắt dõi theo mỗi bóng hình qua lại, như thể mong một gương mặt quen hiện ra giữa biển người.

Họ đã hẹn nhau một đời.

Nhưng đời thì ngắn, còn chia cắt thì dài…

Năm ấy, họ từng cố trốn đi, rời khỏi hai bản làng thù oán. Nhưng khi máu đã đổ, cha mẹ đôi bên bị thương vì trận hỗn chiến, họ đành buông tay, chấp nhận lời chia ly. Trước khi rời nhau, họ nắm tay hứa: “Mỗi năm, đúng ngày này, ta sẽ về đây – ở Khâu Vai – để gặp lại.

Lời hẹn tưởng như khói sương, vậy mà bền chặt như đá núi. Năm nào cũng vậy, họ đến lặng lẽ, không lời trách, không oán than.

Nhưng năm nay, bà đến một mình.

Người ta bảo ông đã mất mùa thu trước, trong một cơn ho lao lạnh giá. Không ai báo tin cho bà. Bởi bà không phải vợ ông – chỉ là người hẹn hò với ông mỗi năm một lần, giữa chợ tình mịt mù sương núi.

Vậy mà bà vẫn đến, như mọi năm. Đứng giữa đám đông, chờ một tiếng khèn quen.

Và rồi - tiếng khèn ấy vang lên.

Không phải từ người sống.

Từ phía sau rặng đá, nơi họ từng ngồi bên nhau thuở đôi mươi, bà thấy ông – dáng người cao gầy, mỉm cười như thể chưa từng rời khỏi cõi đời. Ông đưa tay ra, khẽ gọi:

“Út ơi… ta về nhé?”.

Gió thổi, sương tan, ánh trăng rọi sáng khoảng đồi trống nơi bà đang đứng. Người ta chỉ thấy bà mỉm cười, rồi bước về phía đó. Kể từ đêm ấy, không ai còn thấy bà quay lại chợ Khâu Vai nữa.

Nhưng năm nào cũng vậy, người dân bản vẫn nghe tiếng khèn vang lên trong đêm sương, ở đúng góc đồi ấy – khúc tình ca thủy chung của chàng Ba và nàng Út, đã thành huyền thoại trong gió núi.

Một miền văn hóa không phai

Đêm Khâu Vai, tiếng khèn Mông vang giữa núi rừng, xen lẫn làn điệu giao duyên Tày – Nùng. Những ánh lửa bập bùng, men rượu ngô nồng cay, lời ca tiếng hát rộn vang... Tôi thấy mình như lạc vào một khúc sử thi tình yêu sống động giữa đại ngàn.

Chợ tình Phong Lưu Khâu Vai không chỉ là một nét văn hóa – nó là lời hẹn thiêng giữa người với người, giữa lòng với lòng. Và ở nơi ấy, tôi nhận ra: Có những tình yêu, không cần sở hữu, chỉ cần một lần gặp lại – là đủ.

Năm 2025, lễ hội Chợ Phong lưu Khâu Vai sẽ diễn ra từ ngày 22 đến ngày 24/4 (tức từ ngày 25 đến ngày 27/3 âm lịch) với chủ đề “Khâu Vai ngày trở lại”. Lễ hội năm nay được tổ chức với quy mô cấp tỉnh, hứa hẹn mang đến nhiều trải nghiệm thú vị cho du khách. ​

Trong khuôn khổ lễ hội, nhiều hoạt động văn hóa, nghệ thuật sẽ được tổ chức như:​ Chương trình nghệ thuật “Khâu Vai ngày trở lại”; lễ dâng hương miếu Ông, miếu Bà, lễ cầu duyên; các hội thi: Thi múa khèn, lực sĩ bò vàng, bắn nỏ, đánh quay, bắt cá lòng suối, trình diễn trang phục truyền thống, dệt vải lanh, thêu hoa văn, họa tiết trên các phụ kiện trang phục nữ dân tộc, giã bánh dầy, chim họa mi hót; các trò chơi dân gian; ẩm thực địa phương và không gian chợ phiên vùng cao, chợ đêm, không gian văn hóa trà Hà Giang và sản phẩm OCOP của tỉnh; chương trình nghệ thuật “Tiếng Khèn gọi bạn”; các môn thể thao dân tộc; đốt lửa trại, hát giao duyên qua ống nghe, đánh yến, đánh sảng...

×