Tôi lớn lên trong một căn nhà tập thể cũ kỹ trên phố Lò Đúc (Hà Nội). Cầu thang hẹp, hành lang chỉ đủ hai người tránh nhau, mùa hè thì nóng hầm hập, mùa đông gió rít qua khe cửa. Thế mà căn nhà ấy vẫn là nơi lưu giữ những điều đẹp đẽ nhất đời tôi – bởi ở đó có cha mẹ tôi, có tiếng cười của tôi và em gái mỗi khi chơi trò trốn tìm, có cả những buổi chiều mưa mẹ đun nước lá sả xông cho cả nhà.

Cha tôi là người Hà Nội gốc – cái gốc mà sau này tôi mới hiểu là sự chỉn chu đến từng chi tiết, là cách nói năng từ tốn, là thói quen đọc báo giấy mỗi sáng, và là thứ tình yêu dành cho Hà Nội không bao giờ lên tiếng nhưng luôn hiện hữu.

Cha ít nói. Nhưng mỗi lần nói về Hà Nội, giọng ông lại trầm xuống như đang lắng nghe chính tiếng lòng mình.

Có lần, khi tôi hỏi: "Sao bố không vào Sài Gòn sống với bác Hùng như mẹ từng khuyên?", ông chỉ khẽ cười: "Bởi vì bố sợ... không nghe thấy tiếng chuông chùa Trấn Quốc mỗi chiều".

Hồi đó tôi chưa hiểu nhiều. Nhưng giờ, khi đã sống xa Hà Nội gần 10 năm, tôi mới biết cái tiếng chuông ấy không chỉ là âm thanh. Nó là ký ức, là thời gian, là gạch nối giữa hiện tại và quá khứ.

Cha làm công nhân sửa máy in ở Nhà in Báo Nhân Dân. Ông thường về muộn, người dính mùi mực in và mồ hôi. Mỗi khi về đến cửa, ông lại gọi tôi bằng giọng trìu mến: “Con trai của bố, hôm nay con có ngoan không đấy?”.

Hồi đó, tôi không nghĩ Hà Nội có gì đẹp. Trường lớp bụi bặm, chợ thì ồn ào, tiếng rao bánh mì, bánh giò cứ chen nhau khắp phố. Nhưng cha tôi bảo: "Hà Nội không cần phải ồn ào để nổi bật. Nó chỉ cần là chính nó."

Khi tôi học lớp 6, Hà Nội bắt đầu thay đổi. Những cửa hàng liên doanh mọc lên. Xe máy Dream, xe Cub 81 chen chúc nhau trên phố. Những biển hiệu bắt đầu có thêm chữ tiếng Anh. Tôi từng nghĩ đó là dấu hiệu của văn minh. Nhưng cha tôi chỉ trầm ngâm: "Thay đổi là điều tất yếu. Nhưng điều quan trọng là con có còn giữ được cái cốt lõi hay không".

Có lần, tôi thấy cha lau lại bộ ấm chén sứ cổ. Mẹ bảo: “Để làm gì đâu, uống nước thì ly nhựa cho tiện” Cha vẫn cặm cụi: “Uống trà thì phải pha bằng ấm tử sa, rót vào chén sứ, mới giữ được hồn của lá chè” Tôi không hiểu “hồn” là gì, mãi sau này mới biết đó là tinh tế của một đời sống biết thưởng thức.

Cha tôi là một người Hà Nội cũ. Nhưng trong chính sự cũ kỹ ấy, tôi tìm thấy cả một thế giới mà người ta hôm nay ít khi chạm tới: Sự yên tĩnh, lòng tôn trọng, và cả vẻ đẹp của những điều nhỏ bé.

Cha thường dắt tôi đi bộ qua phố Phan Đình Phùng – nơi hai hàng sấu già trải lá mỗi độ thu sang. Ông chỉ tay: “Con nhìn kìa, lá sấu rụng như vàng trên phố”. Tôi bật cười: “Lá thì làm gì mà quý như vàng” Cha nói nhỏ: “Quý chứ. Bởi mỗi chiếc lá rụng xuống là một thời gian đi qua. Hà Nội già đi từng chút như vậy, con có thấy không".

Rồi tôi trưởng thành. Hà Nội cũng thay da đổi thịt từng ngày. Những con phố cũ tôi từng đi cùng cha giờ đã có thêm nhà cao tầng, cửa kính, các quán cà phê hiện đại mở ra san sát. Nơi quán phở gánh xưa từng đứng, giờ là tiệm trà sữa phát nhạc Hàn Quốc. Dãy nhà tập thể nơi tôi sống bị giải tỏa. Gia đình tôi chuyển về khu đô thị mới phía Tây thành phố.

Cha tôi không nói gì nhiều, nhưng tôi biết ông buồn. Ông ít đi bộ hơn, ít đọc báo giấy hơn và hay ngồi lặng bên cửa sổ nhìn về phía con đường xưa.

Một ngày nọ, tôi đưa cha đi dạo Hồ Gươm. Ông dừng lại trước Tháp Bút, khẽ chạm tay lên dòng chữ: “Tả Thanh Thiên” Rồi ông nói: “Con có biết, ngày xưa, bố đứng ở đây, nhìn sang bên kia hồ, đã thấy mẹ con mặc áo dài trắng đi học qua cầu Thê Húc không".

Tôi đứng lặng im. Hóa ra trong từng viên đá, từng hàng cây, từng chiếc lá rụng của Hà Nội, là một phần ký ức tình yêu của cha mẹ tôi. Là cái hẹn đầu tiên ở gánh bún thang vỉa hè. Là lần đạp xe dạo Hồ Tây mùa sen nở. Là chiếc nhẫn cưới mua ở phố Hàng Bạc. Là những buổi chiều chờ nhau nơi Nhà hát Lớn...

Hà Nội, với cha tôi và với tôi, là nơi chôn giấu những điều quý giá nhất của đời người.

Năm cha mất, tôi tìm thấy trong ngăn kéo cũ một bức thư cha viết dở. Ông viết cho tôi, nhưng chưa kịp gửi: “Con à, bố không dặn con phải yêu Hà Nội như bố. Bố chỉ mong, khi con đi đâu, ở đâu, làm gì, con cũng nhớ rằng mình đã lớn lên từ một thành phố có mùa thu, có hoa sữa, có tiếng chuông chùa và có lòng người sâu lắng như giếng cổ…”.

Tôi đã khóc. Và từ đó, tôi bắt đầu viết. Tôi viết về Hà Nội trong từng mẩu chuyện nhỏ. Tôi góp phần xây dựng một dự án bảo tồn ký ức đô thị, ghi lại hình ảnh, câu chuyện của những ngôi nhà cổ, những quán trà đá, những người lao động thầm lặng.

Bởi tôi hiểu, để Hà Nội không bị nhấn chìm trong sóng gió của hiện đại hóa, cần lắm những người ghi nhớ và kể lại.

Hà Nội hôm nay khác xa Hà Nội của cha tôi. Nhưng tôi tin, nơi nào còn người yêu và gìn giữ, nơi đó Hà Nội vẫn sống.

Mỗi tác giả có thể gửi nhiều tác phẩm nhưng phải thống nhất một bút danh. Tác phẩm dự thi gửi về email của chương trình: [email protected] hoặc qua đường Bưu điện về Ban Bạn đọc, tầng 10 Tòa nhà Báo Nông thôn Ngày nay 68 Dương Đình Nghệ, Cầu Giấy, Hà Nội.

Cơ cấu giải thưởng của Cuộc thi viết Ký ức Hà Nội lần thứ IV năm 2025 bao gồm: 01 giải nhất trị giá 20.000.000 đồng; 02 giải nhì, mỗi giải trị giá 10.000.000 đồng; 03 giải ba, mỗi giải trị giá 5.000.000 đồng; 05 giải khuyến khích, mỗi giải trị giá 2.000.000 đồng.

×