Với khoảng 13.000ha đất trồng khoai, nhiều năm nay huyện Bình Tân, tỉnh Vĩnh Long được xem là “thủ phủ khoai lang” lớn nhất vùng ĐBSCL, đặc biệt là giống khoai tím Nhật, chủ yếu để xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc. 

Ông Hồ Văn Tám, ở xã Tân Thành, huyện Bình Tân, cho biết: “Vùng này trồng khoai từ rất lâu và nhiều hộ chọn đây là loại cây màu chủ lực để mưu sinh. Chính vì thế mà dọc theo các xã từ Tân Thành sang Tân Hưng, Thành Trung, Nguyễn Văn Thảnh… đâu đâu cũng có cánh đồng khoai lang xuất khẩu. 

Tuy nhiên, nghề trồng khoai cũng có lúc thăng lúc trầm bởi giá cả lên xuống thất thường không ổn định”. Theo ông Tám, gần đây giá khoai lang xuất khẩu bất ngờ tăng cao lên khoảng 1-1,2 triệu đồng/tạ (1 tạ bằng 60kg) đối với khoai loại tốt; còn khoai thông thường từ 700.000-800.000 đồng/tạ, mức giá này rất hấp dẫn, đảm bảo cho nông dân có lãi hơn 10 triệu đồng/công, nhưng đa phần nhiều hộ không có khoai để bán, bởi vào vụ nghịch..

Giá khoai lang tăng cao nhưng nông dân Vĩnh Long không còn nhiều sản lượng để bán.

Ông Cao Văn Đắng, nông dân xã Tân Hưng, huyện Bình Tân, cho hay trước đây mỗi năm gia đình ông trồng khoảng 10 công khoai lang tím Nhật để cung ứng cho thương lái xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc. 

Năm nào bên Trung Quốc “ăn hàng” mạnh thì thương lái nâng giá thu mua lên và nông dân có lãi khá; ngược lại khi họ giảm nhu cầu nhập khẩu đồng nghĩa giá khoai sụt giảm theo và khó tiêu thụ. 

“Sở dĩ giá khoai lúc này ở mức cao là vì tại Vĩnh Long nói riêng và các nơi khác ở ĐBSCL nói chung không có bao nhiêu diện tích khoai đang cho thu hoạch. Nguồn cung quá ít, trong khi nhu cầu tăng nên “sốt” giá là chuyện hiển nhiên. Dù vậy, chưa ai biết được việc giá cao như vầy duy trì được bao lâu”, ông Đắng cho biết.

Nông dân trồng khoai lang ở ĐBSCL rất cần sự liên kết, bao tiêu để đảm bảo đầu ra.

Theo ông Sơn Văn Luận, Giám đốc Hợp tác xã khoai lang Thanh Ngọc (huyện Bình Tân), những năm 2020 và 2021 khi thời điểm dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, nhất là phía Trung Quốc tăng cường kiểm tra nghiêm ngặt, đã làm cho việc xuất khẩu khoai lang tím của vùng ĐBSCL sang thị trường này vô cùng khó khăn, từ đó kéo giá khoai giảm thảm hại. 

Có thời điểm như vào tháng 5-2021, giá khoai lang chỉ còn khoảng 40.000 đồng/tạ (hơn 650 đồng/kg) nhưng bán không ai mua. Thế là ngành chức năng ở Vĩnh Long, Đồng Tháp… phải chạy đôn chạy đáo tìm nhiều giải pháp hỗ trợ tiêu thụ, trong đó có kêu gọi các đơn vị, doanh nghiệp… cùng chung tay kết nối, tiêu thụ khoai lang cho nông dân để giảm lỗ. 

Thực tế cho thấy, khoảng 3 năm gần đây do nhiều hộ bị lỗ nặng đã khiến cánh đồng khoai xuất khẩu thu hẹp đáng kể.

Cụ thể, huyện Bình Tân từ chỗ có khoảng 13.000ha khoai lang mỗi năm thì thời gian qua có hơn 50% diện tích được nông dân chuyển đổi sang trồng các loại rau màu khác hoặc trồng cây ăn trái. Một phần diện tích còn lại nông dân cũng phân vân chưa dám trồng khoai trở lại; vì thế mà vụ Hè thu năm 2022 ở huyện Bình Tân chỉ có khoảng 400ha khoai lang, giảm rất mạnh so các năm trước. 

“Hiện thời nông dân cũng mới sản xuất hơn 100ha khoai lang, trong đó diện tích tới kỳ thu hoạch không bao nhiêu. Vì vậy số hộ trúng khoai lang lúc này rất ít; có thể sau Tết Nguyên đán 2023 thì nông dân mới mở rộng trồng khoai lang trở lại”, ông Sơn Văn Luận dự báo.

Tại huyện Châu Thành (tỉnh Đồng Tháp), tình hình cũng tương tự, bởi sau mấy năm thua lỗ khiến bà con hết vốn, cộng với tâm lý e ngại sự phập phù của việc xuất khẩu khoai lang nên không dám đầu tư như trước nữa. 

Ông Nguyễn Văn Huynh, Chủ nhiệm Hội quán Đồng Tân, xã Phú Long, huyện Châu Thành, kể bài học kinh nghiệm: “Vào thời điểm trước Tết Nguyên đán 2021, giá khoai lang tím Nhật ở vùng này được thương lái mua để xuất sang thị trường Trung Quốc dao động khoảng 1 triệu đồng/tạ giúp nông dân lãi đậm. 

Tuy nhiên, sau tết 2021 không hiểu sao giá khoai lang tím Nhật sụt liên tục xuống mức 600.000 đồng/tạ, rồi 400.000 đồng/tạ. Đến tháng 4-2021 còn 200.000 đồng/tạ và sau đó tiếp tục rớt xuống mức chỉ 70.000-90.000 đồng/tạ… đẩy hầu hết các hộ trồng khoai lang xuất khẩu vào cảnh trắng tay”.

Chính vì thế mà năm 2021, tại các xã Hòa Tân, Tân Phú, Phú Long… có hơn 270ha khoai lang thì năm nay diện tích giảm nhiều. Về lâu dài, để đảm bảo cho nghề trồng khoai lang xuất khẩu ổn định, UBND tỉnh Đồng Tháp khuyến cáo nông dân tổ chức lại sản xuất gắn kết với doanh nghiệp, nâng cao chất lượng sản phẩm và mở rộng diện tích đạt tiêu chuẩn an toàn…

Tại Vĩnh Long, ông Sơn Văn Luận, Giám đốc Hợp tác xã khoai lang Thanh Ngọc (huyện Bình Tân) nhìn nhận, dù giá khoai lang xuất khẩu đang ở mức cao nhưng khả năng nông dân sẽ không dám ào ạt trồng nhiều như trước nữa. 

Nguyên nhân do trồng khoai lang xuất khẩu đòi hỏi vốn đầu tư tương đối cao (khoảng 150 triệu đồng/ha), cộng với đầu ra vẫn còn phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc… khiến bà con dè dặt. Giải pháp lâu dài là cơ cấu lại theo hướng doanh nghiệp xuất khẩu cần liên kết với các hợp tác xã và nông dân; trong đó doanh nghiệp phải đầu tư vốn, vật tư… ký hợp đồng bao tiêu sản phẩm.

“Động thái tích cực là gần đây có 3-4 doanh nghiệp ở Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh… liên hệ với hợp tác xã hợp đồng bao tiêu khoai lang xuất khẩu với giá sàn 10.000 đồng/kg, nếu đến kỳ thu hoạch mà giá thị trường tăng thì mua tăng cho nông dân. 

Cách làm này được cho là hướng đi bền vững, tạo sự an tâm để bà con đầu tư trồng khoai. Ngoài ra, cần tăng cường xúc tiến thương mại nhằm mở rộng thêm các thị trường xuất khẩu…”, ông Luận cho hay.

×