Lời gian dối dưới chân núi Tản: Giáp mặt “thần y mạng” (Bài 2)

"Thần y" tránh mặt bệnh nhân

Như đã đề cập ở bài trước, tại xã Ba Vì (TP.Hà Nội) chỉ cần bước chân ra ngõ là thấy “nhà thuốc gia truyền”, đến xã này không khó để được dân làng chỉ tận nhà các "thần y" đang nổi như cồn trên mạng như Bàn Thị Bình, Triệu Thị Mẫn, Dương Thị Quỳnh…

Chúng tôi tìm gặp ông N. (xin được giấu tên), được giới thiệu là một trong số ít các lương y có đủ bằng cấp, chứng chỉ hành nghề ở xã Ba Vì. Vị lương y hơn 70 tuổi với gần 40 năm kinh nghiệm bốc thuốc cho biết, nghề thuốc nam của người dân tộc Dao dưới chân núi Tản Viên đã có từ ngàn đời, nhưng chủ yếu là kinh nghiệm truyền lại và chữa bệnh theo kiểu “nhà có ai bệnh thì chữa”.

Vài năm gần đây, các công ty truyền thông kéo nhau đến làng để làm quảng cáo, một vài người lên mạng rao giảng “nhà tôi 3 đời…” từ đó làng nghề thuốc Nam của người Dao Ba Vì được biết đến rộng rãi hơn. Nhưng việc quảng bá cũng có hai mặt.

“Trước khi nổi tiếng nhờ quảng cáo, nhiều người là lao động tự do, nếu nhận được mặt cây thuốc cùng lắm là đi bán rong ở chợ, nhưng để chữa được bệnh phải biết kết hợp các vị thuốc thành một bài thuốc. Chữa khỏi hẳn ung thư? Tôi đây còn chẳng dám nói chữa khỏi hẳn bệnh cảm cúm. Họ quảng cáo bừa, người bệnh tin, khổ nhất là người bệnh”, ông N. cho hay.

Những lời chia sẻ của vị lương y chân chính đã bước đầu hé lộ vỏ bọc của những lương y ảo. Chẳng cần trường lớp, chỉ cần vài bài đăng Facebook, cùng một đội ngũ chạy quảng cáo và chút liều lĩnh là thành "lương y".

Trong vai đại diện một công ty truyền thông muốn tìm đối tác quảng bá, chúng tôi tiếp xúc bà T.T.N., một lang y hành nghề lâu năm ở thôn Hợp Sơn. Bà N cũng có kinh nghiệm lâu năm trong việc tìm cây thuốc thảo dược, bốc thuốc theo kinh nghiệm gia đình nhưng tuyệt đối không muốn "quảng cáo nổ" như nhiều người khác.

Với vẻ ngoài phúc hậu, cô N. đón chúng tôi trong căn nhà nhỏ chất đầy túi thảo dược. Bà T.T.N. thật thà chia sẻ: “Cô chưa có bằng cấp, chứng chỉ hành nghề, chỉ bốc thuốc theo kinh nghiệm gia đình. Làm truyền thông ầm ĩ, sợ không đủ sức mà gánh”.

Bà N nói thêm: “Nói thật với hai cháu, khu này công an kiểm tra suốt. Nhiều đứa trẻ còn non, thấy tiền là làm liều. Có đứa không chỉ quảng cáo bậy, mà còn làm cả thuốc giả”.

Người phụ nữ thông tin thêm, ngay xóm dưới có nhà H. nấu thuốc thì bẩn lắm, đi nhặt cây thuốc người ta đổ bỏ, bị sâu mọt mang về nghiền rồi nấu thành cao. "Nói thật, có đem cho cô cả tạ cô cũng chẳng dám lấy”, bà N thông tin.

Hay như nhà bà M., quảng cáo quá đà, lên cả truyền hình, bệnh nhân ở trong miền Nam thuê hẳn một xe ô tô khách ra, họ đến đòi bắt mạch. "Nhưng bà ấy tránh mặt vì có biết bắt mạch gì đâu. Sau lần đó thưa dần rồi tịt hẳn không thấy quảng cáo…”, bà N kể.

Quy định pháp luật về quảng cáo và hành nghề y tế
Trao đổi với phóng viên Dân Việt, luật sư Hoàng Văn Hà (Công ty Luật ARC, Hà Nội) cho biết, theo Luật Quảng cáo năm 2012, mọi nội dung quảng cáo liên quan đến thuốc và dịch vụ y tế đều phải được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp phép trước khi phát hành. Hành vi quảng cáo sai sự thật, thổi phồng công dụng sản phẩm y tế là vi phạm pháp luật, có thể bị xử phạt từ 50 đến 100 triệu đồng, thậm chí bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu gây hậu quả nghiêm trọng.
Đối với hoạt động khám chữa bệnh, Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2009 quy định: người hành nghề phải có chứng chỉ hành nghề do Sở Y tế cấp. Những cá nhân không có chứng chỉ nhưng vẫn khám chữa bệnh, quảng cáo dịch vụ y tế có thể bị xử phạt từ 20 đến 50 triệu đồng, bị tịch thu tang vật vi phạm và cấm hành nghề.
Tình trạng quảng cáo sai sự thật và hành nghề y không phép diễn ra tại xã Ba Vì cho thấy dấu hiệu vi phạm pháp luật nghiêm trọng, cần sự vào cuộc quyết liệt của các cơ quan chức năng.

Giáp mặt “thần y mạng”

Để vén màn sự thật về các “thần y”, phóng viên tìm đến nhà bà Dương Thị Quỳnh – nữ “thần y” xuất hiện trong những video quảng cáo “chữa u lành, u ác” được đề cập trong bài 1.

Lần này, không cần phải đóng vai, chúng tôi giới thiệu là nhà báo và tiếp cận người phụ nữ này tại căn nhà sàn nằm ở thôn Hợp Sơn (xã Ba Vì).

Theo mô tả trong các video quảng cáo: “Khắp cả nước đang xôn xao kéo nhau đến nhà lương y Dương Thị Quỳnh vì đã tìm ra phương pháp điều trị mọi loại u lành, u ác”. Thế nhưng, thực tế hoàn toàn trái ngược: hình ảnh đoàn người chen chúc, “cả nước xôn xao” không hề thấy, chỉ thấy… vườn không nhà trống.

Bà Quỳnh thừa nhận: không có chứng chỉ hành nghề, không có phòng khám đạt chuẩn, và cũng không có giấy phép quảng cáo.

“Quảng cáo vậy thôi, nhưng chị là người trực tiếp tư vấn. Lúc nào chị cũng nhắn tin cho các bạn làm quảng cáo là phải làm thật, lên bài chị cũng phải duyệt, em ạ. Chỉ được giới thiệu bài thuốc của chị thôi, không cam kết 100%, vì bệnh u không thể cam kết được", bà Quỳnh phân trần.

Khi phóng viên đưa hình ảnh một cậu trai trẻ đang trò chuyện qua video với bệnh nhân cho bà Quỳnh xem, nữ “lương y” này xác nhận đó là Sơn, người được thuê để chạy quảng cáo.

Phóng viên tiếp tục cho bà xem một số quảng cáo sai sự thật do đội ngũ truyền thông thực hiện. Như để chứng minh mình “không có lỗi”, bà Quỳnh lập tức nhấc máy gọi điện cho đối tác: “Em ơi, bọn em viết bài như này có một số câu từ chưa được… không được… Chị đã dặn các em rồi là không được viết quá sự thật…”.

Kết thúc cuộc gọi chớp nhoáng, bà Quỳnh quay sang “chữa cháy”: “Chắc là bọn nó không để ý thôi, chị nhắc gỡ ngay”.

Thế nhưng, tính từ thời điểm rời khỏi nhà bà Quỳnh đến nay, những quảng cáo lố bịch với cái tên “Lương y Dương Thị Quỳnh” vẫn xuất hiện trên mạng khác với lời hứa của “nữ thần y”.

Không chỉ có bà Quỳnh, chúng tôi còn tìm đến nhiều “nhà thuốc gia truyền” khác như Bàn Thị Bình, Triệu Thị Lan, Triệu Thị Mẫn… Kết quả đều cho thấy: họ không có chứng chỉ hành nghề, không có phòng khám đạt chuẩn, và không có giấy phép quảng cáo.

Tại nhà bà Triệu Thị Lan ở thôn Yên Sơn, khi chúng tôi đề nghị cung cấp bằng chứng về hiệu quả bài thuốc, bà Lan chỉ đưa ra một xấp giấy khen, chứng nhận “thương hiệu gia truyền” được đóng khung treo tường, trong đó có cả giấy khen do Hội Đông y cấp.

Dù sở hữu “thành tích khủng” là vậy, nhưng chính bà Lan cũng thừa nhận: “Tôi không có bằng cấp, chứng chỉ gì cả, chỉ chữa bệnh theo kinh nghiệm”.

Thực trạng tại Ba Vì phần nào phơi bày một mô hình “hợp tác kinh doanh” mọc lên như nấm sau mưa", nơi danh xưng lương y được dựng lên bởi các công ty truyền thông thuê ngoài. Họ sản xuất video, viết bài quảng cáo, thuê người đóng vai bệnh nhân và dựng phông bạt với những “cúp vàng thương hiệu gia truyền”, “chứng nhận lương y xuất sắc”.

Những thủ đoạn này không chỉ đánh vào niềm hy vọng mong manh của người bệnh, mà còn làm méo mó di sản thuốc Nam lâu đời của xã Ba Vì. Tệ hơn, các “thần y” như Dương Thị Quỳnh hay Triệu Thị Lan còn có hẳn đội ngũ tư vấn, sẵn sàng “chốt đơn” với giá từ vài triệu đồng mỗi liệu trình. Họ không chỉ bán thuốc, họ đang buôn bán cả niềm tin và sự sống của những người đang vật lộn với bệnh tật.

Nhóm phóng viên Dân Việt sẽ tiếp tục thông tin, vạch trần những thủ thuật truyền thông bẩn và chuỗi hệ lụy nguy hiểm mà các “thần y ảo” để lại.

Câu trả lời sẽ có trong Bài 3: Gian dối dưới chân núi thiêng: Chiêu trò “phông bạt” cho “thần y”?

Liên quan đến việc nhiều "thần y" chạy quảng cáo có địa chỉ tại xã Ba Vì (Hà Nội) phóng viên đã cung cấp thông tin cho UBND xã Ba Vì. Tuy nhiên, ngay sau khi phóng viên phản ánh tới xã Ba Vì, phóng viên liên tiếp nhận được các cuộc gọi từ người tự nhận là đại diện truyền thông của Lương y Dương Thị Quỳnh "xin gặp gỡ". Về phía xã Ba Vì, sau nhiều ngày đặt lịch làm việc chúng tôi vẫn chưa nhận được các thông tin phản hồi.
Báo điện tử Dân Việt cũng đã cung cấp tài liệu đến Sở Y Tế Hà Nội, Cục Quản lý Y, Dược cổ truyền về vụ việc này.

×