Đăng nhập/ Đăng ký
| 
Bình luận
0
Trưởng thành từ nghèo khó
Mạc Đĩnh Chi sinh năm 1280, tên tự là Tiết Phu, quê ở làng Lũng Động, huyện Chí Linh, tỉnh Hải Dương. Tương truyền ông mồ côi cha từ nhỏ, hàng ngày phải vào rừng chặt củi nuôi mẹ kiếm sống. Vì dáng người thấp bé, dung mạo xấu xí nên ông thường bị trêu chọc, khinh rẻ.
Ngay từ khi còn nhỏ, Mạc Đĩnh Chi đã ra sức học tập vì ông biết chỉ có học vấn mới giúp ông thoát khỏi cảnh sống nghèo hèn. Với văn tài của mình, ông được Chiêu Quốc Vương nhận là môn đồ, chu cấp tiền cho ăn học thành tài.
Tượng thờ Mạc Đĩnh Chi ở Bắc Ninh. (Ảnh: Wikimedia)
"Có công mài sắt, có ngày nên kim", năm 1304, khi mới 24 tuổi, Mạc Đĩnh Chi dự khoa thi Đình. Ông đỗ đầu, nhưng lúc vào yết kiến, vua Anh Tông thấy ông dung mạo xấu xí nên tỏ ý chê bai, không muốn cho đỗ đầu.
Mạc Đĩnh Chi biết ý vua, nên ông làm bài phú Ngọc tỉnh liên (Hoa sen trong giếng ngọc) dâng vua. Bài phú có đoạn được dịch từ tiếng Hán có nghĩa:
Chẳng phải như đào trần lý tục; chẳng phải như trúc cỗi mai gầy.
Câu kỷ phòng tăng khó sánh; mẫu đơn đất Lạc nào tầy.
Giậu Đào Lệnh cúc sao ví được; vườn Linh Quân lan khó sánh thay!
Ấy là giống sen giếng ngọc ở đầu núi Thái hoa đây.
Mạc Đĩnh Chi tự ví mình như bông sen trong giếng ngọc ở núi, ý muốn nói nhà vua đừng chỉ đánh giá một người qua tướng mạo dung nhan bên ngoài. Anh Tông xem xong khen hay, liền bao áo mão võng lọng cho ông vinh quy bái tổ, rồi ban chức Thái học sinh hỏa dũng thủ, sung làm nội thư gia.
Đấu trí ngay trên đất địch
Đại Việt Sử ký Toàn thư ghi: Năm 1308, Sứ Nguyên là Thượng thư An Lỗ Khôi sang báo tin Vũ Tông lên ngôi. Vua sai Mạc Đĩnh Chi sang Nguyên. Lúc này, việc Mạc Đĩnh Chi sang Nguyên được dự báo là "đầy nguy hiểm", bởi người phương Bắc vẫn chưa quên thất bại trong 3 cuộc xâm lược trước đây.
Mạc Đĩnh Chi sang Nguyên ban đầu rất bị khinh thường vì vẻ ngoài thấp bé, xấu xí. Ở buổi tiếp kiến đầu tiên tại kinh đô Yên Kinh, vua Nguyên ra câu đối thử tài Mạc Đĩnh Chi: Nhật hoả vân yên, bạch đán thiêu tàn ngọc thố (Mặt trời là lửa, mây là khói, ban ngày thiêu cháy mặt trăng. Ý nói nhà Nguyên lớn mạnh, luôn dễ dàng tiêu diệt các tiểu quốc như Đại Việt).
Mạc Đĩnh Chi liền ứng đối lại: Nguyệt cung tinh đạn, hoàng hôn xạ lạc kim ô (Mặt trăng là cung, sao là đạn, hoàng hôn bắn rụng mặt trời. Ý nói nước nhỏ cũng có thể đánh bại quân đội nước lớn). Vua Nguyên nghe xong tức lắm, nhưng cũng phải khen Mạc Đĩnh Chi đối hay, đối chuẩn.
Một hôm khác, viên Tể tướng nhà Nguyên mời ông vào phủ ngồi. Lúc ấy đương hồi tháng 5, tháng 6. Trong phủ có bức trướng mỏng thêu hình con chim sẻ vàng đậu cành trúc. Đĩnh Chi vờ ngỡ đây là con chim sẻ thực, vội chạy đến bắt.
Người Nguyên cười ồ, cho là người phương xa bỉ lậu. Thấy vậy, Đĩnh Chi kéo bức trướng xuống xé đi. Mọi người đều lấy làm lạ hỏi tại sao.
Đĩnh Chi trả lời: "Tôi nghe người xưa vẽ cành mai và chim sẻ, chứ chưa thấy vẽ chim sẻ đậu cành trúc bao giờ. Nay trong bức trướng của Tể tướng lại thêu cành trúc với chim sẻ".
"Trúc là bậc quân tử, chim sẻ là kẻ tiểu nhân. Tể tướng thêu như vậy là để tiểu nhân trên quân tử, sợ rằng đạo của tiểu nhân sẽ mạnh, đạo của quân tử sẽ suy. Tôi vì thánh triều mà trừ giúp bọn tiểu nhân". Nghe vậy, mọi người đều phục tài của ông.
Một lần khác, trong thời gian Mạc Đĩnh Chi đang ở kinh đô Yên Kinh thì hay tin công chúa được vua Nguyên thương yêu nhất qua đời. Mạc Đĩnh Chi được quan nhà Nguyên cử đọc văn tế, nhưng đến khi mở ra chỉ thấy có đúng một chữ "Nhất". Bất ngờ đến vậy song Mạc Đĩnh Chi lập tức ứng khẩu:
Thanh thiên nhất đóa vân,
Hồng lô nhất điểm tuyết,
Thượng uyển nhất chi hoa,
Dao trì nhất phiến nguyệt.
Y! Vân tán, tuyết tiêu, hoa tàn, nguyệt khuyết!
(Một đám mây trên bầu trời xanh
Một bông tuyết trong lò lửa hồng
Một bông hoa trong vườn thượng uyển
Một vầng trăng ở cung Dao Trì
Than ôi! Mây tán, tuyết tan, hoa tàn, trăng khuyết!)
Chỉ với một chữ "Nhất", Mạc Đĩnh Chi đã đọc lên bài văn tế khiến cả vua Nguyên cùng toàn thể bá quan nghe xong mắt cũng long lanh ngấn lệ.
Trở thành Lưỡng quốc Trạng Nguyên nhờ "quay bài"
Thời gian Mạc Đĩnh Chi đi sứ, trong một buổi chầu có người nước ngoài dâng quạt lên tặng vua Nguyên. Nhân có cả sứ thần Cao Ly ở đó, vua Nguyên bèn mời Mạc Đĩnh Chi và sứ thần Cao Ly cùng làm thơ vịnh đề lên quạt.
Lúc này Mạc Đĩnh Chi bất ngờ, không chuẩn bị trước nên có phần "bí" ý. Ông quay sang bên sứ thần Cao Ly, nhìn vào thế bút viết của sứ thần nên đoán được ông này viết: "Uẩn long trùng trùng, Y Doãn, Chu Công/Vũ tuyết thê thê, Bá Di, Thúc Tề" (Khi nóng bức thì quạt đắc dụng như Y Doãn, Chu Công, khi mùa đông giá rét thì xếp xó như Bá Di, Thúc Tề bị chết đói).
Mạc Đĩnh Chi có ý tưởng rồi, liền lập tức viết: "Lưu Kim thước thạch thiên địa vi lô, nhĩ ư tư thời hề Y Chu cự nho/Bắc phong kỳ thê vũ tuyết tái đồ, nhĩ ư tư thời hề Di Tề ngã phu/Y, dụng chi tắc hành, xả chi tắc tàng, duy ngã dữ nhĩ hữu thi phù (Chảy vàng tan đá, trời đất như lò, ngươi bấy giờ là Y Chu đại nho. Gió bấc căm căm, mưa tuyết mịt mù, ngươi bấy giờ là Di Tề đói xo. Ôi, được dùng thì làm, bỏ thì nằm co, chỉ ta cùng ngươi là thế ru)".
Về ý, bài của Mạc Đĩnh Chi cũng có ý tương tự bài của sứ Cao Ly nhưng lại "đắt" ở việc trích dẫn câu trong sách Luận ngữ, có nghĩa: "Ai dùng ta thì ta làm, ai không dùng ta thì ta để đó. Điều ấy chỉ người với ta mới có được thôi".
Cảm phục văn tài của Mạc Đĩnh Chi, vua Nguyên liền phê lên chiếc quạt bốn chữ: "Lưỡng quốc Trạng Nguyên".
Tấm gương liêm khiết, lấy vợ Cao Ly và hậu duệ xưng đế
Sách Đại Việt Sử ký Toàn thư ghi lại: Đĩnh Chi là người liêm khiết, sống rất đạm bạc. Vua rất hiểu ông, sai người ban đêm đem 10 quan tiền bỏ vào nhà ông. Hôm sau, Đĩnh Chi vào chầu, tâu vua hay chuyện đó. Vua bảo: "Không ai đến nhận, cho khanh lấy mà tiêu".
Thời Hiến Tông, Mạc Đĩnh Chi làm Nhập nội hành khiển Hữu ty lang trung rồi thăng Tả ty lang trung. Trong thời gian ở Yên Kinh, ông kết thân với sứ thần Cao Ly. Mến mộ tài năng của Mạc Đĩnh Chi, vị sứ thần này mời ông sang Cao Ly chơi và gả cháu gái cho.
Người thiếp này có một con gái, một con trai với Mạc Đĩnh Chi. Sau này hậu duệ của Mạc Đĩnh Chi ở lại Cao Ly và lập ra một dòng tộc tại đó. An Nam tạp chí, số 4 năm 1926 từng đăng bài của học giả Lê Khắc Hòe với tiêu đề Người Triều Tiên đi bán sâm là hậu duệ của Mạc Đĩnh Chi.
Tương truyền khi Mạc Đĩnh Chi ứng đối "bắn rụng mặt trời" trước bá quan văn võ nhà Nguyên, có người nói: "Hậu duệ người này tất sau này sẽ tự lập làm vua".
Đúng như vậy, sau này cháu 7 đời của Mạc Đĩnh Chi là Mạc Đăng Dung đã lật đổ vua Lê để lập ra nhà Mạc. Đại Việt Sử ký Toàn thư viết: Đăng Dung là người xã Cao Đôi, huyện Bình Hà (tức là xã Long Động, huyện Chí Linh), tiên tổ Đăng Dung là Mạc Đĩnh Chi, Trạng nguyên triều Trần, làm quan đến Tả bộc xạ.
Đĩnh Chi sinh ra Cao, Cao sinh ra Thuý, Thuý sinh ra Tung, dời sang ở xã Lan Khê, huyện Thanh Hà rồi sinh ra Bình, Bình lại dời sang xã Cổ Trai, huyện Nghi Dương rồi trú tại đó. Bình sinh ra Hịch, Hịch lấy con gái trưởng của Đặng Xuân người cùng xã, sinh được ba con trai, con trưởng là Đăng Dung.
Sau khi lên ngôi, Mạc Đăng Dung truy tôn Mạc Đĩnh Chi làm Kiến Thủy Khâm Ninh Văn Hoàng Đế. Nhà Mạc tồn tại trong 150 năm, trải qua 4 đời vua.
Đoàn tàu chở cán bộ, chiến sĩ thực hiện nhiệm vụ A80 được chào đón nồng nhiệt, khu "đất vàng" bỏ hoang, cây dại um tùm như rừng nhiệt đới... là những loạt ảnh ấn tượng trong tuần do PV Dân Việt ghi lại.
Chia sẻ
Đây là loại thịt người trung niên và người cao tuổi nên ăn 3 lần/tuần vào mùa hè để cung cấp dinh dưỡng, xua tan mệt mỏi, uể oải trong mùa hè.
Chia sẻ
Hàng loạt cửa hàng nằm trên các tuyến phố du lịch ở Đà Nẵng bất ngờ đóng cửa trong đợt cao điểm kiểm tra, phòng chống hàng lậu, hàng nhái trên địa bàn TP.Đà Nẵng.
Chia sẻ
Có rất nhiều điệp viên đã để lại dấu ấn khó phai trong Thế chiến thứ hai. Người giải mã thông tin tình báo, người luồn sâu phá hoại, người tổ chức mạng lưới kháng chiến ngầm… Tất cả đều hỗ trợ cho chiến thắng ngoài tiền tuyến. Nhưng điệp viên người Ý Rodolfo Siviero lại thực hiện một nhiệm vụ hoàn toàn khác, và cũng cực kỳ giá trị.
Chia sẻ
Theo luật sư, nếu thửa đất có nhiều người chung quyền sử dụng đất, nhiều người sở hữu chung tài sản gắn liền với đất thì Giấy chứng nhận phải cấp cho mỗi người 1 Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất.
Chia sẻ
Hàng loạt hố ga trên đường Nguyễn Gia Bồng bị mất nắp, nhưng chỉ được che chắn, cảnh báo sơ sài tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn giao thông và mỹ quan đô thị.
Chia sẻ
Tỉnh Trà Vinh được tái lập vào tháng 5/1992, với xuất phát điểm thấp, kết cấu hạ tầng từ thành thị đến nông thôn đều yếu kém và được xem là tỉnh nghèo, có đông đồng bào Khmer, đời sống khó khăn nhất vùng đồng bằng sông Cửu Long lúc bấy giờ...
Chia sẻ
Trong bối cảnh ngành thủy sản Việt Nam đang chịu sức ép chưa từng có từ biến đổi khí hậu, thẻ vàng IUU, rào cản kỹ thuật và “rào cản xanh” từ thị trường xuất khẩu, yêu cầu chuyển đổi sang phát triển bền vững, phát triển xanh, minh bạch và ứng dụng công nghệ cao trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.
Chia sẻ
Đề xuất giảm lệ phí trước bạ đối với xe máy nhằm tránh việc người dân tại một số địa phương phải nộp mức lệ phí cao hơn so với trước khi sáp nhập tỉnh.
Chia sẻ
Theo đánh giá của BLV Quang Huy, HLV Kim Sang-sik là chiến lược gia rất cao tay và năng lực cầm quân của ông sẽ khiến ĐT Malaysia gặp nhiều khó khăn như khi chạm trán ĐT Việt Nam dưới thời HLV Park Hang-seo trước đây.
Chia sẻ
Bước vào vườn nho sữa Hàn Quốc thuộc địa phận thôn Làng Mới, xã Mông Sơn, huyện Yên Bình của chàng kỹ sư nông lâm quê Vĩnh Phúc Đinh Đại Thành, du khách không khỏi ngỡ ngàng, thích thú trước khung cảnh vườn nho trải dài xanh mát, cây nào cũng trĩu quả, quyện trong gió là mùi thơm ngọt ngào...
Chia sẻ
Bình Thuận có rất nhiều món ngon như lẩu thả, súp hoa thanh long và lẩu hoa thanh long hầm gà, gỏi cá trích, cá mai, cá đục, chả cuốn cá trích, gỏi xoài cát mực khô Làng chài Mũi Né, mực 1 nắng, bồ câu núi Tà Cú xốt mắm chuối mốc, chả cá biển hấp - chiên, chả cá thát lát Tánh Linh, bánh canh cá biển...
Chia sẻ
Năm nay, những cành vải Bắc Giang đỏ rực, dáng cong mềm, quả sai trĩu được nhiều chị em "săn lùng" để đặt vào bình gốm, bình thủy tinh... làm đồ trang trí.
Chia sẻ
Nghệ sĩ Nhân dân Nguyễn Thị Hiển là một tên tuổi múa của làng múa Việt Nam. Bà có tới 9 học trò được phong danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân, 30 người được phong Nghệ sĩ Ưu tú.
Chia sẻ
Phó Chủ tịch UBND tỉnh Kon Tum Nguyễn Hữu Tháp nêu rõ những nội dung Sở NN&MT chưa làm đúng chỉ đạo; đồng thời yêu cầu nếu quy trình cấp chưa đảm bảo, thì dừng hiệu lực Giấy xác nhận cấp mã số vùng trồng đã cấp cho Công ty cổ phần rượu sâm Ngọc linh Kon Tum.
Chia sẻ
Ngành nuôi trồng thủy sản ở ĐBSCL đang hướng đến đa dạng hóa đối tượng nuôi, nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất, giá trị sản phẩm. Trước giờ sáp nhập, tại các tỉnh Sóc Trăng, Trà Vinh, An Giang, Đồng Tháp, Cần Thơ... nông dân đã, đang nghiên cứu phát triển, nuôi thành công các loài cá đặc sản, như: Cá dáo, cá dứa, cá bông lau... để nâng cao thu nhập, phát triển bền vững.
Chia sẻ
Cảnh sát xác định người “khỏa thân”, đuổi theo cô gái trên đường Hoàng Hoa Thám, Hà Nội, là một thanh niên sinh năm 1997. Người này có tiền sử “rối loạn hành vi kiểm soát”.
Chia sẻ
Tiến hành kiểm tra thực tế vali xách tay của hành khách này, lực lượng chức năng phát hiện 48 chiếc điện thoại iPhone đã qua sử dụng được cất giấu nhưng không khai báo hải quan theo quy định. Toàn bộ số hàng hóa vi phạm đã bị lập biên bản, xử lý theo đúng trình tự pháp luật.
Chia sẻ
Nhiều hộ nông dân trên địa bàn xã Long Tân (huyện Long Đất, tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu) đã cải tạo diện tích đất đồi, đất trũng trồng cây kém hiệu quả để chuyển sang trồng rau ngót, mang lại thu nhập gần một triệu đồng mỗi ngày.
Chia sẻ
Triệu Vân (? – 229), tự Tử Long, là người Thường Sơn. Ông là danh tướng vào giai đoạn cuối thời Đông Hán và thời Tam quốc, cũng là một trong số những nhân vật góp công không nhỏ vào sự thành lập của nhà Thục Hán.
Chia sẻ
Thống đốc Zaporozhye Evgeny Balitsky cho biết các gia đình xứng đáng được biết số phận của những người thân yêu của họ.
Chia sẻ
Lãi suất ngân hàng cao nhất hôm nay 8/6: Số ngân hàng áp dụng chính sách lãi suất ưu đãi cho người dưới 35 tuổi đang gia tăng.
Chia sẻ
Bồ Đào Nha vs Tây Ban Nha là trận chung kết UEFA Nations League 2024/2025 và thần đồng Lamine Yamal bên phía La Roja có thể tạo ấn tượng mạnh mẽ khi đối đầu với siêu sao Cristiano Ronaldo bên phía Seleccao.
Chia sẻ
Bệnh gan nhiễm mỡ liên quan đến rối loạn chuyển hóa (MAFLD) đang dần trở thành mối đe dọa sức khỏe cộng đồng tại Việt Nam, các chuyên gia cảnh báo rằng MAFLD có thể sớm thay thế viêm gan virus để trở thành "gương mặt chính" gây xơ gan và ung thư gan.
Chia sẻ
Sáng 8/6, ngay sau khi kết thúc bài thi cuối cùng môn Toán trong kỳ thi vào lớp 10 năm 2025 của Hà Nội, Sở GDĐT Hà Nội đã tổ chức Hội nghị thông tin về kết quả tổ chức kỳ thi.
Chia sẻ
Đạo diễn Trương Kỷ Trung mới đây đã đệ đơn kiện vợ cũ là bà Phàn Hinh Mạn và yêu cầu bồi thường 300.000 NDT vì tranh chấp kéo dài từ năm 2016.
Chia sẻ
Hãy tưởng tượng một CEO từng quyết định một thương vụ hàng chục triệu đô la trong một tuần, giờ đây phải chờ đợi hàng tháng trời để một đề án được phê duyệt. Sự “va chạm” này không chỉ gây ra sự chán nản, mà còn có thể làm triệt tiêu động lực đổi mới của chính những “đại bàng” được mời về.
Chia sẻ
Ông Trần Văn Cường, nông dân thôn Xuân Lâm, xã Triệu Nguyên (huyện Đakrông) là người đầu tiên ở tỉnh Quảng Trị trồng lạc đen xuất xứ từ Nam Phi, giá bán lạc đen gấp 4 lần lạc thường. Cùng với trồng tràm, trồng sâm Bố Chính, gia đình ông Cường đã "rời bến nghèo" sang "bờ khá giả".
Chia sẻ
Nhiều hộ dân trên tuyến đường tỉnh 826 qua huyện Cần Giuộc (Long An) bức xúc khi tuyến đường thi công ì ạch làm ảnh hưởng đến đời sống.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
PV 
