Sau nhiều năm triển khai, chương trình OCOP Hà Nội đã thu được nhiều kết quả tích cực. Tuy nhiên, ông từng nhấn mạnh rằng “sản phẩm đẹp thôi chưa đủ”. Xin ông giải thích rõ hơn về nhận định này?

- Năm nay là năm thứ 3 liên tiếp Trung tâm Xúc tiến Thương mại Nông nghiệp đồng hành với Hà Nội trong việc tổ chức các sự kiện tôn vinh và trao chứng nhận sản phẩm OCOP. Những nỗ lực này góp phần làm rõ vai trò của OCOP không chỉ với phát triển nông thôn mà còn trong cấu trúc kinh tế địa phương.

Tuy nhiên, sau 7 năm triển khai chương trình, sản phẩm OCOP cần được nhìn nhận không chỉ qua số lượng mà phải tập trung nhiều hơn vào chất lượng, tính sáng tạo và khả năng hòa nhập thị trường. Sản phẩm đẹp là chưa đủ, mà phải kể được câu chuyện, phản ánh được văn hóa, vùng đất, và quan trọng là phải có sức cạnh tranh thực sự.

Hiện, cả nước có hơn 15.000 sản phẩm OCOP, trong đó Hà Nội có hơn 3.300 sản phẩm chiếm khoảng 1/5 đến 1/4 tổng số. Tuy nhiên, nếu không bắt kịp xu hướng tiêu dùng và đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe từ thị trường xuất khẩu như châu Âu, Mỹ hay Trung Quốc, vị thế này sẽ khó giữ được.

Không thể nghĩ rằng thị trường Trung Quốc vẫn dễ tính. Giờ họ yêu cầu mã số vùng trồng, truy xuất nguồn gốc, tiêu chuẩn đóng gói, và những điều này đang dần tương đồng với thị trường châu Âu.

Để giải bài toán này, OCOP Hà Nội phải bước vào một giai đoạn phát triển mới nếu muốn đưa OCOP Hà Nội vươn ra ngoài biên giới.

Vậy theo ông, đâu là những yếu tố then chốt để sản phẩm OCOP Hà Nội nâng tầm và hội nhập quốc tế?

- Về mặt thương mại, các sản phẩm OCOP giai đoạn đầu, chủ yếu tập trung tại các thị trường nội địa, trong tỉnh hoặc là trong huyện. Nhưng hiện nay, rất nhiều sản phẩm OCOP đã được tiêu thụ rộng khắp trên thị trường cả nước và đã có những sản phẩm đã được xuất khẩu sang thị trường thế giới.

Trước đây chúng ta chỉ nghĩ đến các sản phẩm có thế mạnh như là gạo hay là các loại hạt. Nhưng đến nay, kể cả những sản phẩm đặc sản như là mắm tôm, trong năm 2023, mắm tôm Lê Gia đã xuất khẩu sang Nhật, Úc; hay là miến dong của Bình Liêu cũng sắp xuất khẩu sang Châu Âu và Châu Úc. Như vậy là các sản phẩm đã thực sự là đại sứ và đặc sản truyền thống của Việt Nam đã bắt đầu được bạn bè thế giới chấp nhận với tiêu chuẩn của sản phẩm OCOP. Điều đó cho thấy sự thay đổi căn bản về mặt chất lượng cũng như là việc các sản phẩm OCOP đáp ứng được.

Cùng với đó, công tác xúc tiến thương mại cũng đã được đẩy rất mạnh trong thời gian vừa qua, cả bằng các hình thức như là xúc tiến thương mại truyền thống qua hệ thống các Điểm phân phối cũng như là hệ thống chuỗi siêu thị cho đến các thương mại điện tử.

Đặc biệt, cuối năm 2022 với sự ra đời của mạng xã hội gắn với thương mại điện tử ở trên nền tảng như TikTok Shop thì chương trình OCOP cũng triển khai các phiên chợ livestream trên nền tảng TikTok Shop Việt Nam. Năm 2023, Trung tâm Xúc tiến thương mại nông nghiệp đã triển khai được hơn 800 phiên chợ với doanh thu lên tới 100 tỉ đồng và 300 triệu lượt người xem.

Thêm nữa, năm 2023, 2 gian hàng OCOP quốc tế đã được tổ chức, một gian tại Tuần lễ hàng Việt Nam tại Thái Lan tại Central World ở Bangkok và gian thứ 2 tại một sự kiện được tổ chức đầu tháng 12 ở Milan (Ý). Đây cũng là lần đầu tiên chúng ta có một không gian sản phẩm OCOP tại thị trường châu Âu và các sản phẩm OCOP không chỉ dừng ở thị trường nước mà cũng đã được xúc tiến đối với thị trường quốc tế.

Ông có thể chia sẻ thêm về vai trò của trí tuệ nhân tạo (AI) trong việc hỗ trợ phát triển sản phẩm OCOP?

- Trí tuệ nhân tạo (AI) đang trở thành công cụ đắc lực trong việc đổi mới sản phẩm và thúc đẩy hoạt động xúc tiến thương mại cho sản phẩm OCOP. Nếu trước đây doanh nghiệp mất hàng tháng để lên ý tưởng, thiết kế bao bì, xây dựng nội dung quảng bá, thì hiện nay AI có thể thực hiện toàn bộ quy trình đó chỉ trong vài phút, thậm chí còn tối ưu hóa việc phân tích thị trường, xu hướng tiêu dùng.

Cuộc chơi đã thay đổi. Vấn đề không phải là chúng ta ngồi nghĩ làm sản phẩm gì nữa, mà là đặt đúng câu hỏi cho AI. Từ đó, AI sẽ giúp chúng ta gợi ý hướng đi, nguyên liệu kết hợp, thị trường tiềm năng, và thậm chí là tạo ra nội dung quảng bá đa ngôn ngữ.

Việc ứng dụng công nghệ số không dừng lại ở giai đoạn sáng tạo mà còn mở rộng sang khâu phân phối. Trên nền tảng thương mại điện tử, các chủ thể OCOP có thể sử dụng AI để tự tạo nội dung giới thiệu sản phẩm bằng nhiều thứ tiếng, phục vụ các thị trường cụ thể như Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, châu Âu… mà không cần đầu tư lớn vào đội ngũ nhân sự hoặc agency như trước.

Từ câu chuyện của gian hàng OCOP Hà Nội tại Hội chợ Công nghệ Milan (Ý) năm 2023, có thể khẳng định, Hà Nội đã bước đầu kết nối được với các hiệp hội quốc tế về thời trang, thiết kế, thủ công mỹ nghệ. Đây là tín hiệu tích cực, nhưng cũng là áp lực lớn bởi các thị trường cao cấp sẽ không chấp nhận những sản phẩm thiếu chuẩn hóa hoặc thiếu câu chuyện thương hiệu.

Trong bối cảnh thị trường toàn cầu ngày càng khắt khe, ông đánh giá như thế nào về cơ hội và thách thức đối với sản phẩm OCOP Hà Nội?

- Cơ hội là có, đồng thời thách thức cũng không nhỏ. Thị trường quốc tế ngày càng yêu cầu cao về chất lượng, truy xuất nguồn gốc, tiêu chuẩn đóng gói. Nếu sản phẩm OCOP Hà Nội không bắt kịp xu hướng tiêu dùng và đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe từ thị trường xuất khẩu như châu Âu, Mỹ hay Trung Quốc, vị thế hiện tại sẽ khó giữ được.

Ngoài chất lượng và công nghệ, việc phát triển sản phẩm OCOP gắn liền với bảo vệ môi trường. Không thể phát triển bằng mọi giá mà bỏ quên yếu tố bền vững. Hà Nội là thủ đô, là hình mẫu quốc gia, thì sản phẩm OCOP Hà Nội cũng phải là biểu tượng tiêu biểu cả về chất lượng lẫn ý thức bảo vệ môi trường.

Hà Nội đang nằm trong nhóm các thành phố ô nhiễm không khí nhất thế giới. Vì vậy, các làng nghề, chủ thể OCOP cần nghiêm túc tham gia vào quy trình sản xuất xanh, sử dụng năng lượng sạch và công nghệ thân thiện môi trường. Thành phố Hà Nội cần tiếp tục duy trì các gian hàng OCOP tại các hội chợ quốc tế, đồng thời phát triển các nền tảng thương mại số, xây dựng mạng lưới kết nối với các nhà mua hàng quốc tế.

Chúng ta không thể mãi hài lòng với 3.300 sản phẩm và vài buổi lễ vinh danh. Sản phẩm OCOP muốn sống được, lan tỏa được, phải trở thành một mắt xích trong chiến lược kinh tế xanh, chuyển đổi số và hội nhập thị trường thế giới.

Để đẩy mạnh tiêu thụ sản phẩm OCOP, có 3 vấn đề mang tính mấu chốt. Đó là chất lượng, căn cứ vào việc ứng dụng khoa học công nghệ; mẫu mã và bao bì phải đáp ứng được cả thị trường trong nước và thị trường quốc tế; và tập trung vào xây dựng được thương hiệu và đăng ký bảo hộ và cùng với đó triển khai các chương trình về thương hiệu.

Ví dụ, sản phẩm trà shan tuyết cổ thụ ở Hà Giang hay Yên Bái, cách chế biến trước đây chỉ phù hợp với thị trường trong nước. Khi đưa ra thị trường thế giới phải chế biến thành sản phẩm cao cấp, như hồng trà, bạch trà, hoàng trà, có giá 1,5 triệu, 2 triệu hoặc có thể là 10 triệu đồng để định vị thương hiệu, gia tăng giá trị và phù hợp với xu hướng, nhu cầu.

Cùng với đó, người bán nên kết hợp giữa trải nghiệm trực tiếp và livestream giới thiệu sản phẩm. Gắn sản phẩm với câu chuyện văn hóa, truyền thống và nguồn nguyên liệu tạo ra sản phẩm để người dùng trải nghiệm, đưa sản phẩm OCOP đi xa hơn.

Xin cảm ơn ông!

×