Được mời đóng phim khi còn là sinh viên năm nhất

Nghệ sĩ Nhân dân Ngọc Lan (tên đầy đủ là Phan Thị Ngọc Lan) là một gương mặt gạo cội của điện ảnh Việt Nam. Tên tuổi của bà gắn liền với hàng loạt bộ phim điện ảnh lẫn truyền hình: Lửa trung tuyến, Một ngày đầu thu, Biển lửa, Lửa rừng, Biển gọi, Một chiến công, Quê nhà, Mảnh trăng cuối rừng, Thị trấn yên tĩnh, Giông tố, Mùa lá rụng trong vườn, Bí mật Eva, Bánh đúc có xương...

Nghệ sĩ Nhân dân Ngọc Lan sinh năm 1941, quê gốc ở Bắc Giang. Ngay từ thời còn đi học, bà đã bộc lộ khả năng ca hát, diễn kịch và ngâm thơ. Từ bé, cô thôn nữ Ngọc Lan đã mơ ước được trở thành diễn viên sau khi được xem bộ phim truyện Chung một dòng sông của đạo diễn Phạm Kỳ Nam.

Điều ước của cô gái ấy đã thành sự thật khi năm 1959, trường Điện ảnh Việt Nam (tiền thân của trường Đại học Sân khấu – Điện ảnh Hà Nội) thành lập, nghệ sĩ Ngọc Lan đã trở thành học viên khóa 1 của ngôi trường này. Bà học cùng khóa với các nghệ sĩ tên tuổi của nền điện ảnh cách mạng như: Trà Giang, Lâm Tới, Thế Anh, Kim Chi, Lịch Du…

Khi đang là sinh viên năm nhất, nghệ sĩ Ngọc Lan đã được đạo diễn Phạm Văn Khoa chọn đóng vai chính trong bộ phim Lửa trung tuyến. Đây là vai diễn đầu tiên và nổi tiếng nhất của bà. Bộ phim sau đó được chọn để tham dự Liên hoan phim Quốc tế Moskva năm 1961.

Có một kỷ niệm đặc biệt đối với Nghệ sĩ Nhân dân Ngọc Lan đó là khi được cùng đoàn phim qua Nga để dự liên hoan phim, bà đã vinh dự được thay mặt đoàn Điện ảnh Việt Nam thực hiện nghi thức kéo cờ khai mạc liên hoan phim cùng với đạo diễn Sergey Fyodorovich Bondarchuk. Sau sự kiện này, Nghệ sĩ Nhân dân Ngọc Lan quen biết và có một tình bạn cực đẹp với nữ diễn viên điện ảnh – Nghệ sĩ Nhân dân Nga Zinaid Kirienko.

Trong sự nghiệp nghệ thuật của mình, Nghệ sĩ Nhân dân Ngọc Lan đã tham gia hơn 50 vai diễn điện ảnh và truyền hình. Bà được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân năm 2015. Năm 2017, sau bộ phim Nơi ẩn nấp bình yên, nữ nghệ sĩ tạm dừng các hoạt động phim ảnh và trở lại với bộ phim truyền hình 11 tháng 5 ngày vào năm 2012.

Nghệ sĩ Nhân dân Ngọc Lan có một gia đình rất hạnh phúc với chồng là cố đạo diễn, Nghệ sĩ Nhân dân Ngô Mạnh Lân – một tên tuổi lớn của làng điện ảnh. Con gái lớn là Tiến sĩ Ngô Phương Lan – nguyên Cục trưởng Cục Điện ảnh Việt Nam, Chủ tịch Hiệp hội Xúc tiến phát triển điện ảnh Việt Nam. Con gái thứ là bà Ngô Phương Ly – Phu nhân của Tổng Bí thư Tô Lâm.

Tình bạn đẹp của hai Nghệ sĩ Nhân dân Việt - Nga

Nghệ sĩ Nhân dân Zinaida Kiriyenko – diễn viên được yêu mến tại nước Nga từng thể hiện thành công nhiều vai diễn "nặng ký" trong các bộ phim nổi tiếng: Sông Đông êm đềm, Số phận con người, Trường ca về biển… Ngay từ khi còn trẻ, Zinaida Kiriyenko đã nổi danh khắp Liên Xô (cũ) về tài năng diễn xuất và là thần tượng của rất nhiều thế hệ diễn viên hậu bối. Điều đặc biệt Nghệ sĩ Nhân dân Ngọc Lan và Nghệ sĩ Nhân dân Zinaida Kiriyenko có một tình bạn rất hiếm có.

Vượt qua mọi rào cản bởi không gian địa lý, bất đồng về ngôn ngữ… hơn 61 năm, hai nghệ sĩ tài sắc của hai đất nước luôn sắt son tình bạn. Thời điểm nghe tin người bạn tri kỷ của mình qua đời, Nghệ sĩ Nhân dân Ngọc Lan đã hết sức đau buồn và thương tiếc bạn.

Chia sẻ với Dân Việt về người bạn Zinaida Kiriyenko – người đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh đặt cho nghệ danh Việt Nam là "Zina Hồng", Nghệ sĩ Nhân dân Ngọc Lan cho biết: “Với tôi, bà Kiriyenko là một người bạn thân thiết, một người bạn đặc biệt. Năm 1961, với tư cách là diễn viên chính của bộ phim Lửa trung tuyến, tôi được đoàn đưa đi giới thiệu phim tại Liên hoan phim Quốc tế Moscow. Trong sự kiện năm ấy, tôi vinh dự cùng đạo diễn Sergey thực hiện nghi thức kéo cờ khai mạc Liên hoan.

Thời điểm đó, Kiriyenko đã là diễn viên trẻ nổi tiếng tại Liên Xô cũ. Đặc biệt, bà ấy từng có hai lần đến Việt Nam, từng được gặp Bác Hồ, từng được đến tận trận địa pháo của bộ đội Việt Nam, từng hát trước "biển người" trong ngày khánh thành công trình đại thủy nông Bắc Hưng Hải nên dành cho Việt Nam rất nhiều tình cảm.

Có lẽ vì thế mà Zinaida Kiriyenko cũng là người được Ban tổ chức Liên hoan phim giao trọng trách đón tiếp, hướng dẫn đoàn đại biểu Việt Nam. Trong đêm trình chiếu Lửa trung tuyến, Kiriyenko chính là người dẫn đoàn điện ảnh Việt Nam lên sân khấu.

Trong chuyến đó, bà ấy đã dành cho tôi rất nhiều sự chăm sóc đặc biệt. Thậm chí, dù mới quen nhưng Kirienko đã mời tôi về nhà riêng của vợ chồng bà chơi. Tôi vẫn nhớ, tổ ấm của họ là một căn nhà tập thể rất nhỏ, chỉ vừa đủ bố trí một chiếc giường, bộ bàn ghế và không nhiều đồ đạc.

Và hôm đó, tôi được bố trí nằm chung với vợ chồng Kiriyenko trên một chiếc giường, tôi nằm trong, Kiriyenko nằm giữa và chồng của bà ấy nằm ngoài cùng. Đạo diễn Cao Thụy khi ấy đi theo để phiên dịch cho tôi ngủ tạm trên ghế sofa”.

Theo Nghệ sĩ Nhân dân Ngọc Lan, sau này cả hai không thường xuyên liên lạc được thỉnh thoảng vẫn gọi điện cho nhau. Bà không biết nói nhiều câu tiếng Nga nhưng cuộc điện thoại nào cũng hiểu câu mà Zinaida Kiriyenko nói với bà: "Tôi yêu Lan lắm! Yêu Lan lắm!". Thời điểm chồng Kiriyenko còn sống, thỉnh thoảng bà gửi hình ảnh chồng con của mình cho Nghệ sĩ Nhân dân Ngọc Lan xem.

Năm 2016, vợ chồng Nghệ sĩ Nhân dân Ngọc Lan có chuyến thăm lại nước Nga và đến thăm Kiriyenko tại nhà riêng. Nghe tin bạn của mình từ Việt Nam qua chơi, Nghệ sĩ Nhân dân Zinaida Kiriyenko đã thức cả đêm để làm các loại bánh của Nga mời bạn ăn.

“Hôm đó, vợ chồng tôi cùng các nhân viên Đại sứ quán Việt Nam tại Nga ngồi quây quần trong không gian ấm cúng của nhà vợ chồng Kiriyenko ăn bánh và uống rượu. Kiriyenko vui lắm, cứ luôn miệng bảo: "Hôm nay phải ăn hết bánh mới được về".

Sau chuyến đi hôm đó, tôi có cảm xúc viết nên bài thơ: Không bao giờ quên! Matxcova, Matxcova/ 55 năm mới được quay trở lại/ Hồi hộp trong tim cảm xúc dâng trào/ Như trẻ lại cái thời 18/ Nơi vô tình tìm được tình yêu/ Hơn nửa thế kỷ rồi tôi vẫn ước ao/ Gặp lại Zina bao năm xa cách/ Thực hay mơ lâu nay có được/ Hội ngộ, thủy chung, đẹp, thật đáng tự hào/ Bầu trời Matxcova nắng ấm trong veo/ Những khuôn mặt thân thương cho tôi tràn hạnh phúc/ Khi ra về tôi làm sao quên được/ Mảnh đất Việt Nam sáng giữa bầu trời/ Hoa thơm tình người thắm đượm trong tôi/ 75 mùa xuân xin cám ơn các bạn...". Bài thơ này tôi vẫn ghi trong sổ tay, thỉnh thoảng vẫn mở ra đọc lại và lần nào đọc lại cũng rưng rưng xúc động.

Lần đó, tôi có hỏi Kiriyenko xem có muốn qua Việt Nam chơi không, bà ấy thật thà trả lời: "Tôi muốn qua thăm Việt Nam lắm nhưng tôi sợ không có kinh phí", tôi bảo: "Bạn cứ qua chơi với tôi, tôi sẽ lo hết cho bạn". Bà ấy bảo: "Nếu Ngọc Lan mời thì đi bộ tôi cũng đi".

Cuối năm 2016, Kiriyenko được mời qua Hà Nội tham dự Liên hoan phim Quốc tế Hà Nội. Vợ chồng tôi mời bà ấy đến nhà chơi và dùng cơm cả ngày. Tôi vẫn nhớ, hôm đó, bà ấy mang một chiếc ô tô điện, có điều khiển từ xa qua tặng cháu nội tôi. Chúng tôi nấu rất nhiều món ngon Việt Nam để đãi bạn. Ông nhà tôi cũng rất quý mến Kiriyenko. Cả ba chúng tôi trò chuyện, nói cười với nhau cả một ngày không biết mệt.

Sau đó, tôi đưa bà ấy đi Vịnh Hạ Long chơi 1 ngày rồi đi khắp các phố Hà Nội may đo quần áo dài. Tối hôm bế mạc Liên hoan phim Quốc tế Hà Nội, Kiriyenko cũng mặc áo dài đi thảm đỏ với tôi. Bà ấy rất thích mặc áo dài và đội nón lá. Nói chung là chúng tôi có rất nhiều kỷ niệm và những kỷ niệm đó đều rất đáng yêu. Zinaida Kiriyenko là một ngôi sao lớn của điện ảnh Liên Xô nhưng sống rất giản dị và đôn hậu”, Nghệ sĩ Nhân dân Ngọc Lan kể.

Nghệ sĩ Nhân dân Ngọc Lan rất tiếc khi Nghệ sĩ Nhân dân Zinaida Kiriyenko mất thời điểm dịch Covid-19 bùng phát mạnh trên toàn cầu. Bà rất thương tiếc bạn nhưng không thể qua viếng bạn. Bà có nhờ Đại sứ quán Việt Nam tại Nga gửi điện chia buồn tới gia đình của bà Kiriyenko.

×