Bình luận
0
Trong đợt phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân đầu tiên (1984), Tạ Duy Hiển (1889 – 1967) là nghệ sĩ duy nhất của ngành xiếc được truy tặng danh hiệu cao quý này. Ông cũng là 3 nghệ sĩ duy nhất của Việt Nam (tính đến nay) thuộc thế hệ sinh vào những năm đầu tiên của thế kỷ 19 (từ năm 1801 trở về sau) được phong tặng Nghệ sĩ Nhân dân. Ông cũng là người đã có công khai sinh ra nghệ thuật xiếc Việt và được hậu bối tôn vinh là "ông Tổ ngành xiếc".
Nghệ sĩ Nhân dân Tạ Duy Hiển (áo dài đen) đón tiếp Chủ tịch Hồ Chí Minh đến thăm Đoàn Xiếc Nhân dân Trung ương. Ảnh: LĐXVN
Nghệ sĩ Nhân dân Tạ Duy Hiển sinh ra trong một gia đình tiểu thương tại phố Cầu Đất (nay là phố Chương Dương Độ thông ra đường Bạch Đằng, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội). Bố ông từng làm nghề phu xe ngựa, mẹ bán lòng lợn ở chợ. Vốn mang trong mình nhiều biệt tài thiên phú nên ông nổi tiếng từ rất sớm. Thời điểm phụ giúp mẹ bán hàng ở chợ Hàng Da, ông đã mê đắm những tiết mục nhào lộn trên không, đu bay, uốn lượn và môn xiếc thú của gánh xiếc nước ngoài. Sau này, ông đã huấn luyện ngựa dùng mõm nhặt tiền, dùng móng gõ xuống đất để đếm nhịp nhằm tạo ấn tượng để lần sau khách tìm đến xe của cha mình.
Đầu thế kỷ XX, có rất nhiều gánh xiếc nước ngoài vào Việt Nam biểu diễn kiếm tiền như: Đoàn Xiếc mãi võ Sơn Đông của Trung Quốc (1912), gánh xiếc Nhật Bản (1913), sau đó là các đoàn xiếc Bostoc của Anh (1914), Weterway và Harsamtron của Anh (1922), đoàn xiếc Rodéo của Mexico (1927)... Tạ Duy Hiển rất thích xem xiếc và nhận thấy các gánh xiếc nước ngoài được công chúng hâm mộ nhiệt tình. Ông tự hỏi, tại sao người Việt không tự mở một gánh xiếc của mình.
Tượng Nghệ sĩ Nhân dân Tạ Duy Hiển đặt trong khuôn viên Liên đoàn Xiếc Việt Nam. Ảnh: LĐXVN
Gia đình Nghệ sĩ Nhân dân Tạ Duy Hiển vốn có nghề trồng răng gia truyền nên ông đã đứng ra vay tiền mở một gánh xiếc nhỏ đặt tên là "Xiếc Việt Nam". Gánh xiếc này quy tụ con cháu trong gia đình họ Tạ tham gia. Ông vừa là chủ, vừa làm diễn viên. Gánh xiếc này có buổi biểu diễn đầu tiên tại phố Hàng Da năm 1922 với đầy đủ các tiết mục: xiếc thú, nhào lộn, đi xe đạp, đi dây, hề xiếc… So với các gánh xiếc nước ngoài, gánh xiếc của Nghệ sĩ Nhân dân Tạ Duy Hiển thuộc dạng "sinh sau đẻ muộn" nhưng ông đã có nhiều ý tưởng sáng tạo để tự xây dựng các tiết mục biểu diễn của mình.
Ngày đó, có gánh xiếc Amstrong của Anh biểu diễn tiết mục chế giễu người Việt, nhân dân rất phẫn uất nên kêu gọi nhau tẩy chay không xem. Họ bị phá sản, buộc phải giải tán gánh xiếc. Nghệ sĩ Nhân dân Tạ Duy Hiển vay mượn tiền bạc mua lại toàn bộ thú và đạo cụ của gánh xiếc này. Vì thế gánh xiếc của ông càng lớn mạnh, không chỉ biểu diễn trong nước mà còn sang cả Lào, Campuchia, Trung Quốc, Thái Lan, Miến Điện…
Khi doanh thu tốt, trang trải hết nợ nần, Nghệ sĩ Nhân dân Tạ Duy Hiển mua khoảng đất rộng ở số 310 Khâm Thiên để xây dựng rạp biểu diễn cố định. Ở đó hiện có một ngõ nhỏ do người dân yêu quý ông đặt tên là ngõ Tạ Duy Hiển.
Các diễn viên trong gánh xiếc của Nghệ sĩ Nhân dân Tạ Duy Hiển biểu diễn tiết mục "Phi ngựa đánh đàn tứ" được lên tem thư. Ảnh: TL
Rồi chiến tranh, loạn lạc, ly tán, gánh xiếc cũng không dễ hoạt động. Phải đến khi miền Bắc giải phóng, sau năm 1954, gánh xiếc Việt của Nghệ sĩ Nhân dân Tạ Duy Hiển mới trở lại. Ông bán một số tài sản mua dụng cụ và thú về huấn luyện. Ngày 16/1/1956, hai nhóm xiếc "Vũ đài thủ đô anh dũng" và "Hoa hồng đỏ" sáp nhập đã cho ra đời "Đội xiếc Trung ương" do ông Phạm Xuân Thư làm Đội trưởng.
Ngày 19/5/1958, Nghệ sĩ Nhân dân Tạ Duy Hiển sáp nhập gánh xiếc thú của mình với "Đội xiếc Trung ương", lấy tên là "Đoàn xiếc Thống nhất" do ông làm Trưởng đoàn. Tháng 9/1958, "Đoàn xiếc Thống nhất" được Bộ Văn hóa cho chuyển thành đơn vị nghệ thuật của Nhà nước, trở thành "Đội xiếc Trung ương" với biên chế 47 người, vừa diễn chung với các đội văn công, vừa củng cố xây dựng tiết mục mới. Đến thời điểm này, "Đội xiếc Trung ương" đã trở thành Liên đoàn Xiếc Việt Nam – ngọn cờ đầu của ngành xiếc Việt.
Người đầu tiên huấn luyện thú dữ thành "diễn viên xiếc"
Chia sẻ với Dân Việt, Nghệ sĩ Nhân dân Tống Toàn Thắng – Giám đốc Liên đoàn Xiếc Việt Nam khẳng định, cuộc đời của Nghệ sĩ Nhân dân Tạ Duy Hiển là một tấm gương sáng để hậu bối noi theo. Cả cuộc đời ông dành trọn vẹn cho xiếc và phát triển nghệ thuật xiếc Việt. Ông luôn nỗ lực sáng tạo để xây dựng các tiết mục xiếc mang đậm bản sắc văn hóa Việt và mãnh liệt truyền cảm hứng cũng như chỉ dạy cho các thế hệ sau.
Nghệ sĩ Ưu tú Tạ Duy Nhẫn bên tượng của cha mình. Ảnh: TL
Nghệ sĩ Nhân dân đã đào tạo ra một thế hệ nghệ sĩ nổi tiếng của ngành xiếc như: Nghệ sĩ Ưu tú Tạ Duy Nhẫn (con trai), Nghệ sĩ Ưu tú Tạ Duy Hùng, Nghệ sĩ Ưu tú Tạ Duy Khanh, Nghệ sĩ Ưu tú Tạ Duy Kỳ, Nghệ sĩ Ưu tú Tạ Thúy Ngọc, Nghệ sĩ Ưu tú Tạ Thúy Hợi, các diễn viên Tạ Mai Anh, Tạ Thúy Phương, Tạ Duy Kiên. Tiếp nối nghiệp xiếc dòng họ Tạ làm lãnh đạo sau này còn có Nghệ sĩ Nhân dân Tạ Duy Ánh – nguyên Giám đốc Liên đoàn Xiếc Việt Nam, cháu nội Nghệ sĩ Nhân dân Tạ Duy Hiển.
Nghệ sĩ Nhân dân Tạ Duy Hiển nổi tiếng là một người huấn luyện xiếc thú tài năng, bất cứ loại thú nào ông cũng khuất phục được, bởi tình thương, sự nhẫn nại và sức sáng tạo tuyệt vời. Ông có thể chinh phục từ những con thú dữ như: hổ, báo, sư tử, voi, ngựa đưa từ rừng về hay cả những đàn kiến thợ trong tổ. Ông cũng dàn dựng nhiều tiết mục xiếc mang màu sắc văn hóa dân tộc như phi ngựa đánh đàn tứ, uốn dẻo trên trống cái, voi gắp dùi gõ trống… Ở thời điểm, xiếc thú được biết đến là bộ môn xiếc với động vật hoang dã…
Trong tư liệu của Liên đoàn Xiếc Việt Nam vẫn còn lưu giữ tấm ảnh Nghệ sĩ Nhân dân Tạ Duy Hiển chụp cùng "chúa sơn lâm" nằm ngoan ngoãn dưới chân vào năm 1924. Trong hồi ký của mình, cố nhạc sĩ Phạm Duy đã viết về các loại hình giải trí trên đất Hà Thành thập niên 30 của thế kỷ trước: "Có 3 gánh xiếc Việt Nam tổ chức theo xiếc Âu Tây. Đầu tiên là gánh Lạc Long. Rồi tới gánh Long Tiên và Tạ Duy Hiển. Gánh Tạ Duy Hiển đồ sộ hơn cả vì có voi, có hổ giống như một gánh xiếc Âu - Mỹ".
Tấm ảnh Nghệ sĩ Nhân dân Tạ Duy Hiển chụp cùng "chúa sơn lâm" năm 1924 hiện đang lưu giữ tại Liên đoàn Xiếc Việt Nam. Ảnh: TL
Theo Nghệ sĩ Ưu tú Tạ Duy Nhẫn – con trai đồng thời là truyền nhân, ngày đó, hễ có bao nhiêu tiền, Nghệ sĩ Nhân dân Tạ Duy Hiển đều mua thêm thú mới và huấn luyện chúng. Ông huấn luyện chúng bằng tình thương và sự nhẫn nại. Ông xem mỗi con thú như con, như bạn của mình nên chăm sóc rất kỹ.
"Bài học đầu tiên thầy Hiển dạy học trò là những bài học cơ bản về cuộc sống, sinh hoạt đời thường. Khóa học đầu tiên với thầy Hiển là cầm chổi quét nhà, phục vụ bản thân, rồi đến việc biết quan tâm, chăm sóc và nuôi dưỡng một con thú, hiểu được tập tính, thói quen sinh hoạt của nó. Trước khi làm một diễn viên huấn luyện xiếc thú, người nghệ sĩ phải làm một công nhân đúng nghĩa. Sau đó phải có tình yêu và đam mê với nghề để có thể đi con đường dài vì nghề này quá vất vả, cực nhọc", Nghệ sĩ Ưu tú Tạ Duy Hùng chia sẻ.
Việc Nghệ sĩ Nhân dân Tạ Duy Hiển thuần hóa những con thú dữ như: gấu, hổ, báo, sư tử… đưa về từ rừng cũng khiến ông không ít lần bị tai nạn nghề nghiệp. Nhưng có một câu chuyện đặc biệt mà NSND Tạ Duy Hiển làm là huấn luyện cả đàn kiến. Ông có thể dạy cả đàn kiến xếp chữ.
"Trí tưởng tượng của ông rất phong phú, ông mang cả tổ kiến thợ về nhà sau đó dạy cho chúng xếp chữ. Ông làm một cái băng trắng xóa, hai bên bôi hồ vào và viết chữ gì đàn kiến sẽ đi theo hình chữ đó. Đàn kiến xuất phát đi theo đường quy định và chúng sẽ không đi ra ngoài vì bị dính hồ. Cứ thế, kiên nhẫn từng ngày, ông có thể điều khiển cả đàn kiến hành quân từ tổ này sang tổ khác và xếp chữ, đó là niềm đam mê và sự sáng tạo của bố tôi", Nghệ sĩ Ưu tú Tạ Duy Nhẫn từng chia sẻ.
Nghệ sĩ Nhân dân Tạ Duy Hiển mất năm 1967 do bệnh hiểm nghèo, hưởng thọ 78 tuổi. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gửi thư chia buồn: "Được biết cụ Tạ Duy Hiển vừa qua đời. Bác rất thương tiếc. Bác thân ái gởi lời chia buồn đến gia quyến cụ Tạ và Đoàn xiếc Nhân dân Trung ương".
MC Đinh Tiến Dũng gắn bó và từng hoạt động năng nổ tại trường Đại học Nông Nghiệp trước khi thành danh trên truyền hình.
Lực lượng chức năng tỉnh Quảng Ninh vừa tìm thấy một thi thể gần khu vực hang Trống, nghi nạn nhân cuối cùng trong vụ lật tàu trên vịnh Hạ Long.
Chia sẻ
UBND TP.HCM vừa có tờ trình trước Hội đồng nhân dân (HĐND) TP.HCM khóa X về dự toán thu ngân sách trên địa bàn TP.HCM mới năm 2025. Theo UBND TP.HCM, việc thu ngân sách của TP.HCM trên cơ sở sáp nhập 3 địa phương trước đây, với số thu cộng lại lớn nhất nước.
Chia sẻ
Tính đến trước trận chung kết giải U23 Đông Nam Á 2025, U23 Việt Nam hoàn toàn vượt trội U23 Indonesia về thành tích đối đầu trong quá khứ.
Chia sẻ
N. rủ nhóm bạn đến gặp người yêu cũ đến xã Nhơn Trạch, Đồng Nai để giải quyết mâu thuẫn, tại đây, N. bị Lợi dùng dao đâm tử vong, còn người bạn bị thương.
Chia sẻ
Xung đột biên giới giữa Campuchia và Thái lan kéo dài sang ngày thứ ba, trong đó máy bay chiến đấu của Thái Lan không kích các mục tiêu họ cho là trận địa hỏa lực của Campuchia. Trong khi đó phía Campuchia tuyên bố dã trả đũa các trận pháo kích dữ dội từ bên kia biên giới.
Chia sẻ
Theo chỉ đạo của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, thời gian qua, Quân chủng Hải quân đã khẩn trương phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan xây dựng kế hoạch tổ chức diễu binh lực lượng vũ trang trên biển.
Chia sẻ
Bây giờ, bạn chỉ cần hai thứ để ra ở khách sạn đó là tiền và căn cước công dân. Miễn là bạn có đủ tiền và bạn không phải là kẻ vi phạm pháp luật, bạn sẽ không gặp trở ngại. Vậy thì ở thời cổ đại của Trung Quốc, làm thế nào chúng ta có thể sống trong quán trọ một cách an toàn?
Chia sẻ
Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương vừa tiếp nhận và điều trị hai bệnh nhân nam mắc liên cầu khuẩn lợn với biểu hiện viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết, kèm biến chứng giảm thính lực – điếc dẫn truyền – một trong những di chứng nặng nề, thường gặp nhất và không thể hồi phục của bệnh.
Chia sẻ
CLB Ninh Bình chi đậm, chiêu mộ tiền vệ Việt kiều trị giá 400.000 euro? Real Madrid chưa từ bỏ Saliba; Chủ tịch FIFA chúc mừng CLB Thép xanh Nam Định vô địch V.League; Cựu sao Man City bị sa thải chỉ sau 5 tháng; Rashford quay lại với bạn gái sau khi đến Barcelona.
Chia sẻ
Thủ tướng Hungary Viktor Orbán tuyên bố rằng đất nước ông đề xuất với người Ukraine một “hợp tác chiến lược” thay vì hội nhập hoàn toàn vào Liên minh châu Âu (EU), do lo ngại bị kéo vào chiến tranh.
Chia sẻ
Mặc dù vừa được giao mặt nước biển để ổn định phát triển nuôi trồng thủy sản, nhưng nhiều hợp tác xã (HTX) tại Quảng Ninh đang đứng trước khó khăn do tiền thuê mặt nước biển quá lớn, trong khi nguồn vốn đầu tư thì hạn chế, rủi ro thiên tai lại thường xuyên rình rập.
Chia sẻ
Xúc phạm danh dự lãnh đạo Đảng, Nhà nước trên Tiktok, ông T. ở Hà Nội bị cảnh sát xử phạt 7,5 triệu đồng về hành vi Cung cấp, chia sẻ thông tin giả mạo, thông tin sai sự thật, xuyên tạc, vu khống, xúc phạm uy tín của cơ quan, tổ chức, danh dự, nhân phẩm của cá nhân.
Chia sẻ
Món canh này không chỉ ngon, thanh mát mà còn rất bổ dưỡng.
Chia sẻ
Nhân kỷ niệm 78 năm Ngày Thương binh - Liệt sĩ (27/7/1947 - 27/7/2025), đoàn công tác của Trung ương do ông Hà Quốc Trị - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương làm trưởng đoàn đã vượt núi, băng đèo đến bản Lùng Sử Phìn (Tủa Sín Chải, Lai Châu) để thăm hỏi, tặng quà gia đình liệt sĩ Giàng A Sùng.
Chia sẻ
Công an phường Đại Mỗ, Hà Nội đã bắt giữ Bình "Gold" liên quan vụ cướp taxi trên địa bàn.
Chia sẻ
Từ ngày 25/7 đến ngày 3/8, hơn 1.000 món ăn ẩm thực dân gian Việt Nam và Thái Lan được bày bán tại phường Nam Đông Hà, tỉnh Quảng Trị, thu hút đông đảo thực khách đến thưởng thức.
Chia sẻ
Cầm điện thoại của khách nước ngoài để xem đường, khi tới nơi, Hoàn không trả lại mà phóng xe đi thẳng. Hoàn bị cảnh sát bắt giữ ngay sau đó.
Chia sẻ
Thị trường bất động sản TP.HCM đón nhận tín hiệu tích cực, bổ sung nguồn cung khi có thêm các dự án được gỡ vướng pháp lý.
Chia sẻ
CLB Bắc Ninh đang rất tích cực tăng cường lực lượng để chuẩn bị cho mùa giải 2025/2026 nhằm mục tiêu cạnh tranh suất lên chơi V.League.
Chia sẻ
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết, ông sẽ kêu gọi các đồng minh châu Âu hỗ trợ tài chính để tăng lương cho binh sĩ đang chiến đấu chống lại cuộc xâm lược của Nga, nhằm giải quyết tình trạng thiếu hụt quân số ngày càng trầm trọng.
Chia sẻ
Từ những nguyên liệu sẵn có trong vườn nhà, người miền Tây thường sáng tạo, chế biến nhiều món ngon. Trong đó, bánh bầu là món ăn dân dã rất được yêu thích, là đặc sản của Sóc Trăng.
Chia sẻ
Trước thiệt hại nặng nề do bão số 3, Ủy ban MTTQ Việt Nam TP.HCM đã tổ chức buổi làm việc với các sở, ngành, tổ chức chính trị – xã hội nhằm triển khai công tác hỗ trợ các địa phương kịp thời.
Chia sẻ
Thành phố Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa từ lâu đã nổi danh là một trong những điểm đến du lịch hấp dẫn nhất Việt Nam. Giai đoạn 2024 đến nửa đầu 2025, du lịch Nha Trang - Khánh Hòa liên tục ghi nhận những con số ấn tượng.
Chia sẻ
Các trường chia sẻ điểm sàn và dự đoán điểm chuẩn đại học năm 2025 sau khi công bố phổ điểm thi tốt nghiệp THPT.
Chia sẻ
Ông Nguyễn Quốc Tuấn - Phó Giám đốc Công ty CP Môi trường đô thị Cà Mau được cho nghỉ việc theo đơn cá nhân, nhưng việc lãnh đạo công ty này không thông qua chủ sở hữu - UBND tỉnh là có sai sót.
Chia sẻ
Khi làm Tri phủ Thanh Hóa, Chiêu Văn vương Trần Nhật Duật (1255-1330) đã lập vùng đất Văn Trinh là thái ấp. Tuy vậy, với vùng đất này, ông không chỉ là người lập ấp, mà còn là người “khai sinh” ra hát nhà trò - một trong những điệu hát đầu tiên của ca trù Việt Nam.
Chia sẻ
Đạt Nguyên Toàn - nhà khoa bảng nổi tiếng nhất triều Nguyễn, với tài năng và đóng góp to lớn cho nền khoa học và văn hóa Việt Nam
Chia sẻ
Hệ thống thông tin quản lý rủi ro ngập (FRMIS; công nghệ cảnh báo ngập hiện đại, bảo vệ vùng lõi đô thị Cần Thơ) đã hoàn thành từ giữa năm 2024. Thời gian qua, hệ thống này chỉ vận hành bằng sổ tay, chưa có quy trình vận hành nên chưa thể bàn giao.
Chia sẻ
Xã Nam Thái Ninh của tỉnh Hưng Yên mới, được thành lập trên cơ sở hợp nhất ba xã: Thái Thọ, Thuần Thành và Thái Thịnh của huyện Thái Thụy (tỉnh Thái Bình cũ). Với diện tích tự nhiên 26,41 km², quy mô dân số gần 20.000 người, địa bàn rộng, dân cư đông, có tuyến Quốc lộ 37B chạy qua, xã Nam Thái Ninh là địa phương tiềm ẩn nhiều yếu tố phức tạp về an ninh, trật tự.
Chia sẻ
Liên Hợp Quốc (LHQ) vừa lên tiếng báo động về cuộc khủng hoảng nhân đạo chưa từng có tại Dải Gaza với 470.000 người đối mặt nguy cơ chết đói khi chiến sự giữa Israel và Hamas kéo dài sang tháng thứ mười.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
Hà Tùng Long 
