Sáng 20/6, Nghệ sĩ Nhân dân Minh Châu đã có buổi giao lưu tại gian trưng bày của báo Nông thôn Ngày nay/Dân Việt trong khuôn khổ Hội báo Toàn quốc 2025, kỷ niệm 100 năm Báo chí Cách mạng Việt Nam.

Tại sự kiện này, Nghệ sĩ Nhân dân Minh Châu đã chia sẻ nhiều thông tin thú vị về hình dung của mình về nghề báo và những câu chuyện hậu trường phía sau những bộ phim, vai diễn.

"Nhờ những bài báo tích cực mà tôi được tiếp thêm niềm hứng thú, say mê với nghề diễn"

Là một nghệ sĩ lớn của nền điện ảnh Việt Nam, từng tiếp xúc với rất nhiều nhà báo trong hành trình làm nghề... Nghệ sĩ Nhân dân Minh Châu cảm nhận như thế nào về nhà báo và nghề báo?

- Mặc dù làm nghề lâu năm, tiếp xúc với rất nhiều nhà báo nhưng đôi khi tôi cũng “sợ” các nhà báo lắm (cười). “Sợ” ở đây được hiểu là các nhà báo thì rất tinh tường, nhìn ở đâu cũng có thể thấy “vết”… mình sơ xuất gì đó là rất khó để qua được mắt của các nhà báo. Thực ra, đôi khi, đó là nỗi “sợ” mơ hồ thôi chứ không hẳn nhà báo nào cũng đáng sợ.

Tôi từng được rất nhiều nhà báo yêu thương, có rất nhiều bài viết nêu bật được sự nghiệp nghệ thuật của tôi. Trong hành trình mấy chục năm làm nghề của mình, tôi thực sự biết ơn những bài báo đó. Vì đó không chỉ là những bài báo thông tin về vai diễn, bộ phim hoặc dự án nghệ thuật mà tôi tham gia mà còn lan tỏa đến mọi người những điều tích cực. Nhờ những bài báo tích cực đó mà tôi được tiếp thêm niềm hứng thú, say mê với nghề diễn.

Đặc biệt tôi rất hay đọc báo Dân Việt và cũng rất thân thiết với nhà báo Hà Tùng Long. Chính Hà Tùng Long là người đã khiến tôi mở lòng hơn, chân thành hơn trong những cuộc trò chuyện phỏng vấn với báo chí và truyền hình.

Vậy còn nghề báo, bà hình dung thế nào về nghề này?

Tôi cho đây là một nghề rất vất vả và nguy hiểm. Để làm được nghề này các nhà báo phải vượt qua với rất nhiều áp lực. Để viết được một bài báo đôi khi phải đánh đổi rất nhiều thứ, nhất là với các bài báo điều tra. Các nhà báo hiện nay không chỉ có mỗi công việc viết báo mà còn phải thực hiện rất nhiều công việc khác nhau. Đôi khi tôi cũng rất thương các anh chị báo chí.

Bà có kỷ niệm nào với các nhà báo trong những lần trả lời phỏng vấn hoặc ghi hình chương trình truyền hình?

Nhiều kỷ niệm lắm đấy nhưng tôi sẽ không nêu tên cụ thể. Phải nói là nhà báo có một sự quan sát rất tinh và đầu óc phân tích rất nhạy. Chúng tôi làm nghệ thuật nên sẽ không thể tròn trịa, sạch sẽ… ai cũng có cái này, cái kia nhưng đôi khi bản thân không thể nhìn ra điểm yếu của mình. Và có nhiều bài báo viết phân tích về điểm mạnh, điểm yếu của tôi trong từng vai diễn, trong từng bộ phim khiến tôi phải giật mình nhìn lại và rút kinh nghiệm cho mình.

Nói là nói thế thôi chứ đôi khi tôi cũng có chút “dỗi” nếu đọc được một bài báo viết sai lệch quá hoặc không đúng với sự thật. Thậm chí, đôi khi một bài báo không liên quan đến mình nhưng viết thiếu tinh thần xây dựng quá là tôi cũng rất khó chịu. Tất nhiên, việc “dỗi” đó thoáng chốc thôi rồi mình lại vẫn tiếp tục đọc báo và tiếp tục xem truyền hình.

Với tôi, báo chí và nghệ sĩ có sự hỗ trợ “cộng sinh” nên mối quan hệ cũng khăng khít hơn các đối tượng hoặc giai tầng khác. Báo chí hỗ trợ nghệ sĩ để họ được lan tỏa các vai diễn, bộ phim và dự án nghệ thuật đến với đông đảo khán giả. Báo chí cũng góp tiếng nói để ngành nghệ thuật tháo gỡ những khúc mắc, rào cản… nhằm làm cho đời sống nghệ thuật sôi động hơn, cởi mở hơn.

Nhưng ngược lại, nghệ sĩ cũng luôn hỗ trợ các nhà báo trong việc cung cấp thông tin. Có những người dám nói thẳng, nói thật… nhưng điều thuộc về góc khuất của nghề để từ đó nhà báo có các bài viết sâu sắc và chân thực hơn.

Nhân Ngày Nhà báo Việt Nam, chúc cho các nhà báo của chúng ta luôn mạnh khỏe, hết mình với nghề, luôn giữ được bút sắc – lòng trong.

"Làng quê trong tôi luôn có một vị trí rất thiêng liêng"

Được biết, Nghệ sĩ Nhân dân Minh Châu sinh ra và lớn lên ở Thái Nguyên nhưng trưởng thành và lập nghiệp lại ở Hà Nội, nghĩa là cũng gắn bó với làng quê từ khi sinh ra. Vậy làng quê có vị trí như thế nào trong bà?

Đúng là tôi sinh ra ở Thái Nguyên nhưng nguyên quán gốc lại ở Đông Hưng, Thái Bình. Bây giờ, hàng năm, mỗi dịp giỗ chạp, lễ, tết… tôi đều về quê ở Thái Bình để thắp hương cho tổ tiên, ông bà… Mỗi lần về quê được bà con làng xóm đón chào tôi vui lắm. Tôi yêu quê hương Thái Bình của mình hơn cũng chính từ những tấm lòng nồng hậu đó. Tôi cảm thấy người quê, đất quê có gì đó rất ấm áp, thân thương và chân thành.

Ở bộ phim đầu tiên khi tôi vừa tốt nghiệp trường Sân khấu – Điện ảnh là Bến không chồng (1976) – vai một cô gái nông thôn và cũng thực hiện bối cảnh quay ở Thái Bình. Và tôi đã yêu thôn quê, yêu người quê từ những ngày đó.

Cho đến sau này, tôi đóng hàng loạt bộ phim về đề tài nông thôn như: Cô gái trên sông, Gia phả của đất, Bí thư tỉnh ủy… phim nào cũng đầy ắp kỷ niệm với làng quê Việt Nam.

Bà nhìn nhận như thế nào về sự thay đổi của nông thôn, nông dân… trên phim ảnh kể từ bộ phim đầu tiên bà đóng cho đến nay?

Như đã chia sẻ, bộ phim đầu tiên Bến không chồng là tôi quay ở Thái Bình. Cuộc sống nông thôn thời đó bây giờ khác nhau nhiều lắm. Bây giờ nông thôn và nông dân giàu đẹp hơn, đầy đủ hơn, văn minh hơn. Ngày xưa, chúng tôi về nông thôn thấy thiếu thốn đủ bề và đời sống rất khó khăn.

Bức tranh làng quê Việt, hình ảnh người nông dân trên phim ảnh vì thế mà cũng có sự đổi thay rất nhiều. Trước đây, nếu làm phim về nông thôn, người ta thường tập trung khai thác những mâu thuẫn, xung đột… mang tính nhỏ nhặt, định kiến phía sau lũy tre làng. Nào là mẫu thuẫn giữa dòng họ này với dòng họ kia, mẫu thuẫn trong nội bộ hợp tác xã, tình yêu của đôi trai gái bị ngăn trở vì không môn đăng hộ đối…

Nhiều khi, người nông dân được đưa lên phim có cái gì đó cục mịch, quê mùa, lạc hậu. Còn bây giờ, các phim làm về làng quê tươi sáng hơn, đa góc nhìn hơn.

Nông thôn bây giờ nhiều nơi không khác gì thành thị và người nông dân đẹp đẽ vô cùng. Họ làm giàu trên chính ruộng đồng và quê hương mình. Họ mang khoa học, công nghệ về để giúp dân mình thoát nghèo. Các cặp đôi yêu nhau không bị ngăn trở bởi các định kiến, lễ giáo… mà có chăng là do đối lập về lý tưởng, về tính cách, về lối sống.

Câu chuyện về làng quê trong các phim điện ảnh và truyền hình ngày nay không chỉ đẹp về phong cảnh mà còn đẹp về con người. Đó là điều khác biệt rất xa so với thời của chúng tôi trước đây.

Bà từng thể hiện thành công nhân vật bà Thường trong bộ phim Bí thư tỉnh ủy do Nghệ sĩ Ưu tú Trần Quốc Trọng và Trần Trọng Khôi làm đạo diễn. Bà vẫn nhớ những kỷ niệm liên quan đến bộ phim này?

Tôi vẫn nhớ chứ, nhớ rất rõ nữa là khác. Mặc dù tôi và đạo diễn Quốc Trọng học cùng lớp nhưng khi đi tìm diễn viên đóng vai bà Thường, bạn tôi không tìm ra tôi. Chính nhà biên kịch Thùy Linh lúc đó là Phó Giám đốc Trung tâm Sản xuất phim truyền hình Việt Nam mới nói với Quốc Trọng là người đã giới thiệu tôi với Trọng. Thùy Linh bảo: “Em mà giới thiệu với anh người này là anh sẽ gật đầu ngay”.

Lúc đạo diễn Quốc Trọng mời tôi đóng vai này thì tôi cũng đang tham gia bộ phim Gia phả của đất – vai bà Ngân, một bà trùm buôn bán về bất động sản khét tiếng trong giới buôn đất. Vai Ngân là một người đàn bà hiện đại, dân kinh doanh nên đầu tóc tôi phải uốn xù lên, trong khi vai bà Thường lại là một người phụ nữ thôn quê. Tôi không thể duỗi thẳng mái tóc xù của mình mà bắt buộc phải đội tóc giả để vào vai bà Thường.

Có một điều là nhân vật Thường phải biết hút thuốc lào, trong khi ngoài đời tôi không biết hút thuốc nên lo lắng lắm. Các đạo diễn bảo chỉ cần đóng giả, ngậm khói thuốc sẵn, cầm điếu lên là nhả khói ra… nhưng tôi không muốn thế. Tôi muốn nhân vật phải biết hút thuốc thật nên xin đoàn phim nghỉ quay khoảng 10 hôm để tôi tập hút thuốc lào.

May mắn trong đoàn phim có mấy người biết hút thuốc lào nên đã tập cho tôi từ cách cầm điếu, cách châm lửa, cách rít khói, cách nhả khói… nên tôi đã học được rít thuốc. Nhưng gặp phải không biết bao nhiêu lần bị say thuốc lào. Bộ phim Bí thư tỉnh ủy khi phát trên truyền hình có phát cả cảnh tôi say thuốc lào trong hậu trường.

Vai diễn này sau đó đã mang về cho tôi giải Cánh diều vàng ở hạng mục Nữ diễn viên xuất sắc nhất. Tuy nhiên, điều tôi được nhiều hơn cả đó là những kỷ niệm, những trải nghiệm trong quá trình quay phim.

Cảm ơn Nghệ sĩ Nhân dân Minh Châu đã chia sẻ thông tin!

×