Cuối tháng 8 năm 1945, Bác Hồ từ chiến khu Việt Bắc trở về Hà Nội để hoàn thiện bản Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Đây là một sự kiện quan trọng và có ý nghĩa to lớn đối với dân tộc Việt Nam.

Ít ai biết rằng, nơi đặt chân đầu tiên của Chủ tịch Hồ Chí Minh khi về đến Hà Nội là một căn nhà nằm trong một con ngõ tại phường Phú Thượng (Tây Hồ, Hà Nội). Đây là nhà cụ Nguyễn Thị An, nay được ông Công Ngọc Dũng, cháu nội cụ An gìn giữ.

Nơi đây không chỉ chứa đựng những kỷ vật, tài liệu quý giá năm xưa, mà vẫn còn những câu chuyện “sống” về Bác Hồ in hằn trong trí nhớ của ông Dũng, qua lời kể của bà nội và cha.

Niềm tự hào của gia đình

Vào năm 1945, ngôi nhà trên từng là nơi trú ẩn, liên lạc, cung cấp lương thực, thực phẩm cho các cán bộ hoạt động cách mạng. Trong suốt khoảng thời gian đó, những người trong gia đình không để lộ bí mật, không làm mất tài liệu và chu cấp đầy đủ theo khả năng cho các đoàn cán bộ.

Chính bởi vị trí kín đáo, nằm trong vùng an toàn nên đồng chí Hoàng Tùng (cán bộ cách mạng hoạt động ở xã Phú Thượng bấy giờ) đã chọn ngôi nhà làm điểm dừng chân của Bác Hồ trong ba ngày đầu khi Người từ chiến khu Việt Bắc về thủ đô Hà Nội.

Qua thời gian, những câu chuyện về Bác Hồ được bà nội và cha kể lại, ông Công Ngọc Dũng vẫn khắc ghi từng chi tiết như đã được thấm qua nhiều năm tháng.

Ông chia sẻ: “Theo tôi được kể, chiều 23/8/1945, một đoàn cán bộ gồm hơn 10 người từ chiến khu Việt Bắc về. Gia đình không được báo trước về sự xuất hiện của Bác Hồ, chỉ nghĩ cũng như các đoàn cán bộ khác từng đến đây ở.

Tuy nhiên hôm đó, bố tôi (tức ông Công Ngọc Kha) thấy đoàn có thái độ rất trang nghiêm, đi về lặng lẽ hơn, trong đoàn có một ông cụ khác hẳn mọi người, thân hình gầy, yếu như mới qua một trận ốm sốt rét.

Qua lời bố tôi kể lại, cụ làm việc chăm chỉ, không ăn được cơm, chỉ ăn cháo, làm việc rất khuya, sáng dậy sớm tập thể dục sau đó lại vào ngồi đánh máy. Tuy bận rộn như vậy nhưng ông cụ vẫn dành thời gian rèn luyện sức khỏe và dạy chị gái tôi tập hát, tập đếm”.

Ông Dũng hồ hởi kể tiếp, chiều 25/8 trước khi ra về ông cụ có mời mọi người trong gia đình tới, nói lời cảm ơn gia đình vì đã chăm lo, giúp đỡ đoàn cán bộ và hẹn một ngày nào đó trở lại.

Tới 2/9/1945, mọi người khi đi dự buổi mít tinh khổng lồ, thấy ông cụ trên khán đài mới ngờ ngợ như từng ở nhà mình. Tới khi trở về, đồng chí Hoàng Tùng mới thông báo cho gia đình biết ông cụ đó chính là Bác Hồ. Lúc đó mọi người mới vỡ òa, niềm vui, niềm hân hoan của ngày độc lập được nhân lên gấp bội.

Hơn 9 giờ sáng 24/11/1946, sau khi dự Khai mạc Hội nghị Văn hóa toàn quốc, Bác Hồ quay lại thăm nhà cụ An lần thứ 2. Lần này gia đình được báo trước về sự xuất hiện của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

“Về tới nơi, Bác Hồ hỏi ông bố tôi (ông Kha) về ông cụ già trong nhà, tức ông nội tôi và bảo bố tôi đi mời ông cụ xuống gặp Bác. Ông nội tôi khi xuống tới sân, nhìn vào trong nhà thấy Bác Hồ thì cụ chuẩn bị dựng gậy vào cây hoa mộc để chắp hai tay vào vái, hành lễ. 

Khi thấy cụ chuẩn bị hành lễ, Bác Hồ đi rất nhanh ra nói rằng: “Không không, bây giờ cách mạng rồi, chúng mình đều là anh em cả, không còn như chế độ thực dân trước đây nữa”. Rồi Bác và ông tôi dắt tay nhau vào nhà”, ông Công Ngọc Dũng nói với phóng viên.

Không chỉ có bố và ông nội của ông Dũng được tiếp xúc với Bác Hồ, bà Công Thị Mai (chị gái ông Dũng) còn được Người ôm, bế và dạy tập đếm tập hát.

Khi nhớ và kể lại câu chuyện này, ông Dũng rất xúc động và tỏ ra tiếc nuối vì khi đó ông chưa được sinh ra.

Tấm lòng cống hiến cao cả

Năm 1990, ông Công Ngọc Dũng được tiếp quản ngôi nhà, đây cũng là thời điểm đất nước có nhiều đổi thay. 

Khu vực nhà ông sống, quá trình đô thị hóa diễn ra nhanh chóng, giá đất tăng cao, nhiều gia đình từ làm nông nghiệp đã trở thành triệu phú nhờ bán đất. Nhiều người trong dòng họ khuyên ông Dũng nên bỏ ngôi nhà. Tuy nhiên, bằng mọi giá, ông đã kiên quyết đấu tranh giữ lại và sẵn sàng hiến tặng cho nhà nước để làm di tích lịch sử về Bác Hồ.

Ông nói: “Có chật thì ở chật, rộng thì ở rộng, riêng ngôi nhà này phải để làm chỗ thờ Bác".

Ông Dũng nhấn mạnh, có ba điều mà ông không thể dứt ra được, ăn sâu vào trong tim, trong máu: Thứ nhất là giữ gìn tài sản cha ông để lại, không bị thất lạc, không bị mất đi.

Thứ hai là giữ lại một nơi giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ mai sau.

Thứ ba là nơi lưu niệm sự kiện trọng đại mà chủ tịch Hồ Chí Minh đã để lại, ngày mà đất nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa được khai sinh.

Hơn hai mươi năm qua, ông Công Ngọc Dũng đã dốc sức trông coi, bảo tồn ngôi nhà. Tại đây, ngoài việc gìn giữ, sưu tầm các kỷ vật, ông Dũng còn trực tiếp hướng dẫn, giới thiệu lịch sử ngôi nhà gần 100 năm cho các đoàn khách đến tham quan.

Cho đến nay, ngôi nhà được xếp hạng là Di tích lịch sử cấp Quốc gia. Gần 20 năm (từ 1997 đến 2015), ông Dũng làm việc này mà không có hỗ trợ gì. Đến năm 2015, kỷ niệm 125 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh, ông mới được Sở Văn hóa và Thể thao TP.Hà Nội tuyên dương vì đã có công bảo tồn, phát huy di tích cách mạng tại Phú Thượng.

Về sau này, ông Dũng mong muốn rằng các con, các cháu mình sẽ dành một khoảng thời gian, một góc trong đầu, trong tim để nhớ về di tích này.

Hằng ngày, các con giúp ông Dũng quét dọn, sắp xếp, giữ gìn, tiếp đón khách. Tới giờ, tuy vẫn còn chút ngượng nghịu nhưng cả hai con trai của ông Dũng đều có thể hướng dẫn cho du khách và đảm đương hầu hết các công việc tại di tích. 

×