Trong làng báo Việt Nam, Lê Thọ Bình là một tuýp người hiếm. Anh là người viết về nhiều lĩnh vực. Nếu không tạo được dấu ấn lớn, thì cũng đáng đọc. Anh có nói trên các mục một tờ báo, có lẽ chỉ vẽ tranh biếm hoạ, hoặc thực hiện phóng sự ảnh là anh chưa từng làm.

Trong làm nghề, anh cũng kinh qua đủ vị trí. Từ phóng viên, trưởng văn phòng đại diện, đến thư ký toà soạn, rồi phó tổng biên tập, quyền tổng biên tập.

Cuộc trò chuyện với Dân Việt, nói đúng hơn là cùng anh ôn lại những kỷ niệm gần 30 năm làm nghề, với đầy đủ thành công, thất bại, đủ chuyện vui buồn. Những người thực hiện trước hết mong muốn học hỏi kinh nghiệm của một nhà báo có bề dày như anh. Và qua đó cũng hy vọng độc giả, nhất là các phóng viên trẻ, cũng tìm thấy đôi điều bổ ích từ những câu chuyện của anh.

Ông vào nghề báo như thế nào?

- Bắt đầu bằng việc đăng hai câu chuyện ngụ ngôn rất ngắn dịch từ tiếng nước ngoài: một của Nga, chuyện kia là của Nhật Bản.

Cụ thể hơn đi!

- Câu chuyện của người Nga nội dung thế này: “Có một cậu bé đi đổ thức ăn thừa. Đáng ra cậu ta phải bỏ nó vào thùng rác, nhưng do lười nhác nên vứt nó xuống sân chung của khu tập thể. Những người ở khu tập thể này bảo cậu ta là người rất xấu, vứt rác bừa bãi làm ô nhiễm môi trường sống. Bầy chim ngói bay xuống mổ lia lịa, được bữa ăn no nê. Lũ chim khen cậu bé này cực tốt. Vậy anh chàng lười này là người tốt hay người xấu? Câu chuyện này đăng trên Nhân dân cuối tuần. Tổng Biên tập báo Nhân dân thời bấy giờ là ông Hữu Thọ tấm tắc: “Hay, hay!”.

Còn câu chuyện của người Nhật đại loại thế này: Con gái của một dòng tộc danh gia, nề nếp không chồng mà chửa. Cả họ đấu tố, hỏi ai là cha đứa bé trong bụng cô ta. Sợ quá cô gái nói nhà sư nọ. Cả họ kéo nhau lên chùa mắng nhiếc nhà sư. Nhà sư nghe xong, nói: “Thế à?”. Khi cô gái sinh con, cả họ lại kéo nhau lên chùa mắng nhiếc nhà sự, vứt đứa bé cho nhà sư nuôi. Nhà sư bế đứa bé, nói: “Thế à?”. 10 năm sau cô gái chửa hoang nọ khai ra cha đứa bé là một người đánh dặm. Cả họ hối hận, lên chùa xin lỗi nhà sư và xin lại đứa bé. Nhà sư trao lại cậu bé và hỏi: “Thế à?”.

Có phải qua câu chuyện này ông muốn ngầm khoe rằng ông thông thạo ngoại ngữ, ít nhất là hai thứ tiếng, và sâu xa hơn ông có năng khiếu văn chương?

- Tôi làm chuyện ngược đời thì có. Học Anh ngữ, nhưng do người Nga dạy. Về nước dạy tiếng Nga 6 năm thì chuyển về làm bình luận viên quốc tế Báo Quân đội Nhân dân (QĐND).

Tôi về báo QĐND vào tháng 10/1988 từ Trường Ngoại ngữ Quân sự (Bộ Quốc phòng). Cái khó nhất đối với một người viết báo, như tôi, là tôi không hề được học chuyên ngành báo chí, và khi về báo QĐND cũng không ai dạy mình làm báo như thế nào cả.

Tôi chủ yếu học ở đồng nghiệp, và đọc lại các bài báo, các tin tức, các dạng bài viết xem họ viết như thế nào để bắt chước theo. Chủ yếu nguồn tin lúc đó Bản tin A của Bộ Ngoại giao, và Tin nhanh của Thông tấn xã Việt Nam.

Tôi còn nhớ bài bình luận đầu tiên tôi viết là về tình hình Campuchia. Khi được giao viết bình luận quốc tế, tôi mới đọc lại toàn bộ các bài bình luận của những người đi trước như Trưởng phòng Quốc tế Tạ Duy Đức và hai Phó phòng là anh Trần Nhung, Hồ Quang Lợi. Có thể nói thêm một chút là thời bấy giờ bình luận quốc tế là “đặc sản” của báo QĐND, và là thế mạnh lớn nhất của báo QĐND so với mặt bằng báo chí trong nước.

Khi bài viết xong, anh Hồ Quang Lợi đã chữa lại khoảng 70% nội dung. Tôi rất vui vì lần đầu tiên tên tôi xuất hiện trên mục này, nhưng đó chưa phải điều vui nhất. Đọc lại bài đó, tôi mới vỡ nhẽ rằng hoá ra viết bình luận là như vậy, và từ đó tôi viết rất tự tin.

Thời đó tôi theo dõi báo QĐND, thấy anh, ngoài bình luận ra còn phỏng vấn nhiều nhân vật. Vậy nhân vật cao cấp nhất của Việt Nam anh phỏng vấn là ai

- Đó là Tổng Bí thư Đỗ Mười. Theo tôi nhớ, hôm đó phóng viên 4-5 báo đi lên sân bay Nội Bài. Chờ khi máy bay đáp xuống, rồi đoàn tùy tùng Bộ Ngoại giao đi trước, ông Đỗ Mười đi sau. Tôi đoán rằng nếu 4-5 người chúng tôi mà đứng không sẽ bị tưởng là người nhà ra đón, nên bảo mọi người chuẩn bị cầm sẵn máy ghi âm, máy ảnh ra để Tổng Bí thư biết là nhà báo. Tôi còn cẩn thận dặn một nữ đồng nghiệp báo Lao Động (phóng viên nữ duy nhất) đứng lên đầu nhóm. Tôi cứ nghĩ thế này thôi, nếu người ta có định đuổi cũng không ai nỡ mạnh tay với phụ nữ.

Khi Tổng Bí thư Đỗ Mười đi tới thì chúng tôi ào tới luôn. Cảnh vệ định ngăn thì may quá ông nhìn thấy máy ảnh, máy ghi âm nên dừng lại và nói: “Nhà báo hả? Thôi để tôi trả lời.” Ông trả lời khoảng 6-7 câu gì đó, khá ngắn gọn, rồi bảo Ngoại trưởng Nguyễn Mạnh Cầm trả lời tiếp, vì ông thấm mệt sau chuyến đi dài.

Hôm sau, báo QĐND dành một phần hai trang nhất và hầu hết trang 4 để đăng cuộc trả lời phỏng vấn báo chí đó của các Tổng Bí thư và Ngoại trưởng.

Thế còn nhân vật nước ngoài?

- Đó là bài phỏng vấn Hunsen và Ranariddh, nhưng lại đăng trên Tuổi trẻ TP.HCM. Số là sau khi tuyên bố rút quân rồi thì Hunsen và Ranariddh sang Hà Nội đàm phán tại nhà khách Chính phủ. Khi ấy tôi làm cho báo QĐND, nhưng do báo QĐND đất ít không đăng được dài, nên tôi gửi sang Tuổi trẻ nơi tôi đang cộng tác đăng tải với bút danh lần đầu xuất hiện là Lê Thọ Bình.

Nhưng đang làm ở báo QĐND tại sao ông lại chuyển sang Tuổi trẻ?

- Dường như sau 6 năm làm ở phòng Quốc tế tôi hết duyên với báo QĐND. Một lần, tôi được giao theo dõi và tường thuật về chuyến thăm Việt Nam của Thượng nghị sĩ John Kerry, trong đó có cuộc hội đàm với Bộ trưởng Quốc phòng lúc bấy giờ là ông Đoàn Khuê

Thông thường thì, sau 5 phút dành cho báo chí trong ngoài nước chụp ảnh, phóng viên bị mời ra ngoài. Tôi cứ nán ngồi lại, bởi lúc đó mặc quân phục, mang quân hàm đàng hoàng. Cảnh vệ tưởng tôi là thành viên của Cục Đối ngoại, Bộ Quốc phòng, nên không nói gì.

Sau đó, trên báo Tuổi Trẻ xuất hiện bài tường thuật rất kỹ về chuyến đi của TNS John Kerry, trong đó có nhiều thông tin từ cuộc hội đàm, tất nhiên là những thông tin có lợi cho phía Việt Nam. Các anh lãnh đạo báo QĐND tất nhiên là rất không hài lòng. Tôi nghĩ đã đến lúc mình chuyển ngành. Tổng Biên tập Phan Khắc Hải (sau này là Thứ trưởng Bộ Văn hóa Thông tin) cứ động viên tôi ở lại. Tôi nỳ nèo mãi. Cuối cùng ông chấp nhận cho tôi chuyển ngành. Đó là ngày 1/5/1994.

Ông là phóng viên hay tháp tùng các nguyên thủ quốc gia đi nước ngoài. Ấn tượng nhất của ông là gì?

- Nhiều. Thủ tướng Võ Văn Kiệt để lại rất nhiều ấn tượng. Ông là người “phá vây” về ngoại giao. Tôi theo ông sang các nước phương Tây khi Việt Nam vừa bình thường hóa quan hệ ngoại giao.

Thế có chuyến đi nào ông thấy thực sự hài lòng với việc tác nghiệp của mình không?

- Sau này tôi còn đi với các đời Bộ trưởng ngoại giao khá nhiều, nhưng với lãnh đạo cấp cao, tôi chỉ đi một lần nữa với Tổng Bí thư Lê Khả Phiêu sang Trung Quốc, trước khi tôi rời Tuổi trẻ sau 6 năm làm việc.

Lần đó, tôi chuyển hoàn toàn cách thức đưa tin. Ngoài những tin tường thuật chính về nội dung chuyến đi và phỏng vấn Ngoại trưởng Tiền Kỳ Tham, thông qua phiên dịch là một phóng viên Tân Hoa Xã biết tiếng Việt, tôi cố gắng ghi lại những câu chuyện có thực mang tính gợi ý cho một vấn đề nào đó. Loạt bài đó trên Tuổi trẻ mang tựa đề chung là "Câu chuyện nhỏ bài học lớn".

Chẳng hạn...

- Khi Tổng Bí thư Lê Khả Phiêu đến thăm một khu chung cư chất lượng cao, như mình vẫn thấy người ta quảng cáo trên TV bây giờ ấy, ông Phiêu hỏi giá một căn hộ cao cấp thế này là bao nhiêu. Khi Thị trưởng thành phố Quảng Châu nói giá, ông quay sang hỏi ông Nguyễn Sinh Hùng khi ấy là Bộ trưởng Tài chính là tính ra tương đương với bao nhiêu cây vàng. Ông Hùng trả lời là 400 cây.

Ông Phiêu bảo giá đắt thế này thì làm sao người có thu nhập thấp có thể có căn hộ như thế này được. Ông thị trưởng nói là chính sách của tỉnh Quảng Đông là không đầu tư cho người nghèo mà là đầu tư cho người giàu. "Chúng tôi tạo điều kiện tốt nhất cho người giàu được sống và làm ra của cải vật chất đóng góp cho xã hội. Nhà nước lấy cái của cải vật chất đó hỗ trợ người nghèo chứ không đầu tư cho người nghèo", ông ta nói.

Ông từng làm báo QĐND, sau đó là Tuổi trẻ TP.HCM, rồi báo Nông thôn ngày nay, tiếp theo là VietNamNet, Pháp luật TP.HCM, VTC News, rồi VietTimes. Có nghĩa là ông đã làm cả báo in, báo điện tử, cả báo phía Bắc lẫn phía Nam. Ông có thấy sự khác nhau giữ báo Bắc và báo Nam không?

- Tôi làm báo từ năm 1988. Thời ấy tôi thấy có sự khác biệt khá rõ nét. Đó là đa phần báo phía Bắc viết những cái gì mình muốn, còn báo phía Nam thì viết những cái gì người đọc cần. Kỹ thuật viết tin thì phóng viên phía Nam đưa theo hình tháp ngược, còn phía Bắc đưa theo hình tháp xuôi. Tuy nhiên theo thời gian thì sự khác biết đã được rút ngắn xuống và hiện nay chúng ta hầu như không thấy có sự khác biệt lớn nữa.

Trong giới báo chí người ta đôi khi hay chia ra hai dòng báo: báo nghiêm túc, sang trọng và báo lá cải. Cá nhân ông thích loại báo nào hơn?

- Đúng là đôi khi chúng ta coi những tờ báo có khuynh hướng chính trị-xã hội là loại báo nghiêm túc, có vị thế xã hội; còn báo giải trí theo khuynh hướng giật gân thì được gọi là lá cải. Theo tôi thì ở đây loại báo nào cũng có chỗ đứng của nó. Người đọc là đa dạng, nhu cầu thưởng thức là khác nhau, tùy thuộc vào trình độ, sở thích và trong những hoàn cảnh cụ thể mà người ta thích cái này hay cái kia.

Trong số các nhà báo Việt Nam, ai là người để lại cho ông ấn tượng mạnh nhất?

- Nhà báo Thái Duy - Trần Đình Vân, nguyên phóng viên báo Đại đoàn kết.

Vì sao lại là ông Thái Duy?

- Đó là nhà báo mà từ khi bắt đầu cầm bút, với loạt bài viết nổi tiếng về vụ án Trần Dụ Châu (vụ án tham nhũng cấp cao nhất thời bấy giờ) cho tới trước ngày qua đời ông vẫn viết. Đó là một nhà báo cần mẫn, chuyên nghiệp nhất mà tôi từng biết.

Trong các bài ký sự nhân vật của ông mà tôi biết, ông ca ngợi nhà báo Hữu Thọ rất nhiều. Ông có chịu ảnh hưởng về phong cách viết của nhà báo Hữu Thọ không?

- Trong bài viết về nhà báo Hữu Thọ tôi đã kể một câu chuyện thế này: “Cách đây chừng chục năm, tôi mắc một sai lầm. Trong lúc tuyệt vọng, không hiểu sao tôi lại tìm đến ông. Ông đã kể cho tôi nghe một câu chuyện đại loại là: “Khi làm Vụ trưởng một Vụ tớ mới ngoài 30 tuổi. Một hôm cấp trên đưa về Vụ tớ một người và yêu cầu tớ tiếp nhận anh ta vào Vụ của mình. Hôm sau xem lý lịch của anh ta tớ mới lên báo cáo lại với thủ trưởng là dứt khoát không nhận về Vụ mình một người đã bị “phốt” như thế.

Ông thủ trưởng nhìn tớ và nói: “Cậu còn trẻ lắm, chưa hiểu đời đâu. Tớ nói thật với cậu thế này: “Nếu con người này không có cái “phốt” ấy trong lý lịch thì ngày nay chúng ta phải treo ảnh để thờ chứ không phải về đây làm nhân viên cho cậu”. Câu chuyện mà ông kể cho tôi nghe có thể là thật mà cũng có thể là do ông “bịa” ra, nhưng lúc ấy nó làm tôi cảm thấy được an ủi rất nhiều, mặc dù tôi được nghe nói lại rằng sau đó ông đã rỉ tai người phụ trách của tôi mà rằng: “Đó là một sai lầm nghiêm trọng”.

Trong các Tổng Biên tập của làng báo Việt Nam ông đánh giá cao ai nhất với vai trò là một nhà báo chuyên nghiệp?

- Có rất nhiều Tổng Biên tập, tuy nhiên không phải với ai tôi cũng có cơ hội được làm việc và quan hệ nghề nghiệp. Vì vậy trong tất cả những người tôi được làm việc tôi thực sự kính trọng ông Trần Công Mân, Tổng Biên tập Báo Quân đội Nhân dân (những năm 90 của Thế kỷ 20). Đấy là một nhà báo uyên bác.

Tôi yêu quý chị Mai Nhung, nguyên Tổng Biên tập báo Nông thôn ngày nay và kính trọng anh Nam Đồng, nguyên Tổng Biên tập báo Pháp luật TP.HCM. Đây là hai Tổng Biên tập lớn, mặc dù họ chưa chắc đã có ảnh hưởng lớn tới cuộc đời làm báo chuyên nghiệp của tôi.

Trong cuộc đời làm báo của mình ông viết về đủ người: từ nhà văn già Sơn Tùng, nữ sĩ Ngân Giang, cho đến các ông Bộ trưởng. Vậy trong những nhân vật đó, ông ấn tượng nhất với ai?

- Những người tôi đã viết thì mỗi người một vẻ. Ai cũng thú vị cả. Tuy nhiên người để lại cho tôi ấn tượng mạnh nhất là Cựu Chánh án TANDTC Trịnh Hồng Dương. Mặc dù chân dung ông Dương tôi viết rất ngắn. Đó là một con người vẻ ngoài thì rất khô khan, rất khó gần, nhưng bên trong là một người hài hước. Đặc biệt ông là người rất trung thực với chính mình, trung thực đến ngô nghê. Ông không biết diễn trò, không biết đánh bóng bản thân.

Ông Trịnh Hồng Dương là người hài hước?

- Một lần tôi đến nhà riêng phỏng vấn ông Dương, trong bài có câu: “Nếu nhận xét về mình thì ông nói gì”, ông Dương kể: “Một hôm tớ vào Việt –Xô (Bệnh viện Hữu Nghị-NV) khám bệnh, cậu bác sĩ là bạn thân từ nhỏ hỏi: “Cậu có rượu chè gì không?”. Đáp: “Không!”. Lại hỏi: “Thế có hút thuốc không?”. Tớ bảo: “Không!”. Hắn nhíu mày: “Vậy tôi hỏi thật nhá: ông có gái gú gì không?”. Tớ thật thà: “Cũng không!”. Hắn đùng đùng nổi giận, quát: “Thôi ông về đi, không khám khiếc gì hết. Sống như thế thì chết mẹ nó đi cho rồi!”.

Trong cuộc đời làm báo ông đã thực hiện rất nhiều bài phỏng vấn. Nếu được chọn một câu hỏi trong vô vàn câu hỏi ông từng đặt ra với các nhân vật thì ông sẽ chọn câu nào?

- Khó nhỉ! Nếu bắt buộc phải chọn thì có lẽ tôi sẽ trích một câu trong bài phỏng vấn Bộ trưởng Quốc phòng Phạm Văn Trà trước khi ông lên đường sang thăm Mỹ. Đây là lần đầu tiên một Bộ trưởng Quốc phòng Việt Nam thăm Mỹ. Câu hỏi đó là “Đây là lần đầu tiên ông thăm Mỹ. Vậy ông hình dung như thế nào về nước Mỹ?”.

Vậy có chuyện nào mà sau khi đã đưa lên mặt báo rồi ông cảm thấy đáng ra không nên đưa ra không?

- Cuối năm 1998 đầu năm 1999 tôi có đưa lên báo vụ việc Bộ trưởng Quốc phòng Phạm Văn Trà đã trả lại tiền hối lộ 10.000 USD của ông Long, một lãnh đạo cấp cao của Binh đoàn 11 và ông này bị xử lý kỷ luật. Sau này tôi được biết ông Long là người tử tế. Ở đời đôi khi những người tốt cũng có lúc “ma xui, quỷ ám” làm những việc xấu. Đáng ra việc ấy không nên đưa lên mặt báo.

Vậy có người nào mà ông từng “phang” họ trên mặt báo mà sau đó họ lại vui vẻ với ông chưa?

- Ông Hoàng Văn Nghiên. Khi ấy ông Nghiên đang là Chủ tịch UBND TP.Hà Nội. Một hôm tôi vào nghe Quốc hội thảo luận về tình hình kinh tế- xã hội ở Hội trường Ba Đình, “tóm” được câu ông Nguyễn Lân Dũng nói “bà con dân tộc bảo khi đi thăm bà con có lãnh đạo cưỡi con xe có giá tới cả ngàn con trâu”. Nghe vậy tôi nhớ lại trước đó tôi nghe anh Kinh Quốc (khi ấy đang là Người phát ngôn của Thủ tướng Phan Văn Khải) bảo Hà Nội vừa phản ánh ông Nghiên đi con xe Lexus giá 3 tỷ đồng, vượt quy định nhiều quá. Tôi ra bãi xe của các đại biểu Quốc hội tìm chiếc Lexus, nhưng không thấy, gọi về cơ quan bảo anh em sang Văn phòng UBND TP.Hà Nội chụp cái ảnh con Lexus. Ngày hôm sau báo đăng bài “Ông Hoàng Văn Nghiên cưỡi 3.000 con trâu”. Cả tuần sau đó báo chí “đánh” ông Nghiên tơi tả. Gặp lại tôi ông vẫn vui vẻ bắt tay, không thanh minh, không oán trách. Ông Nghiên thực sự là một chính khách.

Trí tuệ nhân tạo đang bắt đầu được dùng trong việc sản xuất tin bài, tổng hợp nội dung, thậm chí tạo hình ảnh và video. Với tư cách là một người làm báo lâu năm, ông có lo ngại gì về điều này? Và theo ông, đâu là giới hạn cần đặt ra cho AI trong báo chí?

- Tôi không bi quan, nhưng rất cảnh giác. Trí tuệ nhân tạo (AI) hiện đang trở thành công cụ hỗ trợ đắc lực trong báo chí. Nó có khả năng viết lại bản tin, dịch nội dung nhanh chóng, dựng video tóm tắt sự kiện, và phân tích dữ liệu để phát hiện xu hướng độc giả. Những tiến bộ này giúp tăng năng suất, tiết kiệm thời gian và mở rộng khả năng tiếp cận nội dung. Tuy nhiên, AI chỉ là công cụ, không thể thay thế bản chất của báo chí.

Vấn đề nảy sinh khi con người để AI quyết định nội dung mà không có sự can thiệp của tư duy, cảm xúc và đạo đức – những yếu tố cốt lõi của nghề báo. Khi đó, báo chí trở thành quá trình xử lý dữ liệu khô khan, thiếu nhân văn. Một bản tin có thể đúng về mặt ngữ pháp và logic, nhưng lại thiếu đi cái nhìn nhân văn và khả năng cảm nhận những điều không thể định lượng bằng thuật toán.

AI không có lương tâm hay trách nhiệm xã hội. Nó không thể cảm nhận nỗi đau của con người hay phân biệt giữa một câu nói đùa và một tuyên bố kích động. Nếu để AI tự động biên tập và xuất bản, rủi ro đạo đức và pháp lý sẽ trở nên khó kiểm soát.

Do đó, giới hạn quan trọng nhất cần thiết lập là AI không được phép tự quyết định nội dung cuối cùng. Nó có thể hỗ trợ và đề xuất, nhưng quyền kiểm duyệt cuối cùng phải thuộc về con người – những nhà báo được đào tạo có bản lĩnh và ý thức rõ ràng về vai trò công dân. Trong kỷ nguyên AI, trách nhiệm của nhà báo không những không giảm, mà còn tăng lên. Chúng ta cần giữ gìn phẩm chất con người trong từng dòng chữ, từng quyết định xuất bản.

Trong bối cảnh thông tin đang bị phân mảnh, giả mạo và trôi nổi trên mạng xã hội, nhà báo ngày nay cần làm gì để giữ vững uy tín, đạo đức nghề nghiệp, đồng thời vẫn hấp dẫn với bạn đọc trẻ?

- Ba chữ: “vững cốt lõi, đổi cách làm” là phương châm sống còn cho người làm báo trong kỷ nguyên số.

“Vững cốt lõi” có nghĩa là dù công nghệ thay đổi, người làm báo vẫn phải giữ vững đạo đức, trung thực và khách quan. Những giá trị này không bao giờ được phép đánh đổi. Một bản tin chưa kiểm chứng có thể thu hút lượt xem, nhưng sẽ làm hao mòn lòng tin – tài sản lớn nhất của báo chí.

“Đổi cách làm” nhắc nhở rằng thói quen tiếp nhận thông tin của công chúng đã thay đổi. Người trẻ ngày nay muốn thông tin ngắn gọn, sống động và dễ tiếp cận qua điện thoại. Do đó, nhà báo cần làm chủ nhiều định dạng mới như video ngắn, podcast và infographics.

Đổi cách làm còn có nghĩa là hiểu độc giả trẻ muốn gì, cảm thấy thế nào trước một bản tin. Điều này không có nghĩa là chạy theo thị hiếu tầm thường, mà là kể chuyện hiệu quả hơn mà vẫn giữ được độ tin cậy. Cách đặt tiêu đề, lối viết và nhịp độ cập nhật cũng cần thay đổi cho phù hợp. Nhưng cần nhớ rằng không được đánh đổi bản sắc và chuẩn mực nghề nghiệp để đổi lấy lượt xem rẻ tiền.

Ông có cho rằng báo chí ngày nay đang thiên lệch quá nhiều vào mặt giải trí và giật gân để “câu view”? Báo chí chính thống có cách nào để cạnh tranh mà không đánh mất giá trị cốt lõi?

- Rất tiếc, điều này đúng. Nhiều tờ báo hiện nay coi lượt xem là tiêu chí hàng đầu, dẫn đến việc đăng tải những tiêu đề giật gân và tin tức không kiểm chứng. Đây là hệ quả của môi trường truyền thông cạnh tranh khốc liệt, nơi các toà soạn phải giành giật từng cú nhấp chuột. Một phần lỗi cũng đến từ sự buông lỏng kiểm soát đạo đức nghề nghiệp.

Trong bối cảnh này, báo chí chính thống cần định vị lại giá trị cốt lõi của mình. Đó không chỉ là đưa tin trung thực, mà còn là khả năng dẫn dắt dư luận bằng sự chính xác và có trách nhiệm. Một bài báo tốt ngày nay cần “đúng”, “hay”, “lạ” và mang dấu ấn cá nhân. Báo chí không nên chạy theo “view rác”, nhưng cũng không nên tự đóng cửa phục vụ một nhóm độc giả nhỏ.

Cuối cùng, nếu gửi một thông điệp đến lớp nhà báo trẻ hiện nay nhân dịp 100 năm Báo chí Cách mạng Việt Nam, ông sẽ muốn nhắn nhủ điều gì?

- Tôi muốn nói: “Đừng sợ AI. Đừng sợ mạng xã hội. Hãy sợ việc mình mất đi lý tưởng.” Nghề báo sẽ không bao giờ chết nếu nhà báo vẫn còn đam mê sự thật và lòng trắc ẩn. Trong một thế giới công nghệ thay đổi nhanh chóng, điều quan trọng không phải là AI làm được gì, mà là con người giữ được lý tưởng gì.

Người làm báo hôm nay cần học nhanh, viết sâu và giữ tâm thế tỉnh táo. Công nghệ có thể hỗ trợ, nhưng chỉ có tư duy phản biện và lòng can đảm mới tạo ra sự khác biệt bền vững. Sứ mệnh của nhà báo không phải làm hài lòng độc giả, mà là giúp họ hiểu đúng và hành động đúng. Hãy nghiêm túc làm mới mình, vì nghề báo sẽ đào thải những ai tự đánh mất lý do tồn tại trong đó.

Xin hỏi ông câu cuối cùng: nếu vẽ chân dung của ông một cách ngắn gọn thì ông vẽ thế nào?

- “Gã Thợ cày”. Vâng, tôi là gã Thợ cày.

×